WAAR ONZE GROOTOUDERS NOG WARMTE BIJ ELKAAR ZOCHTEN IN KRAPPE TWIJFELAARS, NEMEN ONZE BEDDEN STEEDS MEER KINGSIZEPROPORTIES AAN. EN SOMMIGEN ZOEKEN HET ZELFS NOG VERDER : OOK ZONDER DAT DE LIEFDE UIT IS, KIEZEN KOPPELS ERVOOR OM APART TE SLAPEN. EN WAAROM OOK NIET ? DRIE SPECIALISTEN EN TWEE ERVARINGSDESKUNDIGEN OVER HET LAATSTE TABOE TUSSEN DE LAKENS.

DE SLAAPONDERZOEKER

Elke De Valck, docent biologische psychologie aan de VUB en slaaponderzoeker : “Er zijn nog maar enkele kleine studies gedaan naar de impact van apart slapen, maar de resultaten van die onderzoeken lopen wel gelijk : koppels die samen slapen, slapen minder goed dan koppels die apart slapen. En dan hebben we het niet alleen over slaapproblemen als snurken of periodieke beenbewegingen, maar ook over kleine dingen in bed die het slaappatroon van de partner verstoren. Hoe je partner in zijn slaap beweegt, bepaalt hoe je zelf beweegt. Op zich is dat soort microverstoringen niet zo erg. Het is zelfs volstrekt normaal om een keer of drie per nacht wakker te worden zonder dat je het de ochtend erna door hebt. Ter vergelijking : iemand met slaapapneu wordt dertig keer per uur wakker.”

“Dit is dus geen pleidooi om het echtelijk bed niet langer te delen. Het is pas als je overdag het gevoel hebt dat je slaap minder herstellend is geweest, dat je zou kunnen overwegen om apart te slapen. Want wat ook uit de onderzoeken blijkt : apart slapen is op zich geen indicatie van een minder goede relatie. Het kan zelfs positief zijn. Als de kwaliteit van de slaap toeneemt, neemt ook de kwaliteit van de relatie toe.”

“Als je het ruimer bekijkt, zie je dat er zich twee evoluties afspelen binnen ons slaapgedrag. Eén : we slapen minder dan vroeger. Om een idee te geven : in de achttiende eeuw gingen de mensen bij gebrek aan verlichting zo vroeg slapen dat ze ’s nachts al uitgerust wakker werden, even een pauze hielden – niet zelden een liefdesmoment – en daarna weer gingen slapen. Sindsdien stellen we vast dat de periode die beschikbaar is om te slapen blijft inkrimpen. Mensen blijven later op én blijven langer actief ’s avonds, waardoor de slaapduur afneemt. Dat proberen we dan te counteren met een tweede evolutie : we stellen hogere eisen aan de kwaliteit van onze slaap. De beperkte tijd die we slapen, willen we zo goed mogelijk slapen. Vraag is of we dat zo wel helemaal kunnen compenseren. Voor de duidelijkheid : het antwoord daarop is neen. Het is dus niet zo dat mensen vroeger zich minder aan elkaar stoorden in bed : ze sliepen vooral gewoon meer.”

DE RELATIETHERAPEUTE

Mieke Mievis, seksuologe en relatietherapeute : “Ik heb aardig wat koppels in therapie gehad die apart slapen. Of dat goed of slecht is, hangt in de eerste plaats af van de reden waarom ze dat doen. Er zijn natuurlijk de snurkers, maar daarnaast heb je nog veel andere redenen om het bed niet te delen. Koppels met wisselende shiften, die de ander niet willen wakker maken als ze gaan slapen of opstaan. Koppels met jonge baby’s, waarvan de vrouw verkiest om bij het kindje te slapen om borstvoeding te geven. Koppels in hun tweede of derde relatie, die eigenlijk gewoon liever alleen slapen. Koppels waar het niet goed gaat, na ontrouw bijvoorbeeld, en die niet meer bij elkaar willen slapen. Heel veel heeft met de omstandigheden te maken. Het zou dus niet het taboe mogen zijn dat het nu voor velen is : apart slapen wordt toch al snel als een ’teken’ beschouwd, terwijl het verschillende redenen kan hebben.”

“Apart slapen hoeft ook geen probleem te zijn voor je relatie. Onderzoek wijst uit dat je beter slaapt in je eentje. Alleen mis je dan wel dat moment van intimiteit dat met samen slapen gepaard gaat. Met een job en kinderen in huis is dat een van de weinige momenten als koppel dat je alleen bent, om over de dingen te babbelen die de kinderen niet mogen horen of gewoon bij te praten. En dat is geen detail : die intieme momenten zijn heel belangrijk voor een relatie. Op zich is apart slapen niet nadelig, zolang je dat moment maar houdt.”

“Wat je volgens mij ook niet mag vergeten : het bed is een plaats waar je gemakkelijker spontaan seks hebt. ’s Avonds als je naast elkaar ligt of ’s morgens in het weekend als je wakker wordt : dat zijn omstandigheden waarin je al eens gemakkelijker seks kan hebben. Slaap je apart, dan moet je seks al bijna gaan afspreken. Voor veel koppels is dat een probleem, al ben ik een groot voorstander van agendaseks. Dat klinkt onromantisch, maar in een langdurige relatie met job en kinderen kun je lang wachten als alles spontaan moet gebeuren. Apart slapen vergt dus vooral wat meer werk om de dingen te plannen.”

DE CONCEPTDESIGNER

Axel Enthoven, ontwerper. Bedacht en ontwierp het Sleeping Apart Together-bed voor Recor : “Het idee achter Sleeping Apart Together is gebaseerd op mijn persoonlijke slaapervaring. Ik ben op een leeftijd gekomen waarop mijn snurken steeds erger wordt, mijn vrouw woelt dan weer veel meer in bed sinds ze in de menopauze zit. Precies die twee dingen zitten in het bed verwerkt. Het hoofdeinde is geluidsdempend, indien nodig kun je ook een akoestisch paneel in het midden plaatsen, waardoor het lawaai van het snurken met zeventig procent afneemt. Met een knop kun je dan weer de matrassen uit elkaar schuiven. Als de ander begint te woelen, kun je gemakkelijk afstand nemen.”

“In de eerste plaats is dit bed gericht op de babyboomers, die nu ze zestigers zijn minder vast slapen en vaker op moeten om te gaan plassen. Maar dat is duidelijk niet de enige generatie die geïnteresseerd is. Afgelopen zomer hebben we het bed voorgesteld in Villa Vanthilt. Met succes : tijdens de uitzending hebben we 800 aanvragen binnengekregen, achteraf nog eens duizend. Het duurt een tijdje voor het duidelijk wordt of een meubel succesvol is, maar de interesse doet veel vermoeden.”

“Het past ergens ook in de evolutie van het bed, dat alsmaar breder wordt. Vroeger lagen we dichter tegen elkaar : drie generaties geleden sliepen onze grootouders in een twijfelaar, nu is een lepeltje-lepeltjebed niet meer abnormaal. Comfort is een veel grotere rol gaan spelen in de slaapkamer. Hoe dat komt ? We doen meer in bed : ontbijten, tv-kijken, lezen, op je iPad surfen. Maar ook de verwarmingssystemen hebben er iets mee te maken : onze grootouders kropen in bed tegen elkaar om op te warmen, met de moderne isolatie en verwarming is dat niet meer nodig. Het klinkt niet romantisch : maar lepeltje lepeltje heeft zijn praktisch nut verloren.”

DE SLAPERS

Peter (31) en Tom (29). Slapen sinds een half jaar in aparte kamers.

Tom : “Ik snurk enorm luid. Een familietrek, met alcohol of zwaarlijvigheid heeft het niets te maken. Op zich slaap ik nog wel goed, maar omdat Peter me elke nacht wakker stompte om te zeggen dat ik snurkte, werd ik er ook humeurig van. Hij begon zich ook te fixeren op mijn ademhaling : als hij iets hoorde, kon hij niet meer in slaap vallen. Het lag heel erg gevoelig, en dat werd alleen maar heviger. Na een tijdje ging ik een half uur later naar bed, in de hoop dat hij al lag te slapen. Anderhalf jaar hebben we geprobeerd om samen te slapen, maar uiteindelijk hebben we toch maar een bed in de living geïnstalleerd. En toen we een half jaar geleden naar een groter appartement verhuisd zijn, hebben we beslist om elk een volwaardige slaapkamer in te richten. Hij heeft nu zijn slaapkamer, ik de mijne.”

Peter : “Na een week of twee was ons slaaptekort weggewerkt, en dan merkten we duidelijk een verschil. Onze relatie is veel constructiever, we zijn minder prikkel-baar : apart slapen heeft onze relatie echt verbeterd. Ik ervaar het zelfs niet als een gemis dat dit minder romantisch zou zijn, we zijn sowieso al niet het meest romantische koppel (lacht). Alleen moet je het nu wel expliciet zeggen als je bijvoorbeeld wilt knuffelen. Je moet wat assertiever zijn in je relatie, dat wel.”

“Hoe erop gereageerd wordt ? Niet veel mensen weten het, maar als we het zeggen, vinden ze het toch vooral vreemd. Bij andere koppels zie je dan weer dat de ene het een prima idee lijkt te vinden, terwijl de andere met een bedenkelijke blik terugkijkt. Het lokt interessante reacties uit, dat zeker (lacht). ”

Tom : “Ergens is het nog altijd een taboe. Het past niet bij het beeld dat je van een pas samenwonend koppel zou moeten hebben. En toegegeven, de drempel was ook voor ons groot, anders probeer je geen anderhalf jaar samen te slapen, maar uiteindelijk zijn we vooral heel opgelucht dat we apart liggen. En oké, samen in slaap vallen is aangenaam, maar dat wil ik daar wel voor opofferen.”

Elisabeth (26) en Frederik (25). Slapen tijdelijk apart.

Elisabeth : “Ik ben een lichte slaper, hij is een slechte slaper. Geen snurker, gelukkig, maar toch : die combinatie werkte heel slecht. Toen we zijn gaan samenwonen, hebben we het twee weken proberen vol te houden, maar er was geen beginnen aan. We hebben aparte matrassen geprobeerd, aparte dekens, oordoppen, maar zelfs dat was niet optimaal. Zodra hij begon te woelen, lag ik toch weer wakker. En op de duur begint dat te wegen : overdag heb je minder energie, je wordt sneller lastig.”

Frederik : “Ons slaapritme is ook anders : ik ben net afgestudeerd, nog zonder werk. Ik ga later slapen en kan ’s morgens blijven liggen om slaap in te halen, voor haar is dat geen optie. We waren nog niet zo lang een koppel toen we gingen samenwonen : op zich is het dan niet zo vreemd als je nog apart slaapt. Of het een taboe is ? Neen, zo heb ik er alleszins nog nooit over nagedacht. Misschien dat het niet de norm is, maar ik schaam me er alleszins niet voor.”

Elisabeth : “Eigenlijk is apart slapen echt oké. Het is niet alsof je dat gezellige of leuke niet meer hebt. ’s Avonds komt hij soms nog even bij mij liggen of ik bij hem, in het weekend gaan we ’s morgens bij elkaar liggen : op zich is dat zelfs gezellig. Maar toch : ik hoop dat het tijdelijk is. Als hij werk heeft en ons slaapritme meer op elkaar is afgestemd, wil ik het nog eens proberen.”

DOOR GEERT ZAGERS – ILLUSTRATIE GRACIA LAM

PETER EN TOM : “GEDAAN MET WAKKER STOMPEN.”

ELISABETH EN FREDERIK : “WE SLAPEN GEWOON SLECHT SAMEN.”