Er zijn momenten waarop een mens met een zucht van voldoening zegt: laat de tijd nu stilstaan, alles is volmaakt. Zo’n rustpunt komt meestal onvoorzien, als een zalige luwte te midden van een orkaan van drukte, werk, zorgen. Je kunt het niet organiseren. Want zelfs al heb je het mooi proberen te regelen om een week alles achter te laten en ergens op een eenzame plek tot jezelf te komen, dan nog kan alles misgaan. Iedereen is tegenwoordig overal bereikbaar. Even vergeten dat er op elk moment van alles gebeurt op de wereld, het is dezer dagen een ongekende luxe.

Dergelijk moment van totale tevredenheid is dan ook een onverwacht cadeau. Het heeft voor mij alles te maken met stilte, met een uitzicht op een oneindige horizon boven de zee, waar ook ter wereld, en met een boek waarin ik mezelf gedurende een paar dagen helemaal kan verliezen. Ik hoef dan even geen actie, geen conversatie, geen plichtplegingen, geen gezelschap zelfs. Je kunt zo’n toestand van flow niet zoeken, hij vindt jou. Het is een zegen.

En dan dwarrel je van die wolk naar de feesttafel. Althans dat is de bedoeling. Iemand heeft zijn best gedaan om mensen die bij elkaar horen samen te brengen. Familie wordt geacht mekaar op te zoeken in de donkere eindejaarsdagen.

Het onweer dreigt al bij het samenstellen van het menu: de helft van de gasten is vegetariër, een kwart heeft nog andere dieetwensen. Puzzel het maar uit!

Zo ver zijn we dan, we hebben een menu dat iedereen zou moeten tevreden stellen, niemand hoeft straks door de nacht naar huis. Maar plots dondert de halve wereld op tafel tussen de kaarsen, de groentetaart en de oesters. Afghanistan, de anti-globalisten, de media…

Discussiëren kan een sport zijn, maar mensen vergeten in het heetst van de strijd al eens dat er belangrijker dingen in het leven zijn dan het eigen gelijk. En slagen er niet meer in te genieten van elkaars gezelschap, hoe goed de bedoelingen ook waren. Daar zit de gastvrouw of gastheer dan met de gebroken potten, en met weinig zin om de brokken te lijmen.

” L’enfer c’est les huitres“, hoorde ik iemand de week voor Kerstmis badinerend zeggen, Sartre parafraserend. Het zijn inderdaad in deze tijd van het jaar niet die anderen die het per se moeilijk maken, maar dat gedwongen samenzijn. Het is van alle tijden: familieleden die elkaar in de haren vliegen aan een feesttafel. Wie van ons heeft het nooit meegemaakt? Een mens zou moeten leren om dat te relativeren. Want waarom moet per se alles wat op andere momenten zo’n beetje met haken en ogen aan elkaar hangt, tegen het eind van het jaar een perfect en volmaakt geheel gaan vormen? Vrienden kies je, familie niet. Dus je moet het doen met wie ze zijn en proberen kritiek en meningsverschillen voor even achter de kiezen te houden. Tja, we weten het en toch laten we ons strikken, we blijven zo graag illusies koesteren, zeker rond een feestelijke tafel.

Ik begrijp die vriend van mij zeer goed, hij vertelde dat hij er – gezien de nogal gecompliceerde familiebanden – de voorkeur aan gaf om samen met zijn vrouw op de sofa te blijven zitten, een goed boek en een fles gekoelde champagne bij de hand, bij gebrek aan pecuniaire middelen om een ver oord op te zoeken. Of die andere vriend die liever tango ging dansen in Buenos Aires. Die had dan wel de brute pech om midden in een halve revolutie te belanden. Niet ideaal, maar eens wat anders dan een familieruzie.

Mannen kunnen blijkbaar zonder veel complexen dat soort beladen familietradities opzij schuiven en alleen aan hun eigen gemoedsrust denken. Vrouwen willen altijd maar zorgen en worden daar niet telkens voor beloond. Voor Kerstmis al kwamen bij de collega’s verhalen los over hoe ze wanhopig probeerden uit te dokteren wat ze twintig gasten, allemaal familie, zouden voorschotelen, zonder in affronten te vallen. Ik hoor vriendinnen vertellen dat ze bekaf zijn van het zorgen voor familieleden op de dool, of van het schipperen tussen clanhelften die elkaar maar niet willen begrijpen…

Enfin, die gelukzalige flowtoestand van midden december lijkt mijlen achter mij te liggen. Ik probeer me nu al voor te stellen hoe ik aan het eind van dit jaar zenuwslopende toestanden en clantwisten kan vermijden.

TESSA VERMEIREN