In de Nederlandse verslaggeving rond de zes gezinsmoorden die daar in de afgelopen maanden ontzetting hebben verwekt, stond één zin die mij niet loslaat. Prof. dr. H. van Marle, hoogleraar forensische psychologie in Nijmegen, zei in De Volkskrant dat dit zeldzame misdrijf in oorlogstijd vaker voorkomt ?omdat ouders hun kinderen willen beschermen voor een barre toekomst?. In vredestijd zijn volgens hem zes gezinsmoorden in een paar maanden tijd volstrekt uniek.

Oorlogstijd. Dat strookt helemaal niet met het beeld van het gezellige Nederland met zijn beschutte woonerven, waar ’s avonds alle gordijnen openblijven (er valt immers niets te verbergen). Met het Nederland waar de economie weer aanzwengelt en banen bij bosjes blijken geschapen te worden. Nederland, het land van de praatgroepen, de zelfhulpgroepen, de bij elkaar koffie drinkende buurvrouwen, de drukke verjaardagen waar iedereen over de vloer komt om het hele gezin te feliciteren. Het land van de discussiecultuur is geschokt omdat mensen die met zoveel leed rondliepen, er blijkbaar met niemand over konden of wilden praten. Het schoolhoofd dacht dat het een normaal functionerend gezin was. De buren vermoedden wel iets maar hadden zich niet opgedrongen. Vaders en moeders zagen maar één afschuwelijke uitweg.

Psychologen wijzen op een gemeenschappelijke factor bij de zes Nederlandse gezinnen : hun isolement. U kent ze wel : de stellen met een riant inkomen en stralende kinderen, die naar de buitenwereld overkomen als modelgezinnetjes en waar binnenskamers psychologische veldslagen worden geleverd. Of alleenstaande moeders of vaders die zich kranig houden voor de buitenwereld, ook al hebben ze moeite om de eindjes aan elkaar te knopen, en al vliegen ze tegen de muren op van eenzaamheid als ’s avonds de kinderen in bed liggen of op het eind van het weekend weer bij de partner zijn afgeleverd. De kleurrijke Oilily en Ikea-decors en de stoere sfeer van ?wij kunnen alles alleen aan, wij hebben niemand nodig?. Als je zou durven met je nagel aan de gevel krabben, bladdert die af. Maar niemand doet het, want het respect voor de privacy is zo groot in deze tijden, dat we onze kraag hoog opzetten in het voorbijgaan om ons te beschutten voor het leed van de anderen.

Aan de andere kant vinden dezer dagen op het televisiescherm dertig jaar geleden achtergelaten kinderen hun vader terug. Maar de camera is niet in staat om de diepte van de pijn en het gemis te peilen. En evenmin kan de reporter, die een paar dagen in de poel gaat roeren, voorspellen wat het effect daarvan is op een mensenleven. Dat is zijn zorg trouwens niet. Dit soort empathie heeft niets waarachtigs en is op effect gericht. De actie is koel en berekenend. In het gewone leven zou de televisiemaker niet eens omkijken naar een treurig, krom Nederlands pratend meisje, dat hem aan de cafétoog vertelt dat ze haar vader zoekt.

Veralgemenen is gevaarlijk, maar Nederland ligt niet aan het andere eind van de wereld. Leven wij in deze lage landen in oorlogstijd ? Het gebruik van antidepressiva is in België bijna twee keer zo hoog als bij onze noorderburen. In het afgelopen jaar slikten we vijf keer meer Prozac dan in de tijd daarvoor. Het moet zijn dat er veel onuitgesproken of onder de mat geschoven leed is. Moeten wij de dokters hier misschien dankbaar zijn dat zij zo kwistig omspringen met stemmingsregelaars en daardoor allicht rampen voorkomen ?

Tessa Vermeiren