Cultuurliefhebbers lopen er op rozen, shoppers worden er in de watten gelegd, en prestigieuze bedrijven trekken er jong, hoogopgeleid volk aan : München is vastbesloten zijn duffe, Beierse imago van zich af te schudden. Ook met kerst.

München doet menig Belg denken aan bier, brouwerijen – hun aantal slonk de afgelopen eeuw van 25 naar 6 – en aan de Oktoberfeste natuurlijk, die in 2010 hun tweehonderdste verjaardag vieren. Aan FC Bayern München misschien, maar verder ? Amerikanen en Italianen voeren er de vier miljoen vakantiegangers per jaar aan ; Belgen rijden er, toch volgens de toeristische dienst, voorbij.

Het ‘dorp van 1,3 miljoen’ is alvast de plek waar de Duitsers zelf het liefst willen wonen. Niet alleen omwille van de Alpen, de nette aanblik van de stad of haar zuiderse flair. München is een kenniscentrum met een hoogopgeleide bevolking, en met net geen zes procent werkloosheid in 2005 doet geen andere Duitse stad beter. Ze vormt de draaischijf van het Duitse bankwezen, van heel wat IT- en biotechbedrijven, en van BMW en Siemens, die er gevestigd zijn. Samen stellen de twee bedrijven 16.000 mensen tewerk. Ook media- en filmbedrijven floreren er, net als verzekeringsmaatschappijen. De Allianz Arena, een voetbaltempel waarvan de buitenwand verlicht wordt, wordt trouwens door een van die laatste gesponsord. Bij een eerste kennismaking beantwoordt München dan ook geenszins aan het folkloristische, Beierse imago waar het zelf zo graag van af wil. Lichtreclames op moderne kantoorgebouwen in spiegelglas en bouwwerven vol kranen maken meteen duidelijk dat deze stad, die over twee jaar uitgebreid haar 850ste verjaardag viert, de blik op de toekomst heeft. Wat gepaard gaat met een licht superioriteitsgevoel, want of het nu over de milieuzorg, de lonen of de kwaliteit van de scholen gaat, München scoort goed in allerlei nationale lijstjes.

Kerstmarkt voor holebi’s

Toegegeven, het stadsbestuur doet er rond deze tijd alles aan om u in de stemming te brengen. Ze verwelkomt wel twintig kerstmarkten, van die voor ambachten en kunst aan de Müncher Freiheit en de romantische kraampjes rond de Chinese toren in de Englischer Garten, het grootste park van de stad, tot de kerstmarkt voor holebi’s op de Stephansplatz. Zelfs de luchthaven doet mee : er staat, net als op de Karlsplatz, een schaatspiste, en ’s avonds kunt u er een sfeervolle busrit achter de schermen maken.

Toch speelt het kerstgebeuren in München zich vooral af in het oude stadscentrum. De kerstmarkt op de Marienplatz, een traditie sinds de veertiende eeuw, telt 140 kraampjes vol houtwerk, keramiek en kaarsen, en er wordt ook hier uitvoerig glühwein gedronken en gegeten : van gebakken appels en geroosterde droge vruchten tot worsten en aardappelpannenkoeken. Van op het balkon van het stadhuis worden na zonsondergang kersthymnen gezongen, en wie geluk heeft, pikt de traditionele Krampus Run mee. Jongeren evoceren in historische kostuums dan de legende van Sint-Nicolaas en diens schrikwekkende helper Krampus. Op loopafstand, op de Rindermarkt, zijn ondertussen kerststallen in alle mogelijke formaten te vinden. Het nodige toebehoren, goed voor een overdosis kerstkitsch, komt vaak van houtsnijders en andere ambachtslui uit Zuid-Tirol of het dichterbij gelegen Oberammergau. Een lichtspektakel op de façades creëert daarbij een sprookjesachtig decor.

Ook aan kerstcadeaus ontbreekt het in München niet. Dankzij het compacte stadscentrum, de uitstekende verbindingen per U-Bahn en tram en de lange openingsuren, vaak tot acht uur ’s avonds, kunt u naar hartenlust shoppen. Van de verkeersvrije zone in de Kaufinger-, Neuhauser- en Theatinerstrasse, vol grootwarenhuizen, internationale ketens en souvenirshops, tot de exclusieve modehuizen en juweliers in de Maximilianstrasse. Het is bovendien de enige stad waar Louis Vuitton en laptop rijmen op Lederhosen. De Fachgeschäfte in en rond de Sendlinger Strasse zijn vaak gespecialiseerd in items als handschoenen of paraplu’s, terwijl tussen de Sendlinger Tor en de Gärtnersplatz, de gay buurt, lokale designers te ontdekken vallen. Talrijke koffiehuizen en patisseriezaken, een uiting van het zuiderse savoir-vivre, zorgen ervoor dat u onderweg niet bezwijkt.

Firenze aan de Isar

Als u al aan winkelen toekomt. Ook op cultureel gebied is München immers een zwaargewicht. Met 58 theaters, twee operahuizen en drie symfonische orkesten bijvoorbeeld, maar ook dankzij bijna vijftig musea. Wie zich op de grootste concentreert, kan op drie dagen het ganse spectrum van de Europese cultuur verkennen. Van de Griekse en Romeinse kunst in de Glyptothek en de Staatliche Antikensammlungen tot het gereputeerde Deutsches Museum, een van Europa’s belangrijkste musea op het gebied van wetenschap en technologie.

Die culturele rijkdom is vooral te danken aan de Wittelsbachdynastie, die er zich in 1255 vestigde en gedurende zeven eeuwen de plak zwaaide. Het verzamelen, bewaren en publiek maken van kunstwerken werd door dit Duitse vorstenhuis serieus genomen. Zo schonk het een deel van zijn collectie aan de Pinakothek, bij zijn opening in 1836 het grootste museumproject ter wereld. En dankzij dezelfde koninklijke familie vond Europese kunst uit de achttiende en negentiende eeuw later een onderkomen in de Neue Pinakothek. Zelf gaven we de voorkeur aan de Pinakothek der Moderne, een helder en functioneel museumgebouw van Stephan Braunfels dat geopend werd in 2002. De uitgebreide designcollectie en haar scenografie springen er meteen in het oog.

München een stad van kerken noemen is een understatement : ze telt er bijna driehonderd, en sommige zijn minstens een glimp waard. De duizelingwekkende Assamkerk uit 1765 bijvoorbeeld, opgevat als onderdeel van een residentieel complex en een prachtig voorbeeld van Beierse rococo. Ook oudere stijlen zijn vertegenwoordigd, van de Frauenkirche, een van de grootste gotische kerken van Duitsland, tot de Theatinerkirche, een basiliek die net als andere bouwwerken zwaar beïnvloed werd door de Italiaanse barok. Het waren echter vooral de Wittelsbachregenten die het architecturale erfgoed verrijkten, dat wel erg te lijden had onder de Tweede Wereldoorlog, toen München een machtscentrum was van de nazi’s. Onder het bewind van de Wittelsbachs werd de stad verrijkt met ambitieuze bouwsels en projecten die de concurrentie met het buitenland aangingen. Denk aan de Maximilianstrasse, met een mengeling van onder meer neogotiek, neorenaissance en neoclassicisme een stijl op zich, of de door Firenze beïnvloede Feldherrnhalle, en de Odeonsplatz vlak voor de Hofgarten. Voor de façade van de Residenz, het koninklijk paleis in het stadscentrum, stond dan weer het Palazzo Pitti in Firenze model. Enkele vertrekken en het rococotheater binnenin, tot juni 2008 gesloten voor renovatiewerken, werden overigens ontworpen door de Belgische architect François de Cuvilliés.

Gangmakers en vernieuwers

In München zelf horen velen het bij zoveel geschiedenis weliswaar in Keulen donderen. Door de assertieve doenersmentaliteit die Beieren kenmerkt misschien, en door het bijwijlen donkere verleden. Zelfs de Olympische Spelen in ’72, waarbij elf Israëlische atleten om het leven kwamen, lieten vooral nare herinneringen na. Al waren het ook diezelfde spelen die innoverende bouwsels als het Olympiastadion en de gelijknamige toren opleverden.

Zo zien de inwoners zichzelf dan ook het liefst, als gangmakers en vernieuwers. München was destijds een van de steden die het Duitse wirtschaftswunder aanzwengelden, en een gelijkaardige rol wil de stad blijkbaar ook in het verenigde Duitsland van de 21ste eeuw spelen. Vorige maand nog werd een hypermoderne Joodse synagoog op de St. Jakobsplatz geopend, een onderdeel van een complex dat vanaf maart ook een Joods museum en gemeenschapscentrum zal omvatten. Voor het lokale bestuur van de stad, die na Berlijn Duitslands grootste Joodse gemeenschap telt, de uitgelezen kans om zich als een gastvrije, tolerante plek te profileren. Dezelfde wil spreekt ook uit het tentoonstellingsbeleid van het Haus der Kunst : destijds een tempel voor ‘Duitse’ kunst, verwelkomt het nu eigenzinnige kunstenaars als Gilbert & George, rond wie in juni 2007 een retrospectieve opent.

Tegen dezelfde tijd moet bovendien ook BMW Welt openen, een apart vormgegeven experience- en tentoonstellingscentrum met een afzonderlijke ruimte voor kinderen en jongeren. Het BMW-museum zelf zal tegen dan uitgebreid zijn met vliegtuigmotoren, luxewagens en andere verwezenlijkingen van het huis. Net als zijn Weihnachten weet München zijn geschiedenis dus modern te verpakken.

Tekst en foto’s Wim Denolf