Ze zou net zo goed in haar landhuis in Connecticut kunnen blijven, maar Mia Farrow, nog altijd vooral bekend als actrice en haar tumultueuze relaties met mannen als Frank Sinatra en Woody Allen, trotseert als Unicef- ambassadrice gevaar en ontbering op haar missies in een door geweld verscheurd Afrika.
Wat bezielt een Hollywoodicoon (veertig films in een carrière die vijf decennia om-spant) om op een vliegtuig naar de Centraal-Afrikaanse Republiek te stappen ? Een land dat haar vrienden moesten googlen om te verifiëren of het wel echt bestond, waarna ze haar dringend aanraadden er weg te blijven. Mia Farrow (in februari wordt ze 69) glimlacht wrang : “Unicef vroeg mij om conflictzones te bezoeken – er is niet bepaald een toeloop van goodwill ambassadors die dat willen.”
Ze geeft toe dat ze na een week in het hete, chaotische en door bloedige conflicten verscheurde land het liefst naar huis was gevlogen. Toch nam ze na een tussenlanding in Charles de Gaulle het vliegtuig naar Genève om er in de zetel van de Verenigde Naties voor een tussenkomst in de Centraal-Afrikaanse Republiek te pleiten. “Het huidige bloedbad daar een vergeten conflict noemen, zou betekenen dat het ooit in de aandacht stond. Ik zou het eerder een totaal verwaarloosde brandhaard noemen, in een land op de rand van de afgrond. De instabiliteit en het geweld nemen hand over hand toe, er dreigt een regelrechte genocide.”
KINDBRUIDJE MET IJZEREN WIL
Cynici zouden Mia Farrow misschien graag als een overjaars bloemenkind of een excentrieke ‘liberal loony’ afschilderen, maar haar engagement is duidelijk geen bevlieging. Haar volgende trip gaat naar Kenia en daarna wil ze terug naar de Centraal-Afrikaanse Republiek, voor de vierde keer. Zelfs de Unicef-teamleden die Mia in Genève omringen kijken een tikje bezorgd als ze dat horen.
Mia Farrow leidde een tumultueus leven. Ze zag het levenslicht in Los Angeles op 9 februari 1945 als Maria de Lourdes Villiers-Farrow. Haar ouders waren Hollywoodroyalty : regisseur John Farrow en actrice Maureen O’Sullivan, bekend als Jane in ettelijke Tarzan-films. Haar jeugd verliep niet bepaald rimpelloos. Haar vader was een onverbeterlijke rokkenjager, beide ouders waren stevige drinkers. Op haar negende kreeg Mia polio, haar oudste broer Michael stierf op zijn negentiende in een vliegtuigongeluk. Haar jongste broer Patrick was altijd al emotioneel instabiel en pleegde op latere leeftijd zelfmoord. Je zou het niet afleiden uit haar wat aarzelende, zachte manier van spreken in veel rollen, maar Mia, de oudste van vier kinderen, was volgens intimi altijd al vastberaden en ietwat bazig. Toen haar vader stierf, was ze zeventien en zocht ze werk als model en actrice. Dat leidde tot een hoofdrol in PeytonPlace, de allereerste televisiesoap. Op haar eenentwintigste trouwde Mia met de dertig jaar oudere Frank Sinatra. Twee jaar later vroeg hij de scheiding aan, Mia kreeg de papieren gepresenteerd op de set van Polanski’s Rosemary’s Baby. Sinatra had namelijk niet graag dat zijn jonge vrouw werkte. Overigens zouden Frank en Mia altijd close blijven, zo blijkt uit een uitgebreide recente reportage in Vanity Fair.
Rosemary’s Baby leverde Farrow in 1968 een Golden Globe op, in 1965 had ze er al een voor haar rol in Peyton Place. Ook al kende ze later nog veel successen, in The Great Gatsby onder andere, in Hannah and her Sisters en Alice, Rosemary zou haar meest iconische rol blijven. Iedereen herinnert zich het bleke elfenkopje met grote, donker omrande ogen van het kindvrouwtje dat een baby van de duivel baart. Tijdens haar huwelijk met de dirigent André Previn kreeg Mia drie kinderen. Samen adopteerden ze nog drie andere kinderen, volgens insiders niet met volle instemming van Previn. In 1979 gingen ze uit elkaar. Farrow nam geen advocaat ; van Sinatra noch van Previn vroeg ze alimentatie.
MAMA MIA
Alles bij elkaar werd Farrow moeder van vijftien kinderen, biologische en geadopteerde, nu in leeftijd variërend van 43 tot 19. Ze heeft tien kleinkinderen. In een interview tijdens de promotiecampagne voor The Omen in 2006 wuifde ze de beschuldiging weg dat filmsterren kinderen zouden adopteren om media-aandacht te krijgen. “Zo cynisch ben ik niet”, zei ze. “Het is waar dat sommige entertainers in het verleden een egoïstisch leven leidden en daarom ben ik blij als ik zie dat mensen als Angelina Jolie tijd en geld investeren in kinderen die anders geen toekomst zouden hebben. Voor de aandacht moet ze het echt niet doen, die krijgt ze meer dan haar lief is.”
Farrow maakte het zich in elk geval niet gemakkelijk met de adoptie van haar kinderen : twee waren blind, een zoon lijdt aan beperkingen ten gevolge van een zuurstoftekort bij de geboorte. “Ik weet niet wat je weet over mijn familie”, glimlacht ze, “maar de jongeren zijn afkomstig van verschillende landen. De meesten van ons zijn niet verbonden door bloed, maar door liefde en toewijding. Als we weten dat er ergens, waar ook ter wereld, kinderen in armoede en ontbering leven, dan zijn het leden van onze familie.” Het is deze filosofie die haar leven tegenwoordig beheerst. “Stel dat je ziet dat een baby verdrinkt in een meer. Heb je dan niet de morele verplichting om dat kind uit het water te trekken ? Zo goed als iedereen zou toch ‘ja’ zeggen. Maakt het dan een verschil als het meer een mijl verderop ligt ? Of een continent verder ? Het is mijn overtuiging dat wij mensen de plicht hebben om voor elkaar te zorgen.”
Het leven heeft Mia Farrow niet gespaard. In 2000 stierf haar geadopteerde blinde dochter Tam (19) aan een hartkwaal. In 2008 sloeg het noodlot opnieuw toe en overleed een andere adoptiedochter, Lark Song Previn (35) aan een longontsteking. Larks oudere zus Soon-Yi Previn was de oorzaak van de breuk tussen Farrow en Woody Allen, die sinds de jaren tachtig een hechte relatie hadden, zowel professioneel als privé, hoewel ze nooit samenwoonden. Mia speelde in meerdere films van Woody Allen zoals Zelig, Broadway Danny Rose, The Purple Rose of Cairo, Radio Days en Crimes & Misdemeanors. Ze hadden ook een zoon samen, Satchel, die zijn naam later veranderde in Ronan. In 1992 barstte de bom toen Mia in Woody’s flat naaktfoto’s vond van Soon-Yi, toen 21 jaar oud. Bleek dat de 56-jarige filmregisseur een relatie had met de adoptiedochter van zijn partner. De wereld reageerde geschokt : de mopperige joodse intellectueel met het absurde gevoel voor humor bleek een vieze oude man te zijn. Dat werd er niet beter op toen Farrow hem beschuldigde van ongeoorloofde aanrakingen van hun adoptiedochter Dylan, toen zeven jaar oud. Allen ontkende die feiten ten stelligste en verklaarde zijn relatie met Soon-Yi met het enigmatische “Het hart wil wat het wil.”
Het was het begin van een bittere en lang aanslepende rechtszaak tussen de ex-partners. Niemand gaf de relatie van Allen en Soon-Yi veel kans, maar intussen zijn de twee al meer dan twee decennia samen en hebben ze zelf adoptiekinderen. Tussen Woody en zijn biologische zoon Ronan en Dylan en Mozes, zijn adoptiekinderen met Mia, kwam het echter nooit meer goed. Zowat twee maanden geleden zorgde Mia Farrow zelf onverwachts voor de nodige opschudding toen ze in Vanity Fair tussen neus en lippen zei dat Ronan wel eens de zoon van Frank Sinatra kon zijn, “want wij zijn nooit echt uit elkaar gegaan.” Ronan, pas vier jaar toen het Soon-Yi-schandaal losbarstte, was een hoogbegaafd kind dat op zijn zestiende tot Yale Law School werd toegelaten. Hij werkte als adviseur Globale Jeugdzaken voor president Clinton, als woordvoerder voor Unicef en journalist.
De jongeman noemt zichzelf ‘een ondiplomatische diplomaat’ en heeft onmiskenbaar gevoel voor humor. “Bij ons thuis heet vaderdag schoonbroerdag”, is een van zijn bekende oneliners. Op de uitspraak van zijn moeder dat hij mogelijk een zoon van Sinatra is, reageerde hij laconiek op Twitter, waar hij 146.000 volgers heeft : “Luister, we zijn allemaal mogelijk een zoon van Sinatra.” Later zou hij daaraan toevoegen : “Ik vind dat mensen mij minstens op een lunch mogen trakteren vóór ze mij om mijn DNA vragen.” Wat Ronans reactie serieus ondergraaft, is dat hij als twee druppels water op de jonge Sinatra lijkt en ook niet onaardig zingt, met een frasering die volgens insiders verdacht veel op die van Ol’ Blue Eyes lijkt.
Farrow is naar eigen zeggen immens trots op al haar kinderen. “Ik verwacht zeker niet dat ze allemaal in mijn voetsporen zullen volgen. Ik wil vooral dat ze gelukkig zijn, wat ze ook doen. Maar ik heb hen wel geleerd dat het in het leven uiteindelijk om twee dingen draait : respect en verantwoordelijkheid. Met Ronan heeft Mia een speciale band. In 2004, hij was toen zeventien, nam ze hem mee op missie naar Darfoer. “Omdat hij zo jong afstudeerde, kon ik hem meenemen op trips. Rijp en wereldwijs voor zijn leeftijd besliste hij zelf dat hij meewou. Andere van mijn kinderen kon en wilde ik niet meenemen op die confronterende reizen.”
EEN HART VOOR AFRIKA
Het was in Afrika dat Farrows activisme begon. In 2000 vroeg Unicef haar om naar Nigeria te gaan en er te helpen bij de promotie van een poliocampagne. Omdat ze zelf als kind polio kreeg, stemde de actrice meteen toe. Haar tweede trip, met Ronan naar Darfoer, was “een ander paar mouwen”. In het Vanity Fair-interview vertelde ze hoe zij en haar zoon een man tegenkwamen die zijn ogen niet kon afhouden van de riem die Ronan droeg. Hij had er ook zo één gehad, beweerde hij, maar de uithongering nabij had hij hem opgegeten. Op een van haar elf Darfoertrips stond ze in een vluchtelingenkamp met een groep vrouwen te praten toen de gevreesde Janjaweed-militie arriveerde en ze voor hun leven moesten rennen. “Een helikopter pikte ons nog net op tijd op, maar mijn maag draaide om. Wat zou er gebeuren met de vrouwen die achterbleven?”
Om haar nek draagt ze een rechthoekig lapje leer met een ingekerfd geometrisch motief. Het was een geschenk van Halima, een vrouw die verkracht werd door Soedanese soldaten nadat die haar baby uit haar armen hadden gerukt en afgemaakt met een bajonet. Drie van haar kinderen en haar man verloor ze die dag. “Ze zei : ‘Neem dit als bescherming, zodat je in leven blijft en in jouw dorp kunt vertellen wat er hier met ons gebeurt.’ Dat is wat ik doe : ik vertel mensen Halima’s verhaal.”
In 2008 leidde Mia Farrow demonstraties tegen de genocide in Darfoer. Ze stelde zelfs voor om van plaats te wisselen met een gevangen rebel in Soedan. Ook voerde ze campagne tegen de zogenaamde Genocide Olympics in Peking, waarbij ze China, de grootste afnemer van Soedanese olie én ’s lands grootste wapenleverancier ervan beschuldigde die machtspositie niet te gebruiken om druk uit te oefenen op de Soedanese regering. Met haar acties slaagde ze er in elk geval in om Steven Spielberg te doen afzien van zijn functie als artistiek directeur van de Olympische Spelen in China. Daarmee haalde ze in 2008 de Time-top 100 van meest invloedrijke mensen ter wereld. Een jaar later ging ze in hongerstaking als protest tegen de beslissing van de regering in Khartoem om alle hulporganisaties het land uit te zetten. Na twaalf dagen konden artsen haar overtuigen om haar actie om gezondheidsredenen te stoppen.
EEN GEWETEN GROOT ALS HET RITZ
Als u dit leest, is Mia Farrow waarschijnlijk terug in de Centraal-Afrikaanse Republiek, een stuk wildernis ter grootte van Frankrijk, grenzend aan onder andere Congo, Soedan en Kameroen, waar slechts vier miljoen mensen wonen. Zo’n 400.000 inwoners hebben het land, een der armste ter wereld, sinds december 2012 ontvlucht. In maart jongstleden werd de president middels een staatsgreep afgezet, wat de chaos alleen maar vergrootte. “Ik hou mijn hart vast waar dit heen leidt”, zegt Farrow. “Het lijkt wel alsof er daar geen volwassen mensen meer zijn om de kinderen, de meest kwetsbare wezen op aarde, te beschermen.”
Farrow had de gewoonte om over haar reizen te bloggen, maar nu verkiest ze Twitter. “Vannacht kon je overal horen schieten. De dochter van de hotelmanager kroop onder haar bed.” De Unicef-ambassadrice tweet schrijnende foto’s van kindertekeningen waarop soldaten mensen doden en van dorpen die ze passeert. “Platgebrande huizen, 35.000 mensen die bescherming zoeken bij een kerk. Elke dag komen er meer.” Ze vertelt hoe ze een dorp in het noordoosten bezocht waar militieleden de bewoners uit hun huizen verdreven hadden. “We hielden halt en toonden dat we niet gewapend waren. Na een tijd kwamen de vluchtelingen uit de struiken, spookachtige verschijningen, asgrauw, onder de aangekoekte modder, gehuld in lompen of naakt. Ze waren uitgehongerd, hun tanden vielen uit, echt, zoiets had ik nog nooit gezien. Ik ben geen politica, maar voor mij is het duidelijk dat de Centraal-Afrikaanse Republiek een falend land is, op alle gebied. Hier moet de internationale gemeenschap ingrijpen.”
De schrijver Philip Roth, een buurman van Mia Farrow, zei ooit dat ze een geweten heeft “zo groot als het Ritz”. “Ze is een van die mensen die geen getuige kunnen zijn van menselijk lijden zonder haar gevoelens te volgen en tot de actie over te gaan.”
Of ze niet ontmoedigd raakt door de herhaaldelijke confrontatie met menselijke ellende ten gevolge van schijnbaar onoplosbare problemen ? Het antwoord is ontwapenend simpel : “Een gevoel van hulpeloosheid is de vijand van elke actie, het is te gemakkelijk om te zeggen : dit is te moeilijk, ik geef het op.”
DOOR HARRIE ALEXANDER/IFA – BEWERKING LINDA ASSELBERGS
“De meesten van ons gezin zijn niet verbonden door bloed, maar door liefde en toewijding”
“Stel dat je een baby ziet verdrinken. Heb je dan niet de morele plicht om dat kind uit het water te trekken ? Maakt het een verschil als dat meer in een ander continent ligt ?”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
