Het Zweeds kerstfeest, met het uitgebreide julbord, is het lichtpunt in een lange, koude en donkere winter.

Het Kerstfeest is in Zweden hét tegengif voor de alom heersende winterse somberheid. Kerstmis is het feest van de terugkeer van het licht : een blijde viering waar iedereen opgewonden naar uitkijkt. Met de kerstdagen is Zweden één grote kerstboom met miljoenen twinkelende kaarsjes en lichtjes achter de ramen van de smaakvol versierde huizen. De harten van de anders zo flegmatieke Skandinaven beginnen sneller te kloppen en er komen tedere gevoelens boven. Vrouwen en kinderen zijn weken op voorhand bezig met de bereidingen, want het Zweedse kerstmaal is de rijkste, meest uitgebreide maaltijd van het jaar. De komst van het blijde kerstfeest wordt aangekondigd door de vier adventzondagen, waarbij de kinderen telkens een kaarsje meer aansteken op de adventkandelaar. Het huis vult zich met bakluchtjes en het zwoele aroma van kaneel en kardemom. Op de buitendeur komt een krans van hulst en in de huiskamer komen een kerstboom, strooien bokken en kerstkabouters. De avond van de vierentwintigste december, julafton, is, zeker voor de kinderen, de belangrijkste avond. Dan verschijnt tomten met een zak vol cadeautjes. Aan de kinderen, die met kerstmis ook een rode muts dragen, wordt verteld dat het ventje het hele jaar door onder de vloer leeft om op het gezin en de provisiekast te letten. Zolang de mensen goed hun best doen, heeft hij het goed met ze voor. Wanneer iedereen van presentjes is bediend, wordt er rond de kerstboom gedanst en gezongen. Om bij te komen van de emoties wordt er glögg gedronken. Bij deze kruidenwijn horen lepeltjes, waarmee men de amandelen en krenten uit de glögg vist. Dan is het tijd voor de kersttafel. Het is een uitgebreide smörgasbord. Men doet de buffettafel verschillende keren eer aan : bij de eerste ronde bedient men zich van gerookte zalm en met mosterd of uien ingelegde haring. De marinade is altijd een beetje zoet-zuur en wordt bereid met speciale azijn en Jamaïcaanse peper. Bij de vis komt sillsallad (haringsalade van rode biet, appel, ei en augurk), knäckebröd en ijskoude aquavit en bier. Als warm gerecht is er meestal Janssons frestelse (de verleiding van Jansson), een hartige ovenschotel bereid van aardappels, ansjovis, uien en room. Dan volgt gekookte ham in paneermeel met zoete mosterd, varkensribbetjes met appels en pruimen, gehaktballetjes met rode kool, gerookte worst en aardappels met dille. Bij de nagerechten wacht een grote pan met warme risgrynsgröt (rijstpap), waarin een amandel zit verborgen. In de pap hoort een houten lepel en naast de pap staan koude melk, kaneel, suiker en bessengelei. Laat op de avond, voordat iedereen tevreden onder de wol kruipt, wordt er nog gemeenschappelijk gesnoept van het gottebord met vijgen, dadels, noten, met chocolade beklede marsepein en karamellen. De volgende morgen, lang voordat het eerste daglicht verschijnt, glijden er in de kleine dorpjes arresleden met slaperige passagiers over de vers gevallen sneeuw naar de kerk.

PIETER VAN DOVEREN

FOTO : TONY LE DUC

De kersttafel is een uitgebreide smörgasbord. Men begint met zalm en haring en eindigt met een hartige ovenschotel.