Mumbai is een stad van tegengestelden. Van wolkenkrabbers en sloppenwijken. Van artisanale vaardigheden en hedendaags design. De ideale thuisbasis voor Bandit Queen, en haar Belgische ontwerpster Valérie Barkowski.

Ze is twintig of duizend jaar oud. Ze leeft in elk van ons en behoort ons allen toe. Ze is nooit waar je haar verwacht en vertoont geen angst. Wat drijft haar ? De vrijheid om te denken, te doen, lief te hebben en grenzen te doorbreken wanneer en met wie ze wil.” Het prachtig in boek gebonden persbericht van Bandit Queen leest als een roman. Het hoofdpersonage is een rebelse en mysterieuze Indiase koningin, de setting een wirwar van historische gebeurtenissen en plaatsen. Enkel de sfeervolle zwart-witfoto’s van het huishoudlinnen en een gedetailleerde beschrijving van de materialen verraden dat het om een hoogkwalitatief textielmerk gaat. Elk avontuur van de bandietenkoningin laat je kennismaken met een deel van de collectie. Zoals de Whispering Room, een lijn van handgemaakt bedlinnen, de Steam Room, badjassen en handdoeken van organisch katoen, en de Room of Delicacies, met de hand beschilderd tafellinnen. En de ‘auteur’ van Bandit Queen ? Een Belgische ontwerpster met het bestaan van een nomade en een voorliefde voor modern design en artisanale vaardigheden.

Valérie Barkowski (46) heeft een lange reis achter de rug. Na haar studies plastische kunsten en binnenhuisarchitectuur aan Sint-Lukas in Gent wordt het leven in België haar veel te eng. Ze vertrekt voor enkele maanden naar Italië en keert in feite nooit meer terug. Eind jaren tachtig woont ze op de Canarische Eilanden, in India, Parijs en later ook Moskou, tot ze in 1996 haar hart verliest aan ‘de parel van Afrika’, het Marokkaanse Marrakech. De kleuren en ambachtelijke tradities van de medina inspireren haar om sjaaltjes te maken in streepjesmotieven en regenboogkleuren. Ze noemt het Mia Zia, een verwijzing naar een tante die haar de knepen van het vak bijbracht, en zet een atelier op met Marokkaanse vrouwen die de sjaals en later ook sokken, huishoudlinnen, juwelen en babouches (sloffen) met de hand maken. Het merk groeit in korte tijd uit tot een succes, met enkele honderden werkneemsters en meer dan 300 verkooppunten en acht eigen boetieks wereldwijd, tot Barkowski in 2007 het huis verlaat. Vandaag pendelt ze tussen Marrakech en Mumbai, de economische hoofdstad van India én de thuisbasis van Bandit Queen. De gelijkenissen tussen die twee steden zijn bijna even opvallend als de verschillen : beide plegen een aanval op de zintuigen vanaf het eerste bezoek, beide beschikken over een rijke traditie in handvaardigheden als borduur-, haak- en breiwerk. “Artisanale ambachten hebben me altijd geboeid. Ze maken deel uit van het artistieke erfgoed van een land, dat vandaag dreigt verloren te gaan aan de globalisatie. Ik heb een hekel aan het feit dat alles er tegenwoordig altijd en overal hetzelfde uitziet. Daarom tracht ik in mijn ontwerpen telkens een evenwicht te vinden tussen de traditionele savoir-faire en modern design.”

Made in India

Mumbai, de hoofdstad van deelstaat Maharashtra en tot 1996 officieel bekend als Bombay, is met bijna vijftien miljoen inwoners – van steenrijke zakenlieden en Bollywoodsterren tot daklozen – de meest dichtbevolkte, dynamische en rijkste stad van het land. India in het klein, met al zijn verzuchtingen en rijkdommen. Het is in deze fascinerende megalopolis dat in 2008 het verhaal van Bandit Queen en haar Belgische bezielster Valérie Barkowski vorm krijgt. De ontwerpster vindt er haar ‘uitgever’ in de Indiase zakenvrouw Sunita Namjoshi, ondernemer en oprichter van Synergy Lifestyles, een textielbedrijf met klanten als de Britse chef Jamie Oliver, warenhuis Debenhams en het Belgische interieurmerk Flamant. Barkowski levert de ideeën, Namjoshi zorgt voor de uitwerking. “Ik speelde al een tijdje met de gedachte om een high end-linnencollectie op de markt te brengen die de artisanale Indiase technieken combineert met westers design, hoogkwalitatieve materialen en een verfijnde afwerking”, vertelt Barkowski. “Sunita is me vanaf onze eerste ontmoeting blindelings gevolgd in deze visie. Ze is zeer gedreven en gaat voor niets minder dan perfectie. Wat ik ook van haar vraag, she finds a way. Al geeft ze toe dat ze de enorme omvang van het project niet had voorzien.” Bijna alle producten worden met de hand gemaakt in de fabrieken van Namjoshi in Bangalore, ten zuidwesten van Mumbai. “Omdat de collectie overwegend wit is, kan ze onmogelijk geproduceerd worden in de vaak stoffige thuisateliers. Enkel de badhanddoeken worden elders gemaakt, omdat het gaat om een speciaal ontwikkelde weeftechniek die slechts in enkele ateliers wordt gebruikt. Ook in de fabriek in Bangalore gebeurt alles met de hand : alle zomen worden, bijvoorbeeld, handmatig genaaid om te vermijden dat er een naad loopt doorheen de beschilderde prints. Bovendien levert Sunita niet alleen superieure kwaliteit, ik ben ook zeker dat de mensen die voor haar werken een eerlijk loon krijgen. Dat geeft hun een gevoel van zelfrespect, zodat ze beseffen dat handwerk waardevol is. Het label made in India wordt nog vaak – en niet altijd onterecht – geassocieerd met kinderarbeid en erbarmelijke werkomstandigheden. Zij toont dat het ook anders kan. Zij toont het India van de toekomst.”

Slow Fashion

Tijdloos en hedendaags. Artisanaal en vernieuwend. Oost en West. Allemaal zijn het schijnbare tegenstellingen die zonder probleem in het concept van Bandit Queen passen. De basiscollectie bestaat uit een lijn met voornamelijk wit bad-, bed-, en tafellinnen van handgeweven keper, fijn katoen en zijde, aangevuld met een kleine collectie accessoires, fluwelen armbanden met een gelukssteentje, en katoenen homewear voor dames en kinderen. Al gaat het volgens de ontwerpster opnieuw niet om mode, maar om tijdloos design. “Bandit Queen is het tegenovergestelde van fast fashion. We hebben de tijd genomen om eindeloze probeersels en zelfs nieuwe technieken te ontwikkelen, zoals het drukken van een röntgenfoto van lingerie op stof. En we nemen ook vandaag nog de tijd om de producten met de hand te maken. Zo is de Pankh-beddekhoes volledig bedekt met evenwijdige plooien van Zwitsers katoen, elk drie millimeter breed. Het duurt veertig dagen om één hoes te maken, maar het resultaat is verbluffend. En dan vinden wij dat de moeite waard.” Het tijdloze én tijdrovende karakter van de ontwerpen maakt dat niet ieder seizoen een nieuwe collectie brengt. “Het is niet de bedoeling om tweemaal per jaar een volledig nieuwe lijn te lanceren, dat zou aan het product geen recht doen”, vervolgt Barkowski. “De collectie wordt wel verder uitgebreid. Het verhaal van Bandit Queen is immers nooit af, nieuwe avonturen brengen ook nieuwe ideeën en producten voort. De handgemaakte bloemen op de dekbedhoes zijn verwisselbaar en ook de afbeelding van lingerie is met knopen bevestigd. Zo kunnen we ieder jaar een nieuwe afbeelding uitbrengen.”

Bandit Queen is duidelijk een erg persoonlijk en duurzaam project, een waar de ontwerpster en haar team meer dan twee jaar aan werkten voor het op de markt te brengen. “Het gaat ons niet om snel geld verdienen, we willen een duidelijk beeld neerzetten met de collectie. We zijn dan ook erg selectief in het benaderen van verkooppunten. We willen dat degene die het merk verkoopt, meegaat in het verhaal. Daarom benaderen we niet alleen winkels, maar ook architecten en designers. En we hebben een lijn van handdoeken en badjassen van organisch katoen die erg geschikt is voor spa’s.”

Levende legende

Geen detail wordt ongemoeid gelaten. Noch in de imaginaire wereld van het hoofdpersonage, noch in de afwerking van het merk Bandit Queen. Ieder product wordt zorgvuldig verpakt in fijne, witte voile en een doos van geschept papier. Het bed- en badlinnen is bovendien geparfumeerd met een geur exclusief ontwikkeld voor Bandit Queen. Ook de showroom en winkel in de zuidelijke wijk Byculla werden ingericht met oog voor detail én het verhaal. “Bandit Queen is ontstaan en wordt geproduceerd in India. Het kloppende hart van het merk blijft daarom in Mumbai. De ruimte werd ingericht alsof het de woning van Bandit Queen zou zijn. Er is onder meer een slaapkamer, salon en eetkamer, die natuurlijk zijn aangekleed met spullen uit de collectie. Daarnaast hebben we ook een bibliotheek gecreëerd, gevuld met klassieke romans maar ook dichtbundels, kunstboeken en hedendaagse werken van auteurs als Irving en Murakami”, zegt de ontwerpster. “De wereld van Bandit Queen is tot in het kleinste detail uitgeschreven en verwerkt, waardoor sommige mensen denken dat hij ook echt bestaat. En wij laten hen graag in die waan. Dat bevordert het mysterie.”

Ondertussen werkt Valérie Barkowski al aan nieuwe verhalen. “Het meeste werk is gedaan, de basis is gelegd. Nu komt het eropaan om na te denken over de volgende stap, over nieuwe verhalen voor Bandit Queen. Ik houd ervan om zulke concepten uit te werken. Hoewel ik in het verleden vooral met stoffen heb gewerkt, zou ik om het even wat kunnen ontwerpen. Op het ogenblik ben ik de accessoirelijn aan het uitbreiden, maar niets sluit uit dat de collectie in de toekomst ook servies bevat. Sunita vindt wel een manier om het te produceren”, besluit Valérie Barkowski lachend.

Bandit Queen, 556 N M Joshi Marg, Alco Mill Compound, Byculla, 4000011 Mumbai. Info : 0091 22 2294 8752 en www.banditqueen.in

Aroma Thai

Een verkwikkende en ontspannende voetmassage door kleine dames met verrassend sterke handen.

Bandra, Pali Hill, 3, 400050 Mumbai.

Info : www.aromathai.net

Forest Essentials

Verzorgingsgamma op basis van natuurlijke ingrediënten uit de bossen van Haridwar. De eigenaars staan vaak zelf in de winkel en geven met plezier uitleg over hun producten.

Atria Mall, 52-C, 400018 Mumbai.

Info : www.forestessentialsindia.com

Door Ellen De Wolf

Het label made in India wordt nog vaak – en niet altijd onterecht – geassocieerd met kinderarbeid en erbarmelijke werkomstandigheden. Wij tonen dat het ook anders kan.