Van het classicistische duo Merchant-Ivory had ik niet meteen een kubistische visie verwacht op de schilder van ?Guernica?, maar hun kijk op de beroemdste kunstenaar van de twintigste eeuw is toch wel bijzonder eenzijdig : Picasso was een groot schilder maar een kleine mens, een onvermoeibare rokkenjager die de vrouwen die aan zijn voeten lagen, terroriseerde.

?Surviving Picasso? is toegespitst op de relatie tussen de kunstenaar en Françoise Gilot, een aspirant-schilder van drieëntwintig wanneer ze de arrogante zestigjarige Picasso ontmoet. Gilot werd één van zijn modellen, die hij eerst flatteerde en daarna tot slaaf maakte, maar ze was de enige die ongeschonden uit het avontuur kwam. Ivory maakt van Gilot een soort heilige, die uit bewondering voor de meester de grootste vernederingen incasseert. De film is echter minder een studie van masochisme en artistieke dweepzucht dan van onbegrijpelijke devotie. Scenarioschrijfster Ruth Prawer Jhabvala haalde de mosterd uit ?Picasso : Creator and Destroyer?, de sensationele biografie van Arianna Stassinopoulos, maar de revelaties zijn even banaal als oninteressant : de makers presenteren het feit dat Picasso een wrede en dominante persoonlijkheid was en er plezier in schepte zijn toegewijde vrouwen te manipuleren als een schokkend feit dat grote consequenties zou moeten hebben voor de interpretatie van zijn oeuvre. Wat hadden ze dan verwacht ? De geniale kunstenaar als een kleinburgerlijke trouwe echtgenoot ?

Kameleon Anthony Hopkins is in zijn nopjes als de sluwe, hypocriete en kinderachtige Picasso, een vraatzuchtige levensgenieter die zich voor niets schaamt, behalve misschien voor zijn vroeg kalende schedel. De man, die zelfs Hannibal Lecter een air van sympathie kon meegeven, slaagt er natuurlijk in om een menselijke dimensie te geven aan de Minotaurus Picasso. De échte miscasting is het Merchant-Ivory-team. Producer Ismail Merchant en regisseur James Ivory zijn al dertig jaar experten in weelderige literatuurverfilmingen waarin de camera met een orgiastisch genot over het tafelzilver en de Edwardian vazen glijdt. Ze zijn evenzeer experten in onderdrukte passie (?Maurice? is niet voor niets hun beste film), maar ze krimpen in elkaar als ze de fysieke hartstocht en ongebreidelde seksuele anarchie van Picasso moeten vatten. Hun preutse en ingetogen benadering staat haaks op het échte onderwerp van ?Surviving Picasso?. Je moet het maar doen : een kuise, academische film maken over de kunstenaar die als geen ander symbool staat voor levensdrift en modernisme !

Overigens is het ?Surviving Picasso? zelfs niet aan te zien dat we met een begenadigd kunstenaar te maken hebben. Merchant-Ivory kregen van de erven van Picasso geen toelating om schilderijen van de meester te tonen of te laten reproduceren, zodat ze noodgedwongen een beroep moesten doen op het werk van een pseudo-Picasso wiens koloriet bijvoorbeeld geen enkel uitstaans heeft met de doeken waarnaar ostentatief wordt verwezen.

Als u de échte Picasso aan het werk wil zien, probeer dan (op video) het meesterlijke ?Le Mystère Picasso? van Henri-Georges Clouzot op de kop te tikken.

?Surviving Picasso?van James Ivory, met Anthony Hopkins, Natascha McElhone, Julianne Moore, Joss Ackland, Joan Plowright.

Hopkins in Surviving Picasso : wreed en dominant.