LAAT DE HERSENEN EENS VASTEN

Alain de Botton. © GF

OP 12 MEI HOUDEN ROULARTA MEDIA GROUP EN FLANDERS DC IN BRUSSEL DE VIERDE FUTURE SUMMIT. IN DE AANLOOP NAAR HET CONGRES SPREKEN WE MET DE DRIE HOOFD-SPREKERS. DEZE WEEK : ALAIN DE BOTTON OVER IRRATIONELE CONSUMENTENWOEDE, PRIVACY EN DE EMANCIPATIE VAN SENIOREN.

I

Bedrijven wenden zich tegenwoordig tot sociale media voor een heleboel redenen : om producten en diensten te verkopen, maar nog meer om in gesprek te gaan met consu-menten en een plaats te verwerven in hun leef- en denkwereld. Heeft de kritische consument daar baat bij ?

Alain de Botton : Bedrijven hebben altijd een persoonlijkheid gehad. Onze aantrekking tot producten geeft net aan welke persoonlijkheden ons bevallen. Voor ondernemingen is het dus zaak om voor de dag te komen als een vriendelijke gesprekspartner, ook in zakelijke transacties. Nochtans leven we in een wereld waarin, over het algemeen, alleen heel grote bedrijven kunnen slagen. Alleen zij hebben de middelen om de nodige investeringen te doen. Bovendien is onze economie fijnmazig georganiseerd, met verschillende mensen die telkens andere complexe taken uitvoeren en amper nog weten waar anderen mee bezig zijn. Dat leidt tot paradoxen. Zo willen consumenten zich in een buurtwinkel wanen, ook als ze een privƩjet kopen, en koesteren werknemers het idee van een hechte familieorganisatie, ook al werken ze voor Coca-Cola of Accenture. De uitdaging is dus van een schijn van kleinschaligheid te wekken, ook al profiteer je als onderneming net van je grootschaligheid.

Meer en meer bedrijven leren wel hoe ze transparanter kunnen worden, ook al belooft het leerproces lang en pijnlijk te worden. Ze hebben uiteraard weinig keuze : wie zijn deuren zelf niet opent, wordt vroeg of laat onder de voet gelopen door boze en rancuneuze consumenten. Hopelijk maakt de technologie het in de toekomst eenvoudiger om na te gaan of ondernemingen echte tevredenheid bieden. Dan wordt het ook gemakkelijker om goede leerlingen te belonen en streng te zijn voor bedrijven die alleen opwinding veroorzaken zonder productief nut.

Ontevreden consumenten van hun kant zullen minder eenzaam zijn met hun klachten over bedrijven. Maar mensen zijn niet altijd volledig rationeel. Sommige bedrijven zullen lijden onder een vorm van volkswoede, ook al verdienen ze die niet. Net zoals bepaalde ondernemingen in het verleden onterecht geduld werden, zullen anderen nu van tijd tot onterecht gehaat worden – dankzij de technologie.

II

Facebook schendt uw privacy, blokletterden de kranten vorig jaar. Maar zullen striktere Europese regels het verschil maken, en worden gebruikers voorzichtiger met de informatie die ze online posten ?

Facebook en co zouden er best van uitgaan dat als ze iets moeten weten, wij het hen wel zullen signaleren. Mensen geven hun privacy immers alleen op vanuit het idee dat ze het medium in kwestie kunnen vertrouwen. En dan nog. Sommigen tonen zich graag dronken of naakt aan een handvol vrienden, maar niemand wil zo bekend staan bij zijn baas of het grote publiek. We hebben dus niet zomaar millennia van schuchterheid opgegeven. Mensen zijn net zozeer op hun privacy gesteld als vroeger, alleen begrijpen ze de technologie niet goed. Die is veel minder privaat dan we denken, ten dele omdat we meestal alleen voor het beeldscherm zitten.

We hebben dus nieuwe wetgeving nodig die kan verhinderen dat we per ongeluk onze eigen belangen schaden. Die zal bedrijven het gevoel geven dat iemand over hun schouder meekijkt, en dat is goed. Zowel Google als Facebook stellen zich namelijk voor als menslievende bedrijven die het goed voorhebben. Maar naarmate ze groter worden en hun marktwaarde stijgt, blijken ze aan precies dezelfde kwalen te lijden als andere ondernemingen. Ook zij willen hun marktaandeel uitbreiden zonder zich veel vragen te stellen. Steunt hun winst bijvoorbeeld op de uitbuiting van menselijke zwakheden, of helpen ze mensen oprecht om zich maximaal te ontplooien ?

In het algemeen geloof ik dat mensen weer naar discretie zullen gaan verlangen, naar stilte ook. Een van de grootste uitdagingen van onze tijd is het opnieuw aanleren van ons concentratievermogen. Het voorbije decennium pleegde een aanslag zonder voorgaande op ons vermogen om onze gedachten tijdelijk te focussen. Even stilzitten en nadenken zonder toe te geven aan het nerveuze verlangen om naar een of ander toestel te grijpen : dat kunnen we haast niet meer. We gaan ervan uit dat er op eender welk moment iets kan gebeuren dat onze zekerheden onderuithaalt. Iets wat het, zo we het niet ogenblikkelijk vernemen, onmogelijk zou maken om onszelf en onze omgeving te begrijpen.

Tegelijkertijd laten we niets echt doordringen in ons hoofd. Zoals een film die de avond zelf zoveel indruk maakt dat we over onszelf willen nadenken, maar een dag later alweer vergeten is. Vergelijk maar eens de drie boeken die een rijke Engelse familie rond 1250 bezat met de duizend boeken die een student humane wetenschappen nu al bekeken heeft voor hij zijn diploma ontvangt. Ook in relatie tot kennis, mensen en ideeƫn zou diƫten mogelijk moeten zijn. Net als ons lichaam, kunnen onze hersenen al eens een vastenperiode gebruiken.

III

Dit jaar zullen onze grootouders definitief sociale media ontdekken, zeggen analisten. Loert de volgende hippe doelgroep om de hoek ?

Mensen maken verschrikkelijke karikaturen van anderen, op het onmenselijke af. Alle mechanismen die ertoe bijdragen dat we meer van ouderen, hun familie en hun leefwereld kunnen zien, helpen dan ook om hen als complexe en volwaardige mensen te zien die net zoveel respect verdienen als wijzelf. In die zin beschouw ik de Facebookpagina’s van oudere gebruikers als een declaration of rights.

Of marketeers daardoor minder zullen focussen op jeugdigheid ? Dat is een overblijfsel uit de tijd dat de jongere generaties meer geld te besteden hadden, wat in de toekomst niet langer het geval zal zijn. Maar dat de meeste advertenties jonge mensen tonen, wil nog niet zeggen dat bedrijven alleen aan die groep denken. Jongere mensen zijn aantrekkelijker, luidt de redenering, en dus vormen die het lokaas. Dingen verkopen leunt nu eenmaal dicht aan bij pornografie, zoals we allemaal weten. ( lacht)

Info : www.thefuturesummit.be www.facebook.com/thefuturesummit.

DOOR WIM DENOLF

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content