Het wordt al enige tijd opgetogen gefluisterd in de wandelgangen. Maar 2008 zou er pas echt werk van maken : dood aan de vervlakking, leve de verdieping ! We durven onze geest zowaar weer uit te dagen. ‘Ik denk dus ik ben’ : de bestaansdefinitie klopt weer.

We hebben het gehad. Nog niet helemaal. Wellicht nooit helemaal. Maar wat na de millenniumwissel voorzichtig links en rechts in gang werd gezet, wordt dezer dagen steeds zelfverzekerder mainstream : we zijn de vervlakking meer dan ooit kotsbeu, nu ze zowat alle domeinen heeft aangetast.

Maak plaats voor de Nieuwe Verlichting, zoals de Britse trendwatcher en hoofdredacteur van Viewpoint Magazine Martin Raymond dit tijdsscharnier duidt : re-enlightenment. Een heropflakkering, met andere woorden, van de intellectuele hoogmis van de zeventiende en achttiende eeuw. Want we hebben ons een indigestie gegeten aan de oppervlakkige celebritycultus, het lege materialisme en de overdosissen van Hollywood- en andere blingbling. Snelden we in de roaring nineties nog in tunnelzicht vooruit alsof we de millenniumwissel nooit zouden overleven, anno 2008 hebben we ontkoppeld. We zien hoe de werken-geld-consumeren-levensstijl de yuppies massaal depressief heeft gemaakt, en dus piepen we vandaag weer achter de schermen van het leven. Op zoek naar diepgang. “Want er moet toch iets méér zijn ?” En vooral : we hebben begrepen dat het met de geest net zo is als met het lichaam : hoe meer we hem trainen, hoe beter we ons in ons vel voelen.

Opera met popcorn

En ziedaar, de eerste tekenen aan de wand. Het openingsweekend van het gerenoveerde Antwerpse operagebouw eind november trok maar liefst 13.500 bezoekers – op piekmomenten reikte de wachtrij tot aan de hoek van De Keyserlei. Opera, bij uitstek het ‘moeilijke’ broertje onder de podiumkunsten, lijkt populairder dan ooit. Vorig jaar lokten de Antwerpse en Gentse Opera 126.000 bezoekers, een record. Ook het onwaarschijnlijke fenomeen ‘Opera live in de bioscoop’ lijkt niet meer te stoppen. Het idee komt van de New Yorkse Metropolitan Opera die zijn opera’s live en intussen wereldwijd uitzendt in bioscoopzalen. Het vorige seizoen sloot de Met af met ruim een miljoen verkochte (bioscoop)tickets voor hun acht livevertoningen. Ook Kinepolis doet intussen mee.

En dan zijn er de musea die opvallend goed boeren. De tentoonstelling British Vision in het (ook al vernieuwde) Gentse Museum voor Schone Kunsten rondde al na amper twee maanden de kaap van 50.000 bezoekers. Volgens Viewpoint Magazine zag het Londense Victoria & Albert Museum in 2006 het bezoekersaantal met 23 procent stijgen, haalde Tate Modern de piek van 4,9 miljoen bezoekers en bezochten zo’n 42 miljoen Britten een kunstgalerie of beurs. Dat zijn er meer dan er dat jaar naar het voetbal gingen. En dat moet je verdienen, in Groot-Brittannië.

Professoren worden bv’s

En de televisie ? Akkoord, de ‘undercover lovers’ en de ‘mama’s die een lief zoeken’ zijn hardnekkig en bezwaarlijk verdiepend te noemen, maar toch waait ook daar al zachtjes de nieuwe bries. “Hoge kijkcijfers zijn geen doel op zich”, liet VRT-baas Dirk Wauters optekenen. “We moeten af van de commerciële logica. Laat die maar over aan de zenders die adverteerders moeten bekoren. Wij spelen een heel andere wedstrijd.” Eerst zien en dan geloven, natuurlijk. Maar als zelfs managers er al van overtuigd zijn, dan kan het niet anders of de trend wordt mainstream. Zo goed als, toch.

Kijk naar die nieuwe Nederlandse zender Het Gesprek, die zich 24 op 24 u. wijdt aan – wel ja – gesprekken. “Met onze programma’s kunnen we meer tijd geven aan interviews”, verkondigde medeoprichter Frits Barend. “Dieper ingaan op een thema, al eens een stilte laten vallen in een gesprek. We merkten dat er meer vraag was naar verdieping en we zijn er als kwajongens tegenaan gegaan.” Het Gesprek zou binnenkort ook bij ons te zien moeten zijn, maar met Phara en Martine Tanghes Volt lijken de verdiepende talkshows alvast ook in eigen huis op te rukken. In De keien van de Wetstraat merkten we de vertraagde televisie overigens ook al op : een half uur lang (!) praten met één (! !) politicus.

En welke les hebben de celebrity’s nu te leren ? “Dat ze brains moeten kweken”, meent trendwatcher Martin Raymond. “De celebritycultuur verdwijnt niet – mensen hebben helden nodig. Maar wie het tot celebrity schopt, dát zal sterk evolueren. Het worden mensen die iets maken én die iets bewezen hebben. Kunstenaars, ontwerpers, regisseurs en acteurs met een boodschap, schrijvers, filosofen…”

Én professors, dat is duidelijk. De bv-fabriek De slimste mens heeft dat al langer door.

Door Guinevere Claeys I Foto Michel Vaerewijck