Een 55 jaar oude stoel van de Franse designer Charlotte Perriand wordt voor het eerst in Europa uitgebracht. Het is niet de enige heruitgave dit jaar.

Pernette Perriand en haar echtgenoot, Jacques Barsac, zitten in kleermakerspositie aan een imposante, lage tafel, een laat ontwerp van haar moeder. Het koppel beheert samen het erfgoed van Charlotte Perriand, die in 1999 overleed, enkele dagen na haar 96e verjaardag. Ze werken mee aan tentoonstellingen. Barsac schrijft erudiete naslagwerken over de ontwerpster (het volgende, voor 2010 aangekondigde boek gaat over de naar verluidt indrukwekkende fotografie van Perriand). Ze houden zich bezig met Perriands archieven, haar atelier, en de heruitgaven van haar meubilair. Dat laatste is cruciaal. Een designer, vinden ze, blijft alleen relevant als zijn of haar meubelen ook daadwerkelijk worden gebruikt.

De Perriands hebben een contract met het Italiaanse Cassina, al jaren de officiële fabrikant van het meubilair van Le Corbusier (dat grotendeels door Perriand is ontworpen). Het merk heeft ook klassiekers van onder anderen Rietveld en Macintosh in zijn catalogus. In 2004 werd een eerste reeks meubelen van Perriand uitgebracht. Deze winter wordt het vervolg geïntroduceerd. In feite gaat het niet letterlijk om heruitgaven : de meeste ontwerpen raakten niet verder dan prototype of pièce unique. De nesttafeltjes Petalo (1951) waren bedoeld voor een studentenhuis in Antony, een buitenwijk van Parijs, maar werden nooit geproduceerd.

Van de massieve, lage tafel Accordo (1985) bestond slechts één uniek exemplaar, bedoeld voor het Musée des Arts Décoratifs (met bijbehorend tapijt). Perriand ontwierp het boekenrek Plurima voor de woning van Pernette en Jacques, in 1983 (“Het oorspronkelijke rek heeft twee geïntegreerde spotlampen,” aldus Pernette Perriand. “We hebben ze in de nieuwe versie moeten weglaten om veiligheidsredenen”).

Het enige voorwerp in de nieuwe collectie van Cassina dat wél op industriële schaal is gemaakt, is de Ombra Tokyo, alias de Chaise Ombre. Perriand, die haar carrière was begonnen in de praktijk van Le Corbusier, ontwierp de stoel in Tokio, waar ze enkele jaren leefde en werkte. “Ik was tien”, zegt Pernette Perriand. “We woonden in een traditioneel houten huis, in de wijk Akasaka Mitsuke. ’s Winters was het ijskoud in dat huis.” De stoel was geïnspireerd door Japans meubilair, met name een stapelbaar tafeltje dat gemakkelijk kan worden opgeborgen.

Sori Yanagi, de voornaamste Japanse modernist, werkte als assistent van Perriand. “Charles en Ray Eames hadden in Amerika voor het eerst gewerkt met geplooid hout. Yanagi liet op vraag van Charlotte een gespecialiseerde machine naar Japan overbrengen. De Chaise Ombre is met die machine gemaakt, net als de Butterfly, het legendarische krukje van Yanagi dat iets jonger is.”

In Japan was de stoel jarenlang op de markt. Tendo, de fabrikant van onder meer de Butterfly, had de stoel in zijn catalogus tot 2004.

Het contract werd niet verlengd toen de Perriands in zee gingen met Cassina, dat de exclusiviteit eiste op heruitgaven van Perriand.

De stoel was nooit in Europa verkrijgbaar. Al waren er destijds wel enkele pogingen. Perriand had bijvoorbeeld een plan om de stoel laten maken door meubelfabriek Decoene in Kortrijk, destijds onder meer de Europese licentiehouder van de Amerikaanse gigant Knoll. “Ze bracht een prototype van Decoene mee naar haar appartement in rue Las Cases, waar ze toen woonde. De huisvrouw, een goed in het vlees zittende Normandische, probeerde de stoel uit, en die brak terstond in stukken.” Perriand was formeel : het was uitgesloten dat zo’n fragiele stoel geproduceerd zou worden.

De reïncarnatie is, dat spreekt vanzelf, een stuk steviger (want veelvuldig getest op de pijnbanken van Cassina). De stoel, die destijds werd ontworpen op maat van Japanners, is ook een tweetal centimeter gegroeid.

Sori Yanagi reisde vorig jaar, op zijn 94, voor de laatste keer naar Parijs. De aanleiding was een grote tentoonstelling waar werk van hemzelf en van Perriand te zien was. “Hij wou graag nog eens in het appartement van Perriand komen waar hij zo vaak was geweest. De man is oud en zwak en hij heeft parkinson. Ik was ervan overtuigd dat hij nooit de trap op zou raken, maar hij bleek vastberaden. Hij had zijn eigen masseur meegebracht, en die nam hem op zijn schouders, de trap op. Het was allicht zijn laatste grote reis. Een ontroerend moment.”

Door Jesse Brouns