Wat ?

Kendo (letterlijk “de weg van het zwaard”) is een eeuwenoude Japanse krijgskunst waarin je de tegenstander met een zwaard op een rituele maar energieke manier te lijf gaat. Ze beïnvloedt nog altijd het dagelijkse leven in Japan : kendo wordt aangeleerd op basisscholen en is ook populair bij studenten en zakenlui. België telt zo’n vierhonderd zwaardvechters. Wij kwamen terecht bij Eric Vanderheyden, een Antwerpse kendoleraar of sensei met een zestal leerlingen en tevens voorzitter van de Vlaamse Kendofederatie.

Onze bevindingen

Vergis je niet : bij kendo komt het erop aan de vijand te doorklieven. Om veiligheidsredenen vechten we echter met een shinaï of zwaard van flexibel bamboe en dragen gevorderden een harnas, sommigen zelfs een helm. Ik vrees het ergste, maar terwijl Eric me helpt met de rituele kledij, stelt hij me gerust : “De kunst is jezelf niet te verliezen. Je hoeft geen brute kracht te gebruiken, maar innerlijke kracht. Het zwaard is een verlengstuk van jezelf, een mentale springplank naar evenwicht.”

Zelf verlies ik dat reeds als ik de wijde hakama aantrek. De brede broek heeft een split achteraan, omdat rijke Japanners vroeger kendogevechten te paard hielden. Joe, een bankdirecteur die hier vrij nieuw is, maant me aan straks de tegenstander letterlijk in tweeën te splijten en het heft van het zwaard te hanteren alsof ik een schotelvod uitwring. Hoe heb ik die Japanners met hun kodakjes ooit sympathiek kunnen vinden, vraag ik me af.

“Japanners zullen je nooit zeggen wat ze echt van je vinden”, zegt Eric. “Ze lachen altijd, zelfs tegenover hun vijand, want zo kunnen ze hem het best doorgronden, en hem ook verslaan. Bovendien gaan Japanners altijd tot het uiterste.” Kendo is net als de hoofsheid van middeleeuwse ridders dan ook een levenswijze. Kendoka’s sabelen trouwens met ‘geheime’ begrippen van Confucius en de Shinto-religie zoals moed, wijsheid en eer, terwijl ook prestatiegerichte topmensen in Japanse ondernemingen ’s ochtends kendo beoefenen in privé-ruimten. Of ze doen aan iaido, met échte, ambachtelijk gesmede zwaarden, maar tegen denkbeeldige rivalen.

We stappen op blote voeten de dojo binnen, de rechthoekige trainingsruimte met parketvloer. Tegenover ons hangt een soort kruidenrekje aan de muur. Voor ik word vervloekt, begrijp ik dat dit de kamiza is : de hoogste zitplaats van de Kami, een soort ziel van sensei-voorvaderen die ik voor en na het vechten moet groeten. Bovendien moet ik de ruimte straks achterwaarts verlaten. Bij aanvang van de training gaat iedereen aan de linkerzijde zitten, alleen de leraar blijft aan de hoger gelegen overkant staan.

Zoals de traditie het wil, sta ik het dichtst bij de ingang : beginnelingen vormen de eerste linie, bij een aanval hebben de anderen zo meer tijd om hun zwaard te trekken. In een gevecht is de frontale aanval echter de beste verdediging : een Japanner mag nooit weglopen van zijn problemen. Zelfs al word je keer na keer op de grond gemept. Na de opwarming en het oefenen van de slagen, sta ik tegenover de geharnaste verkoopdirecteur Roger, wiens zwaardpunt recht naar mijn keel wijst. Hij hanteert het heft zo laag mogelijk, ter hoogte van zijn evenwichtspunt. Ook de strijd zelf is een delicate evenwichtsoefening : als de ander aanvalt, krijg je immers meteen zijn zwaardpunt in je keel, en vice versa.

Het spel wordt dan ook subtiel gespeeld : het gaat erom elkaar (mentaal) uit evenwicht te brengen met schijnbewegingen. Gewiekst, die Japanners. Échte slagen zijn naar de polsen, de flanken of het hoofd gericht en worden elk begeleid door een aparte schreeuw ter aankondiging ( kiai). Mijn eerste slag met het bamboezwaard is er echter een in het water, omdat ik te veel vooroverleun, mijn volgende trouwens ook. Roger daarentegen houdt het zwaard dreigend boven zijn hoofd, stormt op me af en schreeuwt zo luidkeels ken, ken (hoofd), dat ik angstig in elkaar krimp. Kendo vergt lef en durf, zoveel is zeker.

Een rake slag, uitgedeeld met de juiste kracht en kreet, levert een punt op, twee punten een winnaar. Nochtans gaan de vijf minuten durende gevechten niet zozeer om winnen, als wel om het beheersen van het zwaard en je eigen lichaam en het sterken van je concentratievermogen en mentale evenwicht. Dat een drietal uurtjes brullend zwaardvechten je volledig ontladen, is mooi meegenomen.

Info

De Vlaamse Kendofederatie geeft wekelijks les in Antwerpen en Heist-op-den-Berg. Lesgeld en verzekering bedragen jaarlijks samen 150 euro. Info : 03 237 46 86.

BART GOOSSENS / FOTO’S CATHERINE LAMBERMONT