Zelf zou ik zoiets niet durven te beweren, dat Oost-Vlaanderen niet bestond, ik woon er ruim een halve eeuw. Maar het was gouverneur André Denys zelf die het gemis betreurde, vorig jaar tijdens een interview in De Standaard. En wie spreekt zomaar zijn gouverneur tegen ? Het ging natuurlijk niet om de provincie als bestuurlijke entiteit of om de 3007 km² die op elke landkaart terug te vinden zijn, maar om het provinciebesef. Limburgers hebben dat wel en ze koesteren dat fijne gevoel. West-Vlamingen blijven hun roots en taal trouw, ook al zijn ze blijven hangen in een verre universiteitsstad. En de Antwerpenaren ? Hoe zouden zij iets kunnen missen ? Maar de Oost-Vlaming ? Die past. “Bij mijn aantreden als provinciegouverneur, eind 2004, heb ik me nochtans voorgenomen daaraan te werken”, zegt André Denys in dat interview. “Ik wilde het Oost-Vlaamse gevoel stimuleren. Maar ik heb geleerd dat je de harten niet kunt veranderen, je kunt de mensen geen gevoel aanpraten.”

Het Waasland blijkt wel te bestaan, net als het Meetjesland (sorry Eeklo, met die naam maak je geen kans in de Verenigde Naties) en de Vlaamse Ardennen. Maar wie in Temse woont, is er vaak niet zeker van of Ronse “er nog wel bij hoort”. En omgekeerd. Aalst beschouwt zich bijna als een onafhankelijk continent, wegens met niets of niemand te vergelijken. En Maldegem ziet Zeeuws-Vlaanderen als zijn dichtste buur. De lappendeken rond Gent is een kunstmatige constructie uit de tijd van de Franse bezetter : het departement Schelde.

Als grondgebied bestaat Oost-Vlaanderen uiteraard. Wie zijn rugzak vollaadt en van Maldegem via Ronse, Geraardsbergen en Doel terug naar Maldegem stapt, zal het weten. Zelfs met een stevig dagritme van dertig kilometer is hij een dikke week onderweg. En dan heeft hij niet eens de stad gezien.

Te midden van die eilandjes ligt Gent. Schoon Gent, iedereen content ? Leer mij de Gentenaar kennen ! Recht voor de raap, nooit een hele dag ernstig, averechts van nature, nie neute en vooral nie pleuje. Een Daniël Termont als burgemeester van Antwerpen ? Ik zie het niet gebeuren. Gent is trots op zijn keizer Karel, ook al probeerde die despoot de opstandige stad te breken. In één moeite is Gent trots op die historische vernedering, het dragen van het boetekleed en een strop. Keizer Karel pronkt nog in het Prinsenhof, de stoet van blootsvoetse stroppendragers trekt nog jaarlijks de massa naar de Gentse Feesten.

Stam, het stadsmuseum op de middeleeuwse Bijlokesite, zet het stormachtige leven tussen Leie en Schelde overzichtelijk in de kijker. In de dertiende, veertiende eeuw was Gent na Parijs de grootste stad van Europa boven de Alpen. Economisch verval, pest en oorlogen halveerden de bevolking in amper een paar eeuwen. In de achttiende eeuw vocht Arteveldestad zich weer naar de voorgrond, als textielstad. Dat industriële succes genereerde weinig levensvreugde in de arbeiderswijken, de benepen beluiken onder de schoorstenen. In die miserie werden de Gentse Feesten geboren, als jaarlijkse ontlading en als verre voorloper van wat nu tot een uit zijn voegen gebarsten, tiendaags eet- en muziekfestival is verworden. In die hogedrukpan van uitbuiting, kinderarbeid en frustratie werd ook het Bel- gische socialisme geboren. Verzet, het zat in de genen.

Dat verzet zit er nog, al vertaalt zich dat vandaag veeleer in ‘buiten de lijntjes kleuren’. De Nieuw-Gentse Alliantie parodieerde vijf jaar geleden het zelfgenoegzame nationalisme, ze stelde West-Vlamingen voor de keuze : assimileren of oprotten. Track zorgt er deze zomer voor dat de oude stad niet indommelt. De confrontatie met hedendaagse kunst mag bruuskeren, zoals Chambres d’Amis van Jan Hoet het in 1986 voordeed : moeilijke, tegendraadse, vaak ook speelse ideeën op onverwachte plekken, ver van het museum. Verwarring en verwondering verzekerd.

Dat de Oost-Vlaming leeft met een laag provinciegevoel, heeft zo zijn voordelen. Chauvinisme is hem vreemd, hij heeft er dan ook geen probleem mee dat Knack Weekend de volgende weken een special wijdt aan achtereenvolgens Luik, Vlaams-Brabant en Brussel, Henegouwen, West-Vlaanderen, Waals-Brabant, Antwerpen, Namen, Luxemburg en Limburg. Nog iemand ?

ignace.van.nevel@knack.be

Ignace Van Nevel, eindredacteur

Leer mij de Gentenaar kennen ! Recht voor de raap, nooit een hele dag ernstig en averechts van nature