Muziek in beeld Hoesje !
De een slaat er geen acht op, de ander beschouwt ze als kunstwerken : platenhoezen. Een gesprek met drie Belgische ontwerpers die zich voltijds concentreren op de verpakking rond vinyl en cd-schijfjes.
Peter De Potter
De platenhoes maakt deel uit van onze popcultuur. Sgt. Pepper, Thriller, AladdinSane : titels die, eerder nog dan de muziek, die ene definitieve en tijdbepalende kaft oproepen. Iedereen herkent de rits van The Stones, de banaan van Velvet Underground of de uitgeknipte letters van The Sex Pistols. Net als een filmposter of een boekomslag is een platenhoes toegepaste grafiek uit de afdeling promotie, getekend om de koper te lokken. Maar het is de luisteraar die er eeuwigheidswaarde aan kan geven. Een platenkaft is muziek in één beeld samengevat, en het is dubbel mooi als het idee van de ontwerper samenvalt met dat van de luisteraar. De meesten herinneren zich nog op welk deuntje ze voor het eerst gezoend hebben maar de ware fan kan je de voor- en achterkant van de hoes ervan beschrijven. België heeft, in tegenstelling tot Londen of New York, geen trits ontwerpbureaus die de ene baanbrekende of oogverblindende platenhoes na de andere spuwen. Grote internationale namen hebben hun kaftje al in hun thuisland laten maken ; de promotie hier te lande wordt dan verzorgd door een reclamebedrijf. Toch vind je in Vlaanderen een aantal vrije vogels die het metier ernstig nemen. Drie ontwerpers, drie stijlen.
Ik werk liefst met moeilijke mensen, artiesten met visie Marc Meulemans – Undercover
Voor mij is muziek en alles wat errond hangt nog steeds het belangrijkst. Liever een goeie plaat zonder hoes dan een rotplaat met een indrukwekkende kaft. Ik ben iemand die een nummer twintig keer achter elkaar kan draaien. Dat kan van alles zijn : van The Stone Roses tot de 13th Floor Elevators. Laatst lagen hier tapes van drie nieuwe groepen op m’n bureau, vol muziek die het publiek pas over een half jaar te horen krijgt. Dat is een geweldig gevoel. Daar doe je het een beetje voor.?
Marc Meulemans ging zeven jaar geleden voor een Macintosh-computer zitten en was meteen verkocht. Gewapend met twee handboeken leerde hij op eigen houtje het vak. Sindsdien belden genoeg klanten aan om een eigen bedrijf te beginnen : weerbarstigehouse- en triphopgroepjes, undergroundlabels of andere avontuurlijke geesten. ?Ik werk het liefst met moeilijke mensen?, zegt hij. ?Artiesten met wat visie. Er mogen gerust wat conflicten van komen. Dat levert de beste resultaten op. Tegenwoordig word ik enkel nog gecontacteerd door personen die weten wat ze kunnen verwachten. De meeste independents, die toch een beetje een voortrekkersfunctie behoren te hebben, worden hier in Vlaanderen gerund door dancing-uitbaters die meer begaan zijn met hun witte hemden en gouden kettingen dan met muziek. Daarom ben ik zo blij met een groep als dEUS, die de boel wat komt opschudden met een weinig voor de hand liggend imago.?
?Ik wil dat m’n ontwerpen eruitzien zoals een goeie plaat klinkt. Een perfecte popsong klinkt alsof hij in drie minuten is opgenomen. Een platenhoes moet ook dat gevoel geven. Misschien heb je er een uur of een half jaar op gezwoegd, maar het eindresultaat moet fris en direct zijn. Ik wil wel dat mijn kaften met origineel beeldmateriaal gemaakt zijn. Samplen in de muziek is geen probleem, maar ik werk altijd met fotograaf Koen Roggen om mijn eigen prentjes te bekomen. De computer is dan een handig instrument om er een draai aan te geven. Zolang je het maar niet als een effectendoos gaat beschouwen.?
?Of er een verschil is tussen een hoes tekenen voor een plaat of voor een cd ? Uiteindelijk is dat hetzelfde. Die tendens om hoezen voor vinyl artistieker te vinden, is onnozel. Waarschijnlijk doet het formaat aan een schilderstableau denken. Wat wel klopt, is dat de vorm van een cd-doosje een aantal beperkingen oplegt. Een kartonnen hoesje voor een cd-single, prima. Maar de productontwikkelaar die de plastic box heeft getekend, verdient een schop onder z’n kont. Het ding is lelijk, onfunctioneel en gaat meteen stuk.? En al die witte hoezen rond importplaten in de bakken van dj’s, zijn die hem geen doorn in het oog ? ?Absoluut niet. Zolang het maar een chic karton is.?
Undercover : tel. (03) 226.78.21
Mijn favoriete platenhoes ?
Ik heb er twee. ?Let It Bleed? van The Rolling Stones, omdat het zo’n geweldige plaat is. ?Metal Box? van PiL omdat de inhoud en de verpakking perfect overeenstemmen.
Voor welke artiesten ik graag zou werken ?
Massive Attack of Primal Scream. Omdat ze volgens mij vooral weten wat ze NIET willen.
Aan de verpakking moet je zien welk soort house ze bevat Tejo De Roeck – Top Floor
Er bestaan zoveel genres binnen de hedendaagse dansmuziek : harde techno, vage trance, mellow-house, ambient… Als je aan de verpakking van een cd niet kan zien welk soort house die bevat, dan scheelt er iets aan de hoes.? Tejo De Roecks bedrijf verzorgt het grafische werk voor uiteenlopende platenfirma’s, maar zijn meest opvallende werk maakt hij voor Antler, het productiehuis dat house-label Dance Opera bevat. Hun artwork, en dat van de soortgenoten, is voor velen je reinste kitsch : onheilspellende maanlandschappen, kwikzilveren planeten, splitsende atomen, glanzend en gestroomlijnd gemaakt door de computer. Het is cyber, maar dan recht-voor-de-raap. Futuristisch, maar met een beperkt handboek. De stroming wordt smalend de pieken-en-bollen-stijl genoemd. Verguisd of niet, de hele handel heeft ingebouwde revivalwaarde. Je kan je zo voorstellen dat er over twintig jaar over gejubeld wordt zoals nu over de vloeistofdia’s en de ViewMaster.
?3D, flashy kleuren, sciencefiction… De doelgroep waarvoor we het maken, de jonge housers, is er meer dan dol op. De muziek zelf, tot de groepsnamen toe, zit in dat space- en robotsfeertje. Het moet allemaal een beetje een andere wereld voorstellen, letterlijk dan. Ongewoon, larger than life. Ik weet dat dat niet overal even ernstig wordt genomen. Er is ook een overvloed : heel wat van die gasten hebben thuis een pc staan met een paar grafische programma’s erop. Ze willen dan hun flyers of hoezen zelf maken en grijpen altijd eerst naar de knoppen met de meeste effecten. Het een op het andere. Tja, dan is het resultaat er soms ook naar. Voor Dance Opera zijn we indertijd begonnen met zo’n bol, dat sloeg meteen aan en is z’n eigen leven gaan leiden. De klanten vragen vaak om meer van hetzelfde. Zelf ben ik daar niet altijd gelukkig mee. Er moet meer kunnen, vind ik. Daarom gebruiken we ook close-ups van extravagante discotheekgangers voor onze hoezen. Het heeft heel wat tijd en moeite gekost om dat idee door te drukken, dat wel. Het is waar dat binnen een muziekgenre dat voortdurend aan vernieuwing sleutelt, nog vrij conservatief wordt gedacht. Dat is een minpunt aan de Belgische sien in het algemeen : heeft iemand een vondst, dan springt iedereen erop. Die wordt dan tot in den treure uitgemolken. Helemaal anders dan in steden als Londen, waar je een constante evolutie ziet.
Ik ben een bewonderaar van buitenlandse bladen als Ray Gun of Blah Blah Blah. Ze gaan heel ver in hun vormgeving. Volledig compromisloos. Het meest verbazende en positieve aspect is dat die uitgevers de lay-outmensen helemaal vrij laten en zo’n bladen blijven financieren, zonder een lezersaantal van een miljoen te eisen. Geweldig toch ??
Top Floor : tel. (016) 55.13.50Mijn favoriete platenhoes ?Alles van het bureau 23 Envelope, dat in de jaren ’80 alle hoezen voor het Britse 4AD-label tekende. Heel geslaagd, prachtige druk, de meest subtiele kleuren. En ook een Belgische kaft : ?Choco? van TC Matic. Ook al vanwege Danny Willems die de coverfoto maakte. Hij is een ware, gedreven kunstenaar. Voor welke artiesten ik graag zou werken ? Bowie. Hij weet wat er gaande is en dat moet stimulerend zijn.
Vlaamse fans willen hun held meteen herkennen Erik Fimmers – MacDesign
Ik ben eigenlijk in de fotografie begonnen. Indertijd had ik een job bij een fotogravure. Mijn eerste opdracht werd me in de schoot geworpen : een platenhoes van een Engelse groep omzetten naar het formaat van een cassettedoosje. En de aanbiedingen volgden. Na een tijdje kwamen er meer telefoontjes voor mij dan voor de fotogravure !? Erik Fimmers werd zelfstandig en begon met het aanleggen van een boek met alles wat uit zijn computer rolde. ?Tot in ’92, toen werd het te veel. Ik had ook niet langer die drang om alles bij te houden.? Fimmers heeft inmiddels de meeste platenfirma’s in zijn klantenbestand en is binnen het wereldje heel geliefd. In ’95 kreeg hij de Zamu-award uitgereikt, de industrieprijs voor beste ontwerper van het jaar. Fimmers is veelzijdig : hij maakt hoesjes voor Vlaamse artiesten als Samson, Petra, Bart Hermans en Stef Bos maar ook voor vaderlandse rockers als The Ugly Papas, Soap-stone of The Wizards Of Ooze.
?De laatste jaren komen de artiesten zelf af en toe over de vloer. Maar ik werk meestal met hun labelmanagers. Het merendeel van hen ken ik al zo lang dat we niet meer moeten redetwisten over de stijl voor een bepaalde zanger. Het is niet altijd zo kant-en-klaar. Soms krijg ik alleen de titel en naam doorgefaxt ; dan weer moet ik het stellen met een summiere uitleg aan de telefoon. In zo’n geval kan de muzikale stijl van een groep je leiden, tenminste als er een tape is. In dit vak hoor je snel te leveren. Meestal krijg ik een paar dagen. Als ik de foto’s en info al heb liggen, lukt het me in een kortere tijd. En ja, het helpt als ik een nummer waarvoor ik een hoes moet verzinnen zelf ook leuk vind. Maar een bakker bakt ook niet enkel wat hij lust, niet ? Bandwerk ? Nee hoor, anders was ik allang gestopt.
Voor mijn klanten bewandel ik de middenweg. Ik zorg ervoor dat het werk grafisch sterk is en dat het commercieel goed oogt. De platenjongens zijn daar heel duidelijk in : we moeten het nog kunnen verkopen. Waarom vooral de Vlaamse zangers van die identikit-fotohoezen hebben ? Tja, die firma’s spelen liever op veilig. De fans horen hun held in de winkelrekken meteen te herkennen. Dat net die ene foto is gekozen, ligt al van bij het begin vast. Beslissing van het management. Ik krijg de dia opgestuurd en dan maak ik er een ontwerp rond. Soms moet ik een gezicht digitaal flink bijwerken. Ik moet een consensus vinden die de artiest, het label én het verkoopteam tevredenstelt. Hoe meer partijen er zich bij het hele proces gaan moeien, hoe moeilijker het wordt. Een hoes zonder foto of titel, iets abstracts zeg maar, kan misschien voor een alternatief groepje maar niet voor de grote massa.
MacDesign : tel. (03) 248.49.01Mijn favoriete platenhoes ??The White Album? van The Beatles. Het lijkt op een non-idee maar het blijft een ijzersterk concept. De titel staat erin gedrukt ; door inkt te gebruiken, was de kaft niet langer maagdelijk wit gebleven. Voor welke artiesten ik graag zou werken ?The Beatles maar dan met John Lennon erbij.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier