Oorlog tussen ego en ziel
:: Gwyneth Lewis, Zonnen in de regen, uitgeverij Nieuwezijds/Lannoo.
Depressie, de ziekte van deze tijd. In een Britse krant lees ik dat antidepressiva als Prozac en Seroxat door huisartsen veel te vaak worden voorgeschreven. Niet zeuren, niet tobben, slikken. Daar word je weer binnen de kortste keren vrolijk van en zo kun je ongehinderd je oude leven voortzetten, zo verstoor je het dolgedraaide ritme niet. Je hoeft je vooral niet af te vragen wat er mis is met je leven. Dat pillen een hulpmiddel zijn om uit een diepe depressie te raken, schrijft ook Gwyneth Lewis in haar Zonnen in de regen, een vrolijk boek over depressie. Vrolijk, daar ben ik niet zo zeker van, maar wel verhelderend en bemoedigend en tegelijk confronterend.
Lewis, een succesrijke dichter die ook een tobjob had bij de BBC in Wales, kon plots niks meer behalve slapen, ze was zelfs niet meer in staat om te praten. De dagen daarvoor rende ze nog van de ene meeting naar het andere congres. De vrouw in krijtstreeppak, nooit zonder frivole oorbellen, veranderde van de ene dag op de andere in een slons in badjas, die vanuit haar bed uitkeek op een beregende straat in Cardiff.
Harder gaan werken als je je slecht voelt, is een beproefde methode. Net als veel gaan drinken. Alcoholisme is volgens Lewis “emotionele plastische chirurgie waarvan het effect de volgende dag altijd weer was uitgewerkt, tenzij je natuurlijk doorgaat met drinken.”
“Depressieve geestesgesteldheden komen niet alleen tot uiting bij individuen, maar in hele maatschappijen”, schrijft ze. “Aan alle oppervlakkige behoeften voldoen om te voorkomen dat de melancholie voelbaar wordt, uitzinnige activiteit ontwikkelen om de grote instorting te vermijden.” Ze vergelijkt het frenetieke bezig zijn om niet bij jezelf te moeten stilstaan met de hectiek van een stad als New York, “waar onmiddellijke behoeftebevrediging als een soort drug gebruikt wordt om de ellende niet te voelen.”
Zonnen in de regen is Gwyneth Lewis’ hoogstpersoonlijke verhaal van hoe ze uit het dal raakte, over wat haar depressie veroorzaakte en wat ze ervan leerde. Want ervan leren kun je, als je er doorheen weet te komen. Ze vergelijkt depressie met een zweepslag die, als je hem niet afweert, je tot creativiteit kan dwingen. De beste remedie tegen depressie is volgens haar : de waarheid over jezelf en over je eigen leven niet uit de weg gaan. Soms een harde confrontatie, waarna je op een heel ander pad belandt in je leven en/of in je werk. Die waarheid verdringen, door bijvoorbeeld nog meer activiteit te ontwikkelen en minder na te denken, is een sociaal aanvaard ontwijkingsmechanisme. “In die omstandigheden verliezen niet de mensen die depressief worden hun verstand, maar zij die het niet worden.” Wie zichzelf ontloopt, verliest zichzelf.
Depressie is volgens Gwyneth Lewis “een burgeroorlog tussen je ego en je ziel (of noem het je zelf), tussen hoe je wilskracht wil dat je leeft en het leven dat werkelijk bij je past. Je zou wilskracht ook kunnen vervangen door toegeven aan de dwang van je omgeving, aan de zogenaamd algemeen geldende norm van succes, van geslaagd en geliefd zijn. De Duitse filosoof Wilhelm Schmid zegt dat we in deze tijd zo dwangmatig bezig zijn met het bereiken van succes en geluk dat daar in de eerste plaats frustratie, de grote leegte van depressie en zelfmoord uit voortkomen. Zelfmoord is volgens Lewis “de ultieme bijwerking van depressie”.
“Ik was geen slachtoffer geworden van anderen, ik had uitsluitend mezelf gekoeioneerd,” schrijft ze. Het begon met toegeven aan haar moeder, die wou dat haar wonderkind alle poëzieconcoursen van Wales won. De moeder die alles steeds perfecter wilde. Waardoor Gwyneths talent geen ruimte meer kreeg, tot ze het veel later zelf weer toestond om te gaan leven.
Gwyneth Lewis genas dankzij pillen, een goede psychiater en een liefhebbende echtgenoot. Maar eerst moet ze zichzelf toestaan om in de put te vallen. “Als je eenmaal weet dat rechtop staan geen optie is, kun je leren te genieten van vallen.”
TESSA VERMEIREN
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier