De eerste keer dat ik haar ontmoette, was in een tumultueuze uitzending van Jan Publiek rond het migrantenstemrecht. Nahima Lanjri, een bedaarde jonge vrouw in een keurig mantelpakje. In vlekkeloos Nederlands, helder formulerend, zette ze haar standpunten uiteen. Nooit radicaal, nooit fel, wel overtuigend. Onlangs zag ik haar in de Zevende Dag de burgemeester van een Limburgs dorp op zijn plaats zetten. De man blijft zich rabiaat verzetten tegen pasfoto’s van moslimmeisjes met een hoofddoek.

Zonder omwegen zegt Nahima Lanjri (30), CVP-gemeenteraadslid in Antwerpen en kabinetsmedewerkster bij Vlaams minister van Begroting Wivina Demeester, wat ze denkt. Zonder Omwegen is de titel ook van het boek dat ze samen met journaliste Nadia Dala schreef. Een openhartig boek over haar leven als Marokkaanse van de tweede generatie. Met 30 is het doorlopen parcours natuurlijk nog erg kort en ook wel atypisch. Ontsnapt aan een gedwongen huwelijk. De briljante leerlinge in een katholieke technische school, gecoacht door geïnteresseerde leerkrachten. Doorgestudeerd voor vertaler-tolk, met eigen geld, tegen de zin van haar ouders in. Uit de massa gevist door een minister-mentor, Wivina Demeester, die haar ondanks haar jeugdige leeftijd betrok bij het uitdokteren van het beleid op haar kabinet.

Er zijn maar weinig migrantenmeisjes van Nahima Lanjri’s leeftijd die zo’n weg afleggen. Er zijn er misschien nog minder die zich zo openlijk en doordacht in de strijd gooien. Die zo scherp analyseren waar de problemen liggen en die beide kanten, Belgen en migranten, een onverbiddelijke spiegel durven voor te houden.

Zonder schroom legt Nahima Lanjri de echte problemen van de migrantengemeenschap op tafel: uitgerangeerde vaders, kinderen die gedumpt worden in tot bewaarplaatsen afgegleden concentratiescholen. Gedemotiveerde jongeren met een hoge werkloosheidsgraad en alles wat daar vaak uit voortkomt. Miserabele huisvesting, vrouwen die binnen hun gemeenschap de mindere blijven en uitgesloten worden als ze zich verwijderen van het traditionele verwachtingspatroon. Migrantenverenigingen die op het beslissende moment in de actie rond stemrecht ofwel passief blijven of onder mekaar kibbelen.

Nahima Lanjri aarzelt ook niet om te zeggen dat ze ontgoocheld is in de politiek zoals ze die van binnenuit meemaakt. Een ongenadige passage in het boek vertelt hoe ze samen met een paar medestanders komaf maakte met het hautaine CVP-voorstel om tegen 2005 in geen enkele buurt meer dan 20 procent migranten of kansarmen te laten wonen om de gettovorming tegen te gaan. Ze laat geen kans onbenut om de politique politicienne neer te sabelen en ze noemt heel vaak man en paard. Of haar dat door iedereen in dank zal worden afgenomen?

Het probleem is, zegt ze, dat de Belgen slechts door een kier van de deur naar migranten kijken en daardoor altijd maar een fractie van het beeld zien. Zonder Omwegen schetst op een heldere, onverbloemde wijze het hele gamma van problemen en het gebrek aan moed om er oplossingen voor te zoeken. In wezen is, volgens Nahima Lanjri, het migrantenprobleem een probleem van sociale achterstelling.

Inderdaad. Het persoonlijke verhaal van de Marokkaanse Nahima Lanjri zou het verhaal kunnen zijn van een arbeidersmeisje dat 50 jaar geleden geboren werd. Een verschil van 20 jaar, de verschuiving van een aantal problemen naar beneden. Het wezenlijke onderscheid voor migranten van de tweede en de derde generatie is hun moslim-zijn, dat als een stigma aan hen kleeft. En het ontbrekende stemrecht, waardoor hen het recht wordt ontzegd om mee te beslissen over hun eigen lot.

Nahima Lanjri, Zonder Omwegen, Icarus, 595 fr.

Tessa Vermeiren