Ze mag weer : de onversneden schoonheid. Gewoon, omdat ze mooi is. Elegant, harmonieus, zelfs lieflijk : we mogen tegenwoordig ongegeneerd binnen de lijntjes kleuren.

W here is Beauty ?” Het is de hartverscheurende schreeuw van een wanhopige Beast, die op dat moment van het sprookje dan wel letterlijk op zoek is naar Beauty, maar intussen ook een diepe blik in de spiegel werpt. De passage is zowat de perfecte allegorie voor het esthetische kantelmoment dat we tegenwoordig aan het beleven zijn. Want we zoeken ze meer dan ooit terug : de ongecompliceerde schoonheid. Van woelig expressionisme weer naar kabbelend impressionisme, van strak diepzinnige concepten naar eenvoudige, harmonieuze schoonheid.

Dat blijkt alvast uit het modebeeld. “Wij gaan voor het mooie, het esthetische”, zo becommentarieerden Les Hommes Tom Notte en Bart Vandebosch onlangs nog bondig hun herfst-wintercollectie. En daarmee leek zowat alles gezegd, geen journalist die het nodig achtte dieper te graven. Ontwerpster Phoebe Philo bedacht voor Chloé deze zomer lieflijke sneeuwwitte jurkjes, dampend van onschuld, met hoge tailles en fladderende babydoll-laagjes. Mooi om naar te kijken, meer niet. Zelfs bad boy Jean Paul Gaultier bekeerde zich voor zijn Hermèszomercollectie tot de heilige drievuldigheid van schoonheid, elegantie en harmonie.

De moderedactrice van The International Herald Tribune, Suzy Menkes, noemt het enthousiast ” a moment when women are reasserting their right to look simply beautiful”. Gewoon mooi dus. Vrij van statements, vrij van cryptische codes.

Re-renaissance

Het gaat daarbij in geen geval om een vederlichte en oppervlakkige prefab schoonheid of om een oprisping van de suikerzoete Hollywoodblingbling uit de nineties. Nee, de huidige schoonheid is gegrond, ongekruid en natuurlijk, en knipoogt nederig naar de serene en evenwichtige renaissance-esthetiek. Niet toevallig verwees Gaultier achter de schermen van zijn Hermèszomercollectie bijzonder vaak naar Griekenland. Kleurengoeroe Leatrice Eiseman voorspelt dan weer heuse renaissancetinten voor de herfst (primaire kleuren hand in hand met zogeheten inerte bruinen en bleekgroenen) en in het Londense Victoria & Albert Museum lopen dit najaar tentoonstellingen over renaissance-interieurs en homo universalis Leonardo da Vinci.

Het is – om in hetzelfde tijdperk te blijven – alsof de gulden snede in de coupes is geslopen : kleren horen tegenwoordig bovenal verfijnde, uitgepuurde en perfecte pasvormen te hebben. Dat leidt tot een vrij draagbaar, klassiek, zelfs ietwat braaf ogend modebeeld. Maar geen erg, want braaf is niet langer fout, braaf kan weer : zelfs het hete Gucci ruilde zijn kirrende seksbommen in voor lief glimlachende gratiën. Er waait dan misschien wel al langer een kuise wind over de catwalk, de ijzig androgyne untouchable dames van vorige seizoenen smolten intussen tot bevallige, lieflijke deernen.

Degelijke en mooi authentieke schoonheid, zo willen we het. Geen verhullende opsmuk, en dus is nude ook hét credo van deze zomer. Dat mag altijd letterlijk opgevat worden (de benen in amazonezit dan wel), maar het vertaalt zich toch vooral in de hoofdrol van de huidskleur. Zo ook bij Tom Ford. Onlangs lanceerde de ontwerper zijn eerste make-upcollectie Amber Nude : subtiele en zachte tinten stoten volgens Fords wetten alle uitgesproken en felle make-up van zijn voetstuk. Ook bij Marc Jacobs zien we het zachtst mogelijke lippenroze en bij Balenciaga kun je zelfs spreken van ‘no-make-up-make-up’. Een echte en naakte schoonheid, die dan ook vooral weggelegd lijkt voor de, jawel, echte schonen.

De niets verhullende what you see is what you get-overtuiging zien we zelfs terugkeren bij muzikanten : bands als de dolpopulaire White Stripes werden tenslotte groot dankzij hun open-en-blootklank. Geen retoucherende producertrucjes, liever organisch en echt.

Kwaliteit

“A thing of beauty is a joy forever”, mijmerde John Keats ooit, en dat klopt meer dan ooit. Want voor ’tijdloos’ heb je kwaliteit nodig, en die heeft onze esthetiek tot in het kleinste detail. Anno 2006 eisen we minutieus afgewerkte perfectie, hoogwaardige materialen en – het liefst artisanaal – vakwerk. Tegenwoordig duikt zo overal wel ergens een hoekje of een randje ragfijn tricot, borduursel of kant op. Ook in interieurtextiel : tafelkleden vertonen bij voorkeur een kanten doorslagje en tapijten horen handgetuft te zijn. Zelfs in het designuniversum vallen kunstig uitgewerkte partijen op die hoogstaand vakmanschap vereisen, want ook daar nemen mooie, rijke en organische vormen steeds dapperder de plaats in van de ongenaakbare rechte en strakke contouren. Of kijk naar de knap bewerkte orde en geometrie van de architecturale constructies van de Belgische kunstenaar Jan De Cock, waarmee hij vorig najaar nog in en rond de Londense Tate Modern imponeerde. De pers had het laaiend over “een ode aan de schoonheid van de pure geometrische vormen” en noemde “orde, harmonie en maat” als sleutelwoorden.

Voor sommige ontwerpers brengt die reïncarnatie van elegantie en schoonheid dan weer niets nieuws onder de zon. Een ontwerper als Valentino bijvoorbeeld laat zich al van bij zijn eerste stappen door het duo dirigeren en Olivier Theyskens heeft er nooit een geheim van gemaakt gewoon ‘mooie mode’ te willen maken. “Schoonheid en esthetiek”, zo vindt Theyskens zelfs, “impliceren een humane houding ten opzichte van vrouwen.”

Waarom de overtuiging dezer dagen plots bij meer van hun collega’s opduikt, heeft ongetwijfeld met de golvende geschiedeniswet te maken (binnenkort snakken we weer naar hoogdravende concepten), anderen noemen het ook wel een beproefde overlevingsstrategie in deze kille, hoogtechnologische tijden. “Ik heb het gevoel dat we belevingen, poëzie en emoties hard nodig hebben om niet door onze hypermoderniteit gewurgd te worden”, zoals ontwerpster Alberta Ferretti het onlangs verwoordde.

Nog anderen bekijken het liever nuchter en concreet. Kleurentrendwatcher Eiseman bijvoorbeeld noemt tentoonstellingen en succesvolle boeken of filmproducties dé belangrijke trendkompassen. Zo was het The Aviator die volgens haar de golf van gouden, sepia en metaalkleurige tinten opleverde. Zouden we de heropflakkering van de renaissanceschoonheid dan aan Dan Browns Da Vinci code te danken hebben ? Zeker nu die ook nog eens naar het witte doek wordt vertaald ? Zijn de sneeuwbloesemjurkjes met hoge tailles van Chloé dan misschien echo’s van de recente remake van Jane Austens Pride & Prejudice ? En wellicht is het dan ook niet toevallig dat de prent Memories of a Geisha er net dit jaar komt : de Japanse esthetiek gelooft tenslotte meer dan gelijk welke andere cultuur in ‘schoonheid door harmonie’.

Mooie manieren

En het gaat nog verder. De esthetische revolutie zou zelfs een (bescheiden) ethische uitloper hebben. Want, zoals het trendtijdschrift Viewpoint onlangs detecteerde : ‘mooie manieren’ en een beleefdheid staan weer zeer hoog in het vaandel. Rebellen en brutaaltjes steken schril af tegen de mooi gladgestreken achtergrond. Consumenten zijn, zo schrijft Viewpoint, meer en meer op zoek naar een kader van afspraken en regels waarbinnen ze het leven aangenaam en kabbelend kunnen houden. Het moet nu maar eens afgelopen zijn dat ” pleasantness and civility are being discarded as the worthless ephemera of a bygone age”, zoals het Britse tijdschrift TheChap, A Journal for the Modern Gentleman fulmineert. En dus bindt het (steeds populairdere) blad de strijd aan tegen de vulgariteit en predikt het met licht hilarische slagzinnen (zoals Give three-piece a chance) een heuse gentlemanrevolutie. Op zoek naar de Clark Gables, Cary Grants en Fred Astaires van de eenentwintigste eeuw.

Wellicht komt het dan ook niet uit de lucht gevallen dat bij ons een tv-programma over stijldansen opduikt en bovendien op onverwacht hoge kijkcijfers kan afklokken. Over de plas trekken dan weer de beruchte ‘EtiquetteGrrls’ via hun website en boeken hard van leer tegen lelijke manieren. Dat doen ze níét met de klassieke stiff upper lip. Wel, zoals ook The Chap of de website Rudebusters. com, met een volslagen hippe en afgemeten zelfrelativerende ondertoon. Geen enkele wijzer teruggedraaid dus, het gaat om een volledig nieuwe generatie welopgevoeden met een eigen gemanierde en nette kijk op het leven.

Met de stroom mee peddelen, binnen de lijntjes kleuren en lief glimlachen ? Het beloven rustige tijden te worden. Stilte voor de volgende storm ? Misschien. Misschien ook niet.

Guinevere Claeys