Safilo is wereldleider in het ontwerpen en produceren van luxebrilmonturen. In een eigen Galleria in de thuishaven Padova heeft het bedrijf ook oog voor het verleden.

Zelfs de meest fervente brildrager staat nauwelijks stil bij het vertrouwde instrument op zijn neus. En geen mens die een idee heeft van de geschiedenis van de bril, waarvan, bij de opkomst van contactlenzen, een spoedig einde werd voorspeld. Wie in de buitenwijken van Padova langsloopt bij Safilo, weet wel beter. Het Italiaanse bedrijf is niet alleen wereldleider in het ontwerpen en produceren van monturen voor de luxemarkt, het gooit jaarlijks niet minder dan 2500 nieuwe ontwerpen op de markt. Die komen dan wel tot stand in opdracht van, en in samenwerking met vijfentwintig topmerken, maar ze zijn er niet minder indrukwekkend om. Vooral als men weet dat de opdrachtgevers onder meer Gucci, Pierre Cardin, Diesel, Christian Dior, Giorgio Armani of Hugo Boss zijn. Daarnaast bezit Safilo zelf nog eens vijf merken, waaronder Carrera, marktleider in sportbrillen. Alles samen produceerde Safilo in 2005 niet minder dan 33 miljoen monturen, en kondigt het bedrijf trots aan dat er nog heel wat ruimte is voor groei.

Elk van de opdrachtgevers stelt, ter gelegenheid van de creatie van een nieuwe collectie, een klein team samen dat aangevuld wordt door enkele designers van Safilo. Samen worden de mood van het merk en de tendens van de kledinglijn bekeken zodat de nieuwste creaties niet alleen als merk herkenbaar zijn maar ook nog naadloos ingepast kunnen worden in de collectie.

Terwijl we door de productie-eenheid lopen zijn enkele medewerkers bezig om heel minutieus de kleine libelles te ontwerpen die later de brillen van Gucci zullen sieren. Wie de hele bedrijvigheid aanschouwt, begrijpt al snel waarom hier in huis zo’n honderd designers het jaar rond aan de slag kunnen.

Maar Safilo is het niet alleen om mooie monturen of excentrieke vormen te doen. Hooggespecialiseerde technici buigen er zich ook over de ontwikkeling van nieuwe producten. Daarbij gaat het niet alleen om nieuwe materialen maar ook om nieuwe details, het tot stand brengen van nieuwe eigenschappen, zoals vervormbare monturen, en tussendoor sleutelen ze zelfs aan de evolutie van de productietechnologie. Uit de resultaten van dat onderzoek zijn veel patenten ontstaan, zoals dat voor scharnieren die over 360 graden geplooid kunnen worden. Maar ook nieuwe materialen die antiallergisch zijn, lichter of duurzamer, of gewoon meer vervormbaar. “We willen leider in kwaliteit zijn”, zegt Vittorio Tabacchi, die in het spoor van zijn vader de zaak leidt.

Gevoel voor schoonheid

Dat ons geen kijkje gegund wordt in de achterkamers, spreekt voor zich, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door een bezoek aan de Galleria op de gelijkvloerse verdieping, waar Guglielmo Tabacchi een unieke collectie van brillen en aanverwante voorwerpen samenbracht. De stichter van Safilo was dan ook niet de eerste de beste. Omdat hij in het noorden van Italië niet meteen veel werkgelegenheid zag, week hij uit naar Polen en stampte daar in geen tijd drie ijsjeszaken uit de grond. Maar toen hij tijdens een van zijn reizen naar zijn geboortestreek geconfronteerd werd met de armoede en de sluiting van de brillen- en lenzenfabriek kon hij niet werkloos blijven toekijken. Hij kocht het bedrijf en besloot zijn schouders onder de onderneming te zetten, waarna hij prompt zijn drie ijssalons in Warschau weer van de hand deed. “Ik erfde van mijn vader niet alleen de zin voor ondernemerschap, maar ook een gevoeligheid voor alles wat mooi en elegant is, en uiteraard met brillen te maken heeft”, zegt Vittorio. “Daarbij wil ik mij niet mengen in het eeuwige debat of de bril nu wel in Venetië dan wel in Firenze werd uitgevonden. Wat we wel weten is dat de eerste exemplaren eind dertiende eeuw opduiken en dat een document uit 1281 toestemming geeft aan de kristalgieters om lenzen voor brillen te vervaardigen. Toch was het nog wachten tot 1350 op de afbeelding van een brildrager, namelijk de prior van het klooster van Treviso. Dat het om een geestelijke ging, zal niet verwonderen : doordat er in die tijd maar weinig mensen konden lezen, werden de brillen vooral in religieuze kringen gevonden.”

Excentrieke protagonisten

Vittorio Tabacchi heeft zijn museum nadrukkelijk Galleria genoemd omdat het hoofdzakelijk om een wisselende collectie gaat, een levend geheel dat nog elke dag groeit. Wie door de zalen loopt verbaast zich over het feit dat veel zogenaamd hedendaagse creaties vaak bijna schaamteloze kopies zijn van modellen die al decennia geleden in de handel waren. Ook in de monturenbranche is er dus niet zoveel nieuws onder de zon. Het lijkt alleen zo. Toch is de brillenindustrie de buitenbeentjes nooit uit de weg gegaan en enkele protagonisten uit artistieke kringen en de modewereld hebben zich altijd manifest geuit via hun brillen. Vooral Elton John is een verwoed drager van excentrieke brillen waarvan de monturen vaak niet buitensporig genoeg konden zijn. Soms hebben ze de vorm van een fietsframe, een andere keer die van twee geopende lippen. Hij had ooit zelfs glazen met de afdruk van de stars-and-stripes. Maar ook Madonna is niet vies van enig excentriek montuurwerk, al blijkt in de Galleria dat ze in Peggy Guggenheim een serieuze concurrente – of voorloopster ? – had.

Minstens zo interessant en verrassend van vorm zijn de antieke monturen die in Padova te kijk liggen, waarbij het opvalt dat al in de zestiende eeuw een bril werd ontworpen die werd opgehouden door één enkele centrale boog die over het hoofd naar achteren liep. We kijken naar een negentiende-eeuwse monocle in koraal en naar kostbare lorgnetten, naar brillen in schaarvorm, of naar met precieuze materialen ingelegde brillendoosjes en vernemen van Vittorio dat de beentjes van een bril eigenlijk een zeer late vinding waren. Ze doken pas op in 1728, bijna vijf eeuwen na de eerste bril.

De inventiviteit draaide niet alleen om de vorm van monturen. Ook bijzondere materialen waren bij vroegere brildragers niet ongeliefd. Bemiddelde mensen grepen al snel naar uitgelezen texturen, van schildpad tot paarlemoer. En dan is nog niets gezegd over de fraaie brillendoosjes uit vervlogen tijden. Waarbij in het oog springt dat in het Oosten altijd fraaiere en kostbaardere materialen werden gebruikt dan bij ons.

Op de eerste verdieping bevindt zich nog een zaal die maar zelden bezocht wordt en waar het oog zelf centraal staat. Er bevinden zich voornamelijk instrumenten die met oogonderzoek te maken hebben. Een afdeling die vooral technisch geschoolde bezoekers zal boeien.

De Guglielmo Tabacchi Gallery Safilo, Settima Strada 15 in Padova, is gratis maar alleen na afspraak toegankelijk. Van maandag tot vrijdag, van 9 tot 17 uur. Info : +39 049 698 51 11, www.safilo.com, safilogallery@safilo.com

Door Pierre Darge

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content