Kerstboomkwekerij

Jo Blommaert/Tekening Sandra Schrevens

Een goed jaar geleden verscheen op deze pagina een nogal pissig stukje over een boek van Renée van Mechelen, waarin zij de recente geschiedenis van de vrouwenbeweging in Vlaanderen beschreef. Ondergetekende was van oordeel dat in De meerderheid. Een minderheid te veel de eigen loftrompet werd gestoken en dat er te weinig plaats werd ingeruimd voor een kritische evaluatie. Van de Australische schrijfster Susan Mitchell verscheen onlangs een boek waarin geprobeerd wordt een realistischer beeld van het feminisme op te hangen. Toch lijdt ook deze publicatie aan een gebrek aan afstandelijkheid.

Voor het schrijven van Na het lezen van uw boek heb ik mijn man verlaten (uitgeverij BZZTôH) ging Mitchell praten met tien vrouwen wier boeken onmiskenbaar een grote invloed hebben gehad. Zij die het nog hebben meegemaakt, weten dat het dan gaat over vrouwen als Marilyn French, Betty Friedan, Erica Jong en Kate Millett.

Dat Mitchell haar mosterd bijna uitsluitend in de Verenigde Staten heeft gehaald, mag een eerste euvel van haar opzet worden genoemd. Tweede euvel : de tien interviews werden in een tijdsspanne van amper twee weken afgenomen, en voor sommige gesprekken was bijzonder weinig tijd uitgetrokken. Betty Friedan gunde haar net de tijd van een taxirit… Derde euvel : in plaats van gesprekken krijgt men uitgetikte monologen te lezen die af en toe onderbroken worden voor de reiservaringen en o ramp de persoonlijke bespiegelingen van de auteur. Van sommige bladzijden druipt beate bewondering. ?Het feminisme zal nooit opgeven?, luidt de conclusie. Met dit soort objectieve geschiedschrijving komen we er natuurlijk nooit. Vierde euvel.

Ondanks deze kwalen heeft het boek toch iets te bieden. Susan Mitchell heeft geprobeerd de ?maskers van beroemdheid weg te pellen? en een portret te maken van vrouwen van vlees en bloed. Er wordt niet met een boogje om de moeilijke momenten in hun leven heengelopen. Verhalen over mislukte huwelijken liggen dan misschien in de lijn der verwachtingen, maar als Alice Walker vertelt over de huidige moeizame relatie met haar dochter, is dat minder evident. ?Ik kan alleen maar zeggen dat ik mijn best heb gedaan?, zucht ze.

Robin Morgan, die ooit de leuze ?Het persoonlijke is politiek? verzon, bekent ootmoedig : ?Mijn weg is absoluuut bezaaid met fouten en vergissingen en ik ben ervan overtuigd dat ik over vijf of tien jaar zal terugkijken en zal zeggen : O, mijn God?. Ook over haar zusters is ze niet mild : ?Het is waar dat de vrouwenbeweging niet altijd aardig voor me is geweest. Ik heb heel wat individuele klappen doorstaan als gevolg van jaloezie of leugens.? Ze noemt zichzelf een workaholic. Nu ze in de vijftig is, wil ze het wat rustiger aan doen.

Niet zo Betty Friedan, die met haar in ’63 verschenen boek The Feminine Mystique de lont in het kruitvat stak. Als 74-jarige holt zij nog steeds van hot naar her, van het ene symposium naar de volgende werkgroep. ?Ik heb geen minuut te verliezen?, zegt de dame die verder van mening is dat er dringend campagne moet worden gevoerd voor een kortere werkweek voor iedereen.

De boerderij van Kate Millett zou haar kunnen inspireren. De auteur van Sexual Politics heeft zich, na een paar zenuwinzinkingen, teruggetrokken in een vrouwelijke kunstenaarscommune waar ’s morgens op het land wordt gewerkt, ’s middags aan kunst gedaan en ’s avonds gediscussieerd. De commune overleeft dankzij de verkoop van zelfgekweekte kerstbomen.

Zowat al deze vrouwen hebben hun depressies en inzinkingen gehad. Als je leest welk leven ze hebben geleid, kan dat niet verbazen. Zo kregen ze in de media vaak de platste scheldwoorden naar hun hoofd geslingerd. ?Als je vijf of zes interviews per dag geeft en twee ervan zijn vijandig en onaangenaam en drie ervan zijn gemeen, dan moet je je wel verwond voelen als je thuiskomt?, zegt Marilyn French. Momenteel lijdt ze aan borstkanker. Ook Gloria Steinem, oprichtster van het tijdschrift Ms, werd met deze diagnose geconfronteerd. Behalve met ziekte, kampen sommige van deze vrouwen met problemen eigen aan ouderdom of menopauze.

Gelukkig komen in het boek ook twee jongeren aan het woord : een zonnige Naomi Wolf en een scherpzinnige Susan Faludi. Zij schimpen niet op de vorige generatie, hebben er blijkbaar wel wat van opgestoken. Susan Faludi maakt bijvoorbeeld na een half uur onverbiddelijk een einde aan het interview wanneer haar vriendje eraan komt, ook al is Mitchell speciaal voor haar naar Stockholm gevlogen. Vermoedelijk zal zij later niet zoals Gloria Steinem haar spijt moeten uitdrukken over het feit dat ze te veel tijd heeft verspild. Steinem beklaagt er zich over dat ze dingen op zich heeft genomen die ze niet zelf had uitgekozen maar die door de groep waren aangebracht. Spijt heeft ze ook over het niet kunnen plannen… Misschien hebben jongeren meer aan dit soort levenservaringen dan aan heldhaftige verhalen, en misschien moet Gloria Steinem zelf maar eens een kijkje gaan nemen op Kate Milletts kerstboomkwekerij.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content