“Ik voel me goed nu, ik heb warmte en energie, ik ben klaar om de komende twintig jaar oud te worden. ” Een ontmoeting met Marianne Faithfull.

JACKY HUYS

FOTO : VAN PARIJS

Parijs 1982. De laatste keer dat ik Marianne Faithfull zag. We zaten in Le Bar des Artistes, een cafĆ© om de hoek van de Olympia, waar ze die avond zou optreden. Ze sprak inkoherent, verward, soms onverstaanbaar stil en dan weer te luid. Ze sprak zichzelf voortdurend tegen, zei dat ze niet meer rookte en stak de ene sigaret na de andere aan. En toen le garƧon haar een oversized bord amĆ©ricain prĆ©parĆ© voorschotelde en haar een kruising tussen een servet en schort ombond opdat ze haar witte jurkje niet zou bevuilen, nam ze een boek ter hand (The wayward bus van John Steinbeck), zei dat ze nooit kon eten zonder te lezen en onderbrak prompt het interview een paar minuten. Ze zag er, helaas, niet goed uit. En ik dacht : ze wordt het volgende rock’n’roll-slachtoffer.

Brussel 1995. Wij kussen elkaar als oude vrienden. Wij pretenderen dat we mekaar kennen, zoals vroeger. Ik denk aan de laatste pagina’s van haar autobiografie, waarin ze vertelt hoe goed ze zich voelt iedere keer ze Keith Richards ontmoet, de twee resterende landgenoten van een lang vervlogen koninkrijk. Ze ziet er stralender uit dan goed kan zijn. Blauw-wit gestreept bloesje, jeans, basketsloffen, lang blond haar dat ze om de haverklap probeert in een haarspeld te persen. Als mijn witte paard niet gestorven was een decennium geleden en mijn zoontje mijn harnas niet in beslag had genomen (“vertĆ©llen, papa”), dan leed het niet de minste twijfel dat wij linea recta van het Rogierplein naar Ierland zouden draven.

“Jij was niet de enige die toen dacht dat ik het niet zou halen, ” zegt ze. “Waarom overleeft de ene wel en de andere niet ? Het traditionele antwoord is natuurlijk : puur, dom geluk. Toen ze Elvis op z’n hoogtepunt vroegen hoe het zover was kunnen komen, zei hij : I got lucky. Ik geloof tot vandaag dat hij dat eigenlijk als grapje had bedoeld en dat hij diep in zijn hart wist dat er een andere reden was. Ik denk : het is het noodlot. Maar goed, ik voel me goed nu, ik heb warmte en energie, ik ben klaar om de komende twintig jaar oud te worden. “

Ik zag het fotootje van de Ralph Gleason Awards-uitreiking voor beste rock’n’roll-boek. Jij hebt de tweede prijs gekregen, gesandwicht tussen werken over twee Ć©chte slachtoffers, Elvis en Hank Williams.

Faithfull : Ah, mijn boek. Ik heb het schrijven ervan altijd afgewezen, om wat voor reden dan ook. Ik denk : ik ben daarin hooghartig geweest. Zo van : als de mensen niet weten wie ik ben zonder boek, dan kunnen ze de bomen in. Nu ben ik blij dat ik het geschreven heb. Ik herinner me nog de onderhandelingen met de uitgevers en hoe zij eigenlijk hoopten dat ik het boek zou gebruiken om de puntjes op de i te zetten en af te rekenen met personen en plaatsen uit mijn verleden, maar dat is nooit mijn bedoeling geweest. Ik wist dat mijn autobiografie schrijven hard, pijnlijk en vernederend zou zijn. Ik wist niet dat de vruchten zo zoet zouden zijn, en ik bedoel daarmee niet de financiĆ«le opbrengsten, maar de spirituele genoegdoening. Iedereen zei : “Het zal een katartische ervaring zijn. ” En ik bekeek ze alsof ik het in Keulen hoorde donderen : waar hadden ze het in godsnaam over ? Zes maanden na publikatie heb ik het eindelijk begrepen. Ze hadden mij op een gruwelijke toer van Amerika gestuurd, waarin ik moest praten met boekenrecensenten die stuk voor stuk Ć©ng waren. En ook zij hadden het iedere keer over katarsis en iedere keer zei ik (lacht) : “No, no, no, nothing there, thank you. ” Rond kerst viel mijn frank : ik ben nooit van de snelsten geweest. JĆ  dus, een van de bonussen van dit boek was de katarsis Ć©n de vrijheid die erop volgt.

Heb je jezelf gecensureerd ?

Faithfull : Nee, maar ik heb nog steeds moeite met het laatste hoofdstuk : dat zit niet goed. Ik heb het boek gemaakt met David Dalton, die ik in het begin hƠƠtte als de pest, maar met wie ik uiteindelijk bevriend zou raken. Hij is een fan van de Rolling Stones en een obsƩdƩ van de sixties en dat lees je, helaas, in het boek : hij heeft zijn beste pijlen op die periode verschoten en de andere jaren van mijn leven summier en schetsmatig behandeld. Jammer, want ook daar zat boeiende stuff in. Er had duidelijker naar voor moeten komen dat mensen een aktief leven kunnen leiden, ook al zijn ze aan de drugs. En dat niet alleen die kreaties waardevol zijn, die gemaakt zijn zonder drugs. De boodschap van het boek is nu : ik had nooit drugs moeten nemen en ik had zeker nooit moeten hervallen in mijn verslaving. Terwijl ik dat eigenlijk liever iets genuanceerder had uitgedrukt.

Is dat het soort bespiegelingen waar jij je wel eens aan overgeeft : als ik dit had gedaan, dan…

Faithfull : Niet konstant, maar het is natuurlijk een feit dat mijn leven er zonder drugs volkomen Ć nders had uitgezien. Toen het boek verscheen, kreeg ik ook de serieuze Britse pers over me heen Guardian, Independent, Sunday Times en in tegenstelling tot de Amerikanen wilden die het niet over katarsis hebben, maar over mijn dekadente levensstijl. Het heeft bijna even lang geduurd (lacht) voor ik wist wat ze bedoelden : wat een verlies, want als ze dit allemaal heeft gepresteerd als een junkie, wat had ze dan clean niet kunnen bereiken ? Maar je kan het leven niet als een zwart-witgegeven bekijken, je moet vertrouwen hebben dat het goed komt. Ik heb pas Courtney Love ontmoet en ik denk : vroeg of laat zal die wel op haar pootjes vallen.

Voor wijlen haar man is het iets te laat.

Faithfull : Sommigen sterven liever dan te leven zonder drugs en ik heb daar alle begrip voor. Mijn vriend HowardTose was ook zo iemand : ik heb hem daar Ć©Ć©n keer te veel mee gekonfronteerd en toen is hij van de zesendertigste verdieping van het appartementsgebouw waar we woonden in Boston naar beneden gesprongen. ’t Is het klassieke dilemma : je kan niet leven mĆ©t en je kan niet leven zonder. Ik weet pas sinds een paar jaar dat ik geen drugs nodig heb om te funktioneren. Daarvoor heeft men me altijd als een hopeloos geval behandeld. ’t Is zoals pijn, hĆ©. KankerpatiĆ«nten geeft men soms een knopje om zĆ©lf te regelen hoeveel morfine ze zichzelf willen toedienen. Volkomen terecht : je kan nooit weten wat pijn is of hoeveel pijn een ander heeft. Ik zal ook nooit zeggen dat ik definitief clean ben : ik wil het lot niet uitdagen. En trouwens : mijn leven heeft me geleerd dat je altijd op eieren blijft lopen, je leven lang, het is nooit helemaal over, je bent nooit helemaal genezen. Maar dat brandend verlangen om mezelf te vernietigen, ben ik kwijt. Ik weet trouwens ook niet met zekerheid wĆ t me uiteindelijk geholpen heeft : het zal een kombinatie van terapieĆ«n zijn geweest, maar meest nog de acupunktuur. Echte Chinese acupunktuur door echte Chinese acupunkturisten. Ik volg het nog steeds. Het bevredigt minstens je behoefte om naalden in je lijf te steken (glimlacht). Nee, serieus : ik heb me al vaak afgevraagd waarom zij hun naalden grotendeels in dezelfde plaatsen steken die je normaliter zou gebruiken om je heroĆÆne of zo in te spuiten. KĆ n niet toevallig zijn.

Eigenlijk heb je geluk gehad bij je ongeluk, zoals je ook schrijft in je boek : je bent nooit gemolesteerd bijvoorbeeld toen je op je muur in Soho leefde.

Faithfull : Het waren andere tijden. Ik zou dat vandaag niet meer kunnen doen. In die tijden waren de andere junkies en daklozen nog solidair. Ik ben een beetje bang dat het vandaag anders is, wat jammer is, want wat ik gedaan heb, was niet uniek : anderen zijn me voorafgegaan, anderen zullen volgen. Ach, wie weet heb ik wel iemand die daarboven naar me omkijkt.

Ik dacht even dat je nieuwe cd “A secret life” er niet zou komen, want in de laatste pagina’s van je boek heb je al ruzie met je kollaborateur Angelo Badalamenti.

Faithfull : Ach, nee, dat moet je in de schoenen van David Dalton schuiven, die nu eenmaal zo’n hoogdravende, bombastische stijl heeft en die er graag dat soort dramatische effekten in verwerkt : zal ze leven, zal ze sterven, come and see next week, to be continued. Nee, nee, ik heb aardig met Angelo samengewerkt. Ik ben wel het soort vrouw dat zich niet schaamt om haar twijfels te uiten. Mensen die totaal zelfvertrouwen uitstralen, vind ik strontvervelend. Het aardige aan Angelo was dat gaandeweg bleek dat hij naar Ć l mijn platen had geluisterd en exact mijn sterke en zwakke kanten kende.

Wat zijn die dan ?

Faithfull : Ze zijn veranderd in de loop der jaren, maar ik heb altijd mijn zwakke kanten beter gekend dan mijn sterke (glimlacht). Ik vind mijn teksten meestal aardig : het is hard labeur, maar ik ben er trots op. Ik kan geen echte songs schrijven : men houdt van mijn werk omdat men van mij houdt, maar mensen die niet weten wie ik ben, vinden het maar niets. Fuck them. Ik heb een bijna perfekt gevoel om te weten wat goed zal zijn voor me en wat niet. Tenminste toch : in mijn kunst. Ik heb het talent om op het exact juiste plaatsje te staan. Weet je waarom mijn plaat Dangerous acquaintances fout is gegaan ? Omdat ik me heb laten ompraten. In psychobabbel noemt men dat’people pleasing’ : je wil bemind worden, je wil dat men van je houdt en dus doe je dingen waarvan je verwacht dat men je ervoor zal aaien.

“A secret life” is een koncept-cd over kommunikatie en het gebrek eraan, over liefde ook.

Faithfull : En twijfel. En hoop, zoals in dat stukje uit Dantes Inferno. En zeker in dat fragment uit The Tempest van Shakespeare : ach, het is allemaal maar een droom geweest en je hebt niƩt gezien, wat je dacht gezien te hebben. Diepzinnig, maar het is mijn levensmotto vandaag. Aanvaarden dat het leven niet eeuwig is. Impermanent is het woord dat we zoeken (glimlacht). Ik heb in mijn huis een schedel hangen van een Ierse eland, die drie miljoen jaar oud is en die een grote hulp is om mij het leven in perspektief te doen zien.

Ik snap alleen de titel van je plaat niet : “A secret life”.

Faithfull : Wel, het is je vergeven, want het is een zin uit een aardige song, die we opgenomen hebben, You’re not in London anymore, maar die de cd niet gehaald heeft omdat mijn platenbaas Chris Blackwell er niet tevreden over was. Om helemaal eerlijk te zijn : ik haat de titel, ik wou mijn cd Bored by dreams noemen, maar Zij Die Het Kunnen Weten vonden dat geen ‘entertainment friendly title’ (lacht). Ik heb er een hekel aan dat men dat soort beslissingen in mijn plaats neemt. Met mijn staat van dienst had ik dat soort artistieke kontrole allang verworven moeten hebben. Het punt is alleen dat ze me bij Island niet als een artiest zien, maar als een produkt. Ach, ’t is triest, maar ik ben te oud om er nog tegen te vechten. Als ik Courtney Love was daarentegen, dan gaf ik ze een goeie oorlog voor hun geld.

Mag men ervan uitgaan dat je teksten hoofdzakelijk over jou gaan ? Ik bedoel : de she in de song “She” leeft bijvoorbeeld ook alleen.

Faithfull : De song was bedoeld als ode aan al die godinnen van het filmscherm, die zich teruggetrokken hebben, Ingrid Bergman, Greta Garbo, Marlene Dietrich en de rest, van wie ik Ć©Ć©n vrouw heb gemaakt. Maar ik wist op voorhand dat de mensen zouden denken dat het over mezelf ging : ik kan daar vrede mee hebben. The wedding is ook zo’n onderwerp waar ik ondertussen enige ervaring mee heb. En Flaming september is vermoedelijk mijn laatste song over Mick Jagger, korrektie : niet over hem, maar ik gebruik hem als symbool, als metafoor.

Waarom leef je alleen ?

Faithfull : Omdat ik niemand ken met wie ik samen wil leven. En als het geen echte liefde is, dan liever niets. Tot vijf jaar geleden ben ik een dochter geweest en dat heeft me verhinderd om een moeder te zijn. Toen is mijn moeder gestorven en heb ik eindelijk de vrijheid gekregen om volwassen te worden. Voor het eerst heb ik mezelf tijd gegeven om verdriet te hebben en om te leren alleen te leven Ć©n daar ook nog eens van te genieten. Ik heb wel het gevoel dat ik nu klaar ben om nog eens verliefd te worden. Wat impliceert dat ik zal moeten ophouden met de hele wereld af te dweilen : het is leuk om te doen, maar funest voor een relatie.

Kun je je voorstellen dat jonge mensen je boek lezen met name dan de passages over je seksleven en zich afvragen of dit ooit Ć©cht gebeurd is ?

Faithfull : Oh ja, de tijden zijn zo drastisch veranderd. Vroeger was er een link tussen seks en liefde, vandaag is dat er een tussen seks en dood. Wat doen de meeste jongeren dus ? Ze doen zoals mijn zoon : ze ontmoeten een meisje, worden verliefd, trouwen en krijgen kindjes. En ze hebben gelijk ook. Mijn hele leven heb ik deze stelregel gehad : eerst seks en daarna misschien, wie weet, we zien wel, ooit, liefde. Maar zelfs ik kan vandaag zo niet meer leven.

Ik hoor vrouwen diskussiƫren of een levensstijl als de jouwe feministisch dan wel juist het tegenovergestelde is.

Faithfull : Zever niet (lacht). Natuurlijk ben ik een feministe. Maar vrouwen moeten nu eenmaal aanvaarden dat zij door de band allemaal passiever en meer masochistisch zijn dan mannen. Ik kan kwaadheid spelen, in een song of op het toneel, maar in wezen ben ik erg vrouwelijk. Een kompromis trekt me meer aan dan een konfrontatie. Ik mag er niet aan denken om konstant met mijn hoofd tegen de muur te moeten slaan.

Heb je het nooit erg gevonden dat sommige mannen je degradeerden tot een ordinair sekssymbool. De obsceniteiten die de Franse haantjes je toeschreeuwden in de Olympia indertijd choqueerden mij.

Faithfull : Wat riepen ze dan ?

Je stond daar in je witte jurkje, je durfde bijna niet bewegen en een of andere eikel had een spot achter je geplaatst, waardoor je contouren erg geprononceerd werden. En dus eisten de Fransen dat je met ongeveer elk lichaamsdeel moest schudden.

Faithfull : Ik sluit me daar voor af, ik hoor die opmerkingen meestal niet eens. Maar het gebeurt nog altijd. Ik heb laatst in New York een programma gebracht rond liederen van Kurt Weill, dat zo mooi was dat ik het niet tot Ć©Ć©n avond wou beperken. Ik had trouwens ook geld nodig. Dus hebben we een klein toerneetje opgezet langs de Westkust : Seattle, San Francisco, Los Angeles Ć©n, hier komt het, San Diego. DĆ t is altijd een moeilijke lokatie omdat je er een marinebasis hebt maar zeker als je een liederenprogramma brengt waarin veel stukken zitten over de zee en Pirate Jenny en Surabya Johnny. En dan had ik nog eens een kleed aan dat veel sensueler is dan wat ik normaal gezien zou dragen : heel diep decolletĆ©, lange handschoenen, hot shit (glimlacht). Ik wist dus wat ik kon verwachten en dat maakte ook niet echt veel uit, omdat ik opgegroeid ben met al die platen van Bessie Smith, die ook moest zingen terwijl er obsceniteiten naar haar werden geroepen, waarbij glazen werden gebroken op de achtergrond en er vaak heelder gevechten uitbraken. Je moet het een beetje zien als een circus. Op een bepaald moment riep er eentje in San Diego : ‘I wouldn’t kick you out of my bed. ‘ Zo plat, dat ik niet anders kon dan glimlachen. Laten we overigens niet hypokriet zijn : de liederen van Weill Ć©n de hele rock’n’roll gaan nagenoeg uitsluitend over seks. Het feit dat ik dezer dagen alleen nog seks bedrijf uit diep-romantische overwegingen moet me niet heiliger maken dan de paus, want wat ben ik voor zo’n marinier ? Een blondine met een poitrine waarvoor z’n mond openvalt.

Je voelde je vroeger onzeker op een podium.

Faithfull : Nu is het misschien het plekje waar ik me het meest zeker voel. Pas op : ik heb nog altijd podiumvrees, maar ik kan het vandaag beter verbergen. Het teater is makkelijker : je hebt een script, je hebt lijnen die je kan debiteren, je hebt een personage waar je vorm kan aan geven.

Als ik naar de proloog en epiloog van je cd luister, alleen al de diktie en het timbre, dan denk ik : als aktrice was ze misschien nog groter geweest.

Faithfull : Ik weet het (zucht). Other stuff got in the way. Maar wie me kent, weet dat ik kan akteren. God, ik akteer van ’s morgens tot ’s avonds (lacht). Maar de meeste mensen weten dat niet en ze hoĆ©ven dat ook niet te weten : een aktrice moet de mensen de illuzie geven dat het Ć©cht is. Er is een BBC-programma op de radio dat Book at bedtime heet en waarin mensen een boek voorlezen : dĆ t zou ik uit de grond van mijn hart willen doen. Als ik denk aan dingen die ik de komende twintig jaar nog wil maken, dan komen er niet zozeer platen in me op, maar dat soort projekten.

Spelen boeken nog altijd zo’n grote rol in je leven ?

Faithfull : Ze zullen altijd een van de grote pijlers van mijn leven zijn. Maar met ouder worden, zijn mensen belangrijker geworden. Ik heb niet zoveel vrienden meer, ik kan het me niet meer permitteren om te lezen als ze me komen bezoeken.

“A secret life” van Marianne Faithfull is verschenen bij Island. Haar boek “Faithfull” is een uitgave van Michael Joseph, London. Ze koncerteert op 7 juli in het Paleis voor Schone Kunsten, Brussel.

De boodschap van het boek is nu : ik had nooit drugs moeten nemen. Terwijl ik dat eigenlijk liever iets genuanceerder had uitgedrukt.

Marianne Faithfull : “Eerst seks en dan liefde. Zelfs ik kan vandaag zo niet meer leven. “

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content