Op naar het vriendschapshuwelijk
Wanneer je het pas verschenen boek Hoe vrouwen vrouwen zien doorneemt, val je van de ene verbazing in de andere. Enkele voorbeelden van onthutsende wijsheden die de wereldberoemde feministe Shere Hite daarin met ons meent te moeten delen. “Er zijn veel vormen van vriendschap tussen vrouwen”. O ja? En sterker nog: “Er zijn diverse redenen waarom vrouwen het gesprek met anderen willen aangaan.” Nee toch! Om tot zo’n inzicht te komen, moet je wel ontzettend diep hebben nagedacht. Grondig wetenschappelijk onderzoek is allicht ook vereist eer je tot de volgende conclusie kan komen: “Wat veel vrouwen het allermeest waarderen, is dat hun vriendin in hun gedachten en belevenissen geïnteresseerd is.” Daar staat een mens van te kijken.
Om 250 pagina’s na elkaar de ene open deur na de andere in te trappen en dat bovendien nog gepubliceerd te krijgen, hoef je dezer dagen blijkbaar alleen maar Shere Hite te heten en een aantal bestsellers op je naam hebben staan. Dat sinds het verschijnen van haar ophefmakende boek over vrouwelijke seksualiteit in ’76 de wereld niet is blijven stilstaan, lijkt haar min of meer te zijn ontgaan. Wanneer ze in dit boek de moeder-dochterrelatie behandelt, beweert ze bijvoorbeeld dat over menstruatie nauwelijks kan worden gesproken. Volgens Hite stoppen moeders hun dochter een boek in handen, gaan ze de kamer uit en zeggen ze: “Laat het me weten als je iets te vragen hebt.” Misschien was dat de gang van zaken in de jaren vijftig, maar dat de communicatie tussen moeder en dochter vandaag zo stuntelig verloopt, is toch weinig waarschijnlijk.
Hite, die al vaker bekritiseerd werd omwille van haar onderzoeksmethoden, stelt zich ook nu weer bijzonder kwetsbaar op. Ze verwijst herhaaldelijk naar haar “onderzoek”, en een paar keer naar materiaal uit ’76 en ’94-95, maar nooit wordt duidelijk of en hoe ze voor dit boek nieuwe gegevens heeft verzameld. De helft van de lectuur bestaat uit citaten uit interviews zonder dat de datum van het interview of de leeftijd van de vrouw vermeld wordt. Wanneer zo’n vrouw dan over haar (seksuele) opvoeding vertelt, heb je geen idee uit welk decennium die herinnering dateert. Toch dienen deze getuigenissen ter staving van Hite’s theorieën. Zoiets zou je “feminiserend boerinnenbedrog” kunnen noemen.
Naast de moeder-dochterrelatie komen ook nog de zuster-, de vriendschaps-, de arbeids- en de seksuele relatie aan bod. Thema’s die elk afzonderlijk elders al zoveel grondiger en actueler zijn bestudeerd. Dit alles belet niet dat Hite ervan overtuigd blijft dat ze nog een missie heeft. In essentie houdt ze in dit boek een pleidooi voor vrouwenliefde. Vrouwenvriendschappen worden volgens haar al te vaak gekenmerkt door lichamelijke barrières, en ze pleit dan ook voor meer warmte en tederheid tussen vrouwen, ook fysiek – er steeds op wijzend dat dat contact daarom niet seksueel hoeft te zijn. “Als een vrouw niet de juiste man vindt, moet ze dan niet overwegen haar relatie met haar vriendinnen te verbeteren of een nieuw soort relatie met een vrouw aan te gaan, waartoe ook fysieke tederheid behoort? Anders gezegd, moet ze de man dan niet vervangen door een vrouw?”
Ook dit idee is in feministische kringen al eerder geopperd. Het enige nieuwe dat Hite aanbrengt, is dat ze zich afvraagt of er tussen een gewone vrouwenvriendschap en een lesbische relatie geen andere omgangsvorm mogelijk is. Waarom zouden twee vriendinnen niet gaan samenwonen en samen een huis inrichten, zonder dat ze daarom een lesbische relatie met elkaar hoeven te hebben? Waarom zouden ze niet in hetzelfde bed slapen, knus bij elkaar, zonder dat er daarom seksueel contact hoeft te zijn?
Dat zoeken naar een ruimere interpretatie van begrippen als fysieke nabijheid, aanraking, intimiteit kan wel zinvol zijn. Ook de vraag of er geen ruimte moet komen voor andere duurzame vormen van relaties tussen volwassenen dan de bekende hetero- of homoformules, is vandaag aan de orde. Shere Hite vraagt zich in dat verband af waarom er geen “vriendschapsfeesten” bestaan, en of er niet ooit een “vriendschapshuwelijk” moet komen.
Maar om zo’n ideeën te lanceren, is het niet nodig een heel boek vol te zwanzen. Op “Tien adviezen om je gevoelens te uiten tegenover je vriendin” (gaande van “omhels haar stevig” en “borstel elkaars haar” tot “ga samen in bed liggen praten”) zitten volwassen vrouwen toch niet te wachten?
Het laatste hoofdstuk is volledig gewijd aan lesbische relaties. Ook hier niks nieuws onder de zon. Wel wekt Hite hierdoor de indruk dat het toch haar uiteindelijke bedoeling is om vrouwen over die (seksuele) barrière te doen stappen. Vanuit de veronderstelling dat lesbische liefde “het toppunt is van loyaliteit”, “de beste manier om je in te zetten voor de vrouwenbeweging” én “de snelste methode om de wereld te veranderen”.
Slik. Zucht. Snik.
Shere Hite, Hoe vrouwen vrouwen zien. Nieuwe wegen tussen genegenheid en rivaliteit, Anthos, 254 p., 690 fr.
Jo Blommaert / Tekening Sandra Schrevens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier