In de schaduw van de Empire State Building worden op zondag garages en parkings ontruimd, om plaats te maken voor de vlooienmarkt : een fascinerend spektakel vol contrasten.

Piet Swimberghe / Foto’s Jan Verlinde

NEW YORK IS VEEL MEER DAN het Mekka van hedendaagse kunst. Er wordt ook flink wat antiek, brocante en oude kunst versjacherd in winkelgalerijen en op vlooienmarkten, aan de rand van de drukke winkelstraten. Daar hangen weinig toeristen rond, antiekhandelaars en uitdragers werken liever in stilte en wensen niet op de vingers gekeken te worden. Via de antiekbuurten van Manhattan krijg je een fascinerende kijk op de stad, nergens is het contrast tussen oud en nieuw zo groot. Het is heerlijk om in de schaduw van de Empire State Building antieke prenten of Delftse tegels te ontdekken. Het aanbod is weliswaar minder groot dan in Londen, maar het is ook minder voorspelbaar. Bovendien wordt hier niets netjes gepresenteerd, en dat is juist leuk. Met wat geluk tik je tussen de karrenvrachten Europese kitsch toch een antiek kleinood op de kop, zelfs voor een zacht prijsje. Een prettige verrassing.

Daarentegen valt het paradepaardje van de New Yorkse handel, The Manhattan Art & Antiques Center (Second Avenue nr. 1050), wat tegen. Kan ook moeilijk anders : honderden winkels, onder- en bovengronds verstopt in de voet van een skyscraper, is van het goede teveel. Bovendien hebben de rijkste dealers de grootste shops op het gelijkvloers afgehuurd. Gefortuneerde zakenlui verkopen er valse en voyante rommel : schouwburgluchters en overladen kasten in Franse stijl. Doe je toch de moeite om het center binnen te lopen, dan bots je op piepkleine winkeltjes volgestouwd met prullaria. Wat verderop, tussen 56th East Street en Lexington Avenue, opende onlangs een betere antiekgalerie haar deuren.

Beide galeries liggen in een chique buurt met dure winkels, achter Madison Avenue. In deze omgeving, tussen de 56th en 60th East Street, zijn wel meer antiquairs gehuisvest. Tegen de East River, onder de monumentale Queensboro Bridge, die de metro naar Roosevelt Island leidt, konden we zelfs Brusselse wandtapijten kopen. Te gek. Tapijtenhandelaar Zeron Ayvanzian wist natuurlijk dat het om kostbaarheden gaat, ze zijn hier net zo duur geprijsd als bij ons. In 60th East Street, dé antiekstraat van Manhattan, ontmoetten we bij Victor Antiques een Antwerpse handelaarster, Elian Lambrechts. Ze importeert Biedermeier-meubilair uit Scandinavië en Rusland. Deze simpele meubels genieten in de States een grote belangstelling. Niet echt verwonderlijk, gezien het succes van de inlandse Shaker-stijl, die even eenvoudig is van lijn. In de 60th East Street wordt veel Empire en art deco verkocht aan decorateurs, niet aan verzamelaars. De winkels zijn op zaterdag, sabbatdag, gesloten.

Vlakbij, tussen First Avenue en 53rd East Street, stap je binnen bij de grootste handelaar van New York, tevens hofleverancier van de decorbouwers van de Broadway-theaters. De zaak Newel Art van Bruce Newman is zes verdiepingen hoog ! Hij deed er een halve eeuw over om deze grot van Ali Baba te vullen. Newman heeft zelfs lambriseringen in huis van de beroemdste pakketboot aller tijden : de Normandie. Alles staat te pronk tussen honderden bronzen beelden en afschuwelijke Chinese vazen : een Amerikaanse potpourri van kunst, kitsch, antiek en namaak.

Voor het serieuze snuisterwerk verlaat je de deftige wijken en stap je naar Chelsea, aan de oostkant van het schiereiland. Een wijk die aan snel tempo van gedaante verandert : nu de lofts van Soho en Tribeca peperduur zijn geworden, trekken kunsthandelaars en artiesten hier in leegstaande fabrieken. Sedert antiquairs zich op de Ninth Avenue zijn komen vestigen, is er weer leven in de buurt. Daar zorgen ook de vele bloemenhandelaars voor, die de stoepen in een oerwoud herscheppen. Hoewel de architectuur van Chelsea niet veel zaaks is, zijn er toch enkele monumenten, zoals het beroemde Chelsea Hotel (23rd West Street nr. 222) waar rockster Sid Vicious stierf en waar vermaarde schrijvers bivakkeerden.

Twee blokken verder bots je op een twaalf verdiepingen hoog gebouw, stampvol oudheden : de Chelsea Antiques Building (25th West Street nr. 110). Vreemd genoeg wordt dit antiekdorp een unieke gelegenheid om koopjes te doen en op zich al een belevenis nauwelijks in de gidsen vermeld en ook de handelaars uit de betere wijken zullen er nooit naar verwijzen. Onze verkenningstocht begint op de bovenste verdieping, van waaruit je een subliem zicht hebt op de Empire State en de Chrysler building. Het is wel even wennen om de gebouwen vanuit een soort vlooienmarkt te bewonderen. Hier wordt ontzettend veel rommel uit Europa verkocht, waarvan het meeste nauwelijks een kwart eeuw oud. Veel Europeanen verrijken zich blijkbaar met de export van stijlmeubels naar de States. Toch vind je er ook antiquiteiten we tikten een 18de-eeuwse wijnfles op de kop voor amper 60 dollar, een derde van de prijs bij ons.

Er zijn ook verdiepingen vol oud speelgoed en affiches, Afrikaanse en oosterse kunst, strips, textiel en porselein. Niveau negen is voorbehouden aan kleinere antiquairs en prentenhandelaars. Op zes hoog zitten de serieuze antiquairs met Italiaanse renaissancemeubels en Spaans koperwerk : puike stukken voor een redelijke prijs. Elke vierkante meter van het gebouw wordt benut. Tot in de snackbar toe, op de achtste verdieping, zijn er winkeltjes van amper drie vierkante meter groot. En op tien hoog organiseert de Lubin Gallery elke donderdag een antiekveiling.

In dezelfde straat worden tijdens het weekend overdekte garages ontruimd voor vlooienmarkten. Waar normaal wagens staan, worden juwelen, huisraad en zelfs antieke optische prenten verhandeld. Vanaf vijf uur ’s morgens wordt, op de hoeken van 25th en 26th West Street met de Avenue of the Americas, brocante verkocht. Dit is de grootste vlooienmarkt van Manhattan, opgebouwd uit een reeks pleintjes waarop tijdens de week auto’s staan geparkeerd. De snuffeltocht op deze geïmproviseerde markt tussen de wolkenkrabbers is een aparte ervaring. Bovendien wordt er vooral Russisch gesproken. Ingeweken Russen die zilver, juwelen en ikonen van de hand doen, domineren de handel. Wie beter materiaal wenst, maakt een praatje met de verkopers. De meesten hebben ergens in de stad een kleine winkel, of verkopen thuis hun beste stukken. Zo kwam ik een partij Oostenrijks meubilair in de stijl van Hoffmann op het spoor. De handelaarster kocht het volledige interieur van een uit Oostenrijk gevluchte joodse familie. Ze durfde de mooiste tableaus en meubels niet op straat aanbieden.

Op weg naar Soho vind je, onder het Union Square Park in de 11th en 12th West Street, enkele topantiquairs die Europese oudheden en aziatica aanbieden. In Soho zelf zijn er nauwelijks brocanteurs, maar vooral kunstgaleries en decoratiehuizen. Wie Prince, Spring, Greene en Wooster Street afloopt, krijgt de beste decorateurs en designers van het land te zien. Veel Europese interieurarchitecten halen hier hun inspiratie. Het aanbod is ruim : van hedendaags meubilair tot oude Shaker-meubels. Er is opvallend veel Amerikaans Arts-and-Crafts-meubilair te koop. Door het grote aanbod zijn de prijzen relatief laag, vergeleken met onze meubels van rond de eeuwwisseling. Liefhebbers van design uit de fifties en sixties kammen niet alleen deze buurt uit, maar trekken ook naar de Franklin Street in het naburige Tribeca.

New York is natuurlijk de veilingstad bij uitstek, waar de meest prestigieuze veilingen van de westerse wereld worden gehouden. (In 1987 verkocht Christie’s er de beroemde zonnebloemen van Van Gogh voor het fenomenale bedrag van bijna 40 miljoen dollar.) Maar laat u niet afschrikken door recordprijzen, dagelijks worden in the Big Apple ook veilingen georganiseerd van betaalbare kunst en antiek.

Voor de hoofdzetel van Christie’s moet je naar Park Avenue (nr. 502). Dit venduhuis specialiseert zich in de verkoop van traditioneel Amerikaans meubilair en aziatica. Christie’s East (67th East Street nr. 219) is een stuk populairder en brengt onder meer nalatenschappen onder de hamer. De zetel van Sotheby (York Avenue nr. 1334) is belangrijk voor de verkoop van oude Europese kunst. De bij ons onbekende William Doyle Galleries (87th East Street nr. 175) zijn het derde belangrijkste veilinghuis van de stad. Tenslotte is er ook Phillips (79th East Street nr. 406), gespecialiseerd in antiek en oude meesters.

Wie dieper wil graven, vindt bijkomende informatie in de vele antiekkrantjes die in Chelsea worden verkocht. Je vindt er alles in over de antiekmarkten die in de omgeving van de stad worden gehouden. De belangrijkste brocantemarkt dicht bij Manhattan is de legendarische Queens Plaza Market (op het gelijknamige plein in de voorstad Queens en bereikbaar met de metro). Op deze immense vlooienmarkt verkopen tijdens het weekend honderden brocanteurs hun spullen. Er wordt ook spectaculair materiaal gesleten : van oude benzinepompen tot en met vooroorlogse verkeerslichten.

Rechts : nergens is het contrast tussen oud en nieuw zo duidelijk als hier, op de vlooienmarkt van Chelsea. Boven : tussen de troep ontdek je af en toe iets waardevols, zoals de 18de-eeuwse prenten aan de muur.

Op de New Yorkse rommelmarkten hoor je vandaag meer Russisch dan Engels. Handelaars uit Oost-Europa slijten hier hun zilver, juwelen en ikonen.

In Soho vind je geen topantiquairs, wel schitterende decoratiehuizen waar Europese interieurarchitecten inspiratie komen opdoen.

Vlak naast de Chelsea Antiques Building ligt The Garage, een vlooienmarkt in een overdekte parking.

De Chelsea Antiques Building zelf telt twaalf verdiepingen vol kitsch, antiek speelgoed en kostbaarheden van museale kwaliteit.

Tijdens het weekend veranderen de parkings in Chelsea in geïmproviseerde rommelmarkten.