Een ster wordt herboren. Met ?Get Shorty” bevestigt John Travolta zijn spectaculaire comeback. Hij vertolkt met brio de rol van een kruimeldief diein Hollywood als filmproducer zijn ware roeping vindt.

PATRICK DUYNSLAEGHER FOTO’S : VAN PARYS

Wie gekozen heeft voor een carrière in de film, moet de ups en downs erbij nemen, maar zeldzaam zijn toch de acteurs die zulke hoge pieken hebben gekend en door zulke diepe dalen gingen als John Travolta.

Hij werd 42 jaar geleden geboren in een klein stadje in New Jersey, als jongste van zes kinderen. Aangemoedigd door zijn moeder, een toneelactrice, was hij van kindsbeen af geïnteresseerd in acteren. Op zijn 16de liep hij van school weg om als acteur aan de slag te gaan, eerst in New York, daarna aan de Westkust. Na enkele rollen op Broadway en in tv-drama’s, werd hij een tieneridool met zijn rol van Vinnie Barbarino in de sitcom ?Welcome Back, Cotter”. Zijn doorbraakfilm, de disco-hit ?Saturday Night Fever” (1977) catapulteerde hem niet alleen tot megaster, maar maakte van hem meteen ook een cultfiguur. Commerciële successen als ?Grease” (1978) en artistieke toppers als ?Blow Out” (1981) konden echter niet beletten dat de tweede fase van zijn carrière er een was van mislukkingen en ontgoochelingen. Zijn neergang werd het best gesymboliseerd in de onnozele ?Look Who’s Talking”-trilogie (1989-1993) waarin hij tweede viool speelt naast taterende honden en zuigelingen.

Het is een oude Hollywood-wijsheid dat één film volstaat om een carrière te maken of te breken. Travolta werd in 1994 van de vergetelheid gered dank zij de cult-kaskraker ?Pulp Fiction”. Sindsdien is hij niet meer te stoppen. Zijn spectaculaire comeback kroont hem meteen tot een van de bestbetaalde sterren in showbizzland. Voor zijn vrolijk optreden in ?Pulp Fiction” ontving hij minder dan 200.000 dollar. Voor de geplande comedie ?Michael” van Nora Ephron is zijn salaris inmiddels opgelopen tot 21 miljoen dollar.

Een ster is Travolta gebleven, zoals zijn komst naar het festival van Berlijn andermaal illustreerde. Hij arriveerde in één van zijn drie jets, die hij zelf bestuurt, vergezeld van een legertje assistenten, verzorgers en lakeien. Overal waar hij verscheen, bracht hij een meute fans en fotografen op de been. Travolta kwam op de Berlinale de Europese première van ?Get Shorty” opluisteren. Hij speelt in deze Elmore Leonard-verfilming de zelfverzekerde Chili Palmer, een kruimelmisdadiger uit Miami die voor zijn opdrachtgevers een schuld moet vereffenen en via Las Vegas in Los Angeles terechtkomt. Hij wordt er meteen goede maatjes met een louche producer ( Gene Hackman). Door een combinatie van pure bluf, vindingrijkheid en lef verovert hij binnen de kortste keren een plaatsje in het schimmige milieu van derderangs griezelfilms. De grap van het verhaal is dat het precies Palmers beroepsvaardigheden als loan shark zijn, die hem de geschikte kandidaat maken voor een nieuwe start als filmproducer.

Als film is ?Get Shorty” niet veel zaaks, maar Travolta debiteert de wonderbaarlijke slang-dialogen van Leonard alsof hij zijn hele leven niets anders gedaan heeft.

?Get Shorty” draait vanaf deze week in de Belgische bioscopen, waar ook nog zijn twee vorige films op het programma staan : het boodschapperige, allegorische verhaal over racisme, ?White Man’s Burden”, en de comicstrip actie-kanjer ?Broken Arrow”. Travolta is duidelijk productiever dan ooit tevoren. En het ziet er niet naar uit dat hij de komende maanden stil zal zitten : zijn eerstvolgende film wordt ?Phenomenon”. Daarna volgt de Dostojevski-verfilming ?De Dubbelganger” met regisseur Roman Polanski. Intussen zoekt Travolta naar een topregisseur in het SF-genre, voor de verfilming van het boek ?Battlefield Earth”, een epos van L. Ron Hubbard, stichter van Scientology, een religie die graag Hollywood-beroemdheden ronselt (naast Travolta, zijn ook Tom Cruise, Nicole Kidman en Lisa Marie Presley lid).

Wat bij ons meteen de vraag oproept : Als John Travolta zo’n verstandige en aardige jongen is, waarom laat hij zich dan voor de kar spannen van de Scientology-sekte ?

In 1991 trouwde hij in alle stilte met de actrice Kelly Preston (het sacrament werd hen toegediend door een Scientology-geestelijke) ; ze hebben een zoontje van drie, Jett.

Ontgoocheld omdat u geen oscar-nominatie kreeg voor ?Get Shorty” ?

John Travolta : Zeer, maar wat kun je eraan doen ? De Golden Globe liet doorschemeren dat de kans erin zat, zoals vorig jaar met ?Pulp Fiction”. Ik ben al twee keer genomineerd geweest. Het zou best leuk zijn om ook eens te winnen.

In ?Get Shorty” speelt u een maffia-woekeraar uit Miami die een tweede carrière vindt in de film. Ziet u in die rol een parallel met uw eigen come-back ?

Travolta : Jazeker, ook ik heb mezelf opnieuw moeten bewijzen. Dat is ook wat mijn personage doet in ?Get Shorty”. Plotseling ontdekt hij een nieuwe wereld. Hij is een kei in zijn vak, maar houdt niet zo erg van het gangsterleven. Hij is op een kinderlijke manier dol op films en verkiest de showbusiness.

Hebt u zich op bestaande Hollywood-figuren geïnspireerd ?

Travolta : Ik denk het wel. Ik heb in de loop der jaren natuurlijk het gedrag van allerlei Hollywood-types kunnen observeren. Maar je mag niet vergeten dat ?Get Shorty” maar over een klein deeltje van Hollywood gaat. Het gaat over supergoedkope producties die gefinancierd worden met witgewassen geld. Terwijl Hollywood toch hoofdzakelijk big business is.

Als Chili Palmer bent u de incarnatie van Mr. Cool. Is dat iets vanzelfsprekend voor u, of moet u er hard aan werken ?

Travolta : Ik denk niet dat ik als persoon echt zelfverzekerd ben, maar zodra ik als acteur iemand speel, zegt iedereen dat ik er zo onaangedaan uitzie. Misschien komt het omdat ik opgroeide tijdens de hoogdagen van het cool zijn, in de vroege jaren ’60. Kijk naar James Bond, de Beatles. Cool was het sleutelwoord in die tijd. Laat ons zeggen dat ik op dat vlak mijn klassiekers ken. Maar als individu ben ik helemaal niet zo onverstoorbaar. Ik maak graag plezier en voel me vaak sullig en onnozel.

Vindt u Harvey Keitel cooler dan uzelf ?

Travolta : Beslist, zoals de meeste acteurs trouwens. Ik zie er alleen onverstoorbaar uit op het doek, terwijl ik in ’t echte leven liever de idioot uithang.

U zei in een interview dat u in ?Pulp Fiction” dingen deed die Tarantino pas opmerkte tijdens de montage. Wat bedoelde u eigenlijk ?

Travolta : Mijn hele carrière lang al, is dit ook mijn achillespees als acteur. Om een of andere reden, ik kan het zelf niet uitleggen, maak ik als acteur bepaalde keuzes die zo subtiel zijn of zo miniem dat de regisseur zich daar op de set niet van bewust is. Het resultaat van mijn inspanningen wordt pas duidelijk als je de voltooide film ziet. Je merkt het dus ook niet bij het bekijken van de rushes, het komt pas tot leven als je het geheel ziet. Een voorbeeldje : Quentin had niet opgemerkt dat ik door die gangen van het huis voortslofte alsof ik high was van de heroïne. Hij merkte het pas op toen hij de beelden monteerde. Hij zag de grote lijnen, maar niet de kleine details die een vertolking mee helpen kneden. Het goede was dat Quentin me de vrijheid gaf om de rol zelf in te vullen, en dat is een teken van vertrouwen. Regisseurs die hun acteurs vertrouwen, zijn zeldzaam.

U hebt uw comeback te danken aan Tarantino ?

Travolta : Vast en zeker. Hij wou alleen ?Pulp Fiction” doen als ik meespeelde, terwijl hij toen niet echt in de positie verkeerde om dat te kunnen eisen. Zonder mij was er geen film, zei hij. Dat brak natuurlijk mijn hart, dat iemand voor mij zijn carrière op het spel zette. Ik hoop dat we binnenkort nog eens samenwerken, er is sprake van een ander boek van Elmore Leonard.

Uw carrière zit weer in de lift, hoe voelt dat aan ?

Travolta : Ik kan het bijna niet geloven. Drie home runs in een jaar en drie maanden. Professioneel heb ik het nog nooit zo goed gehad.

Geen bitterheid omdat de filmindustrie u zoveel jaren heeft genegeerd ?

Travolta : Nee, want als je rancuneus of bitter bent, krijg je nooit de kans om een comeback te maken. Een van de redenen dat ik terug ben, is dat ik niet cynisch was. De jaren dat ik minder werkte en weinig interessante aanbiedingen kreeg, had ik zoveel vrije tijd tussen de films door, dat ik allerlei ervaringen heb opgedaan, allerlei mensen heb ontmoet. Dat heeft mijn batterijen opgeladen. Dit leven, die ervaringen kan ik nu in mijn werk stoppen. Misschien was ik anders minder goed geweest in ?Pulp Fiction”, ?Get Shorty” of ?Broken Arrow”. Misschien had ik anders die vorderingen niet gemaakt. Ik was gedwongen om een leven te hebben naast de film, om te leven en lief te hebben.

Hanteert u nu andere criteria in het kiezen van rollen ?

Travolta : Nee, niet echt. Wat me werkelijk motiveert, is dat ik telkens iemand anders speel, liefst zo contrastrijk mogelijk. Ik krijg nu eenmaal de kans om telkens iets anders te doen in plaats van altijd maar hetzelfde refreintje te moeten zingen. Het mooie is dat het publiek me daarin aanmoedigt.

Hebt u uit de ?Look Who’s Talking”-films enige lessen getrokken ?

Travolta : Nee, dat waren gewoon de enige films die ik toen kon krijgen, ik had gewoon niet te kiezen. Daarom heb ik drie films op rij gedaan. Je kan de mensen toch niet dwingen om je te engageren. Ik vind zeker niet dat ik nu een beter acteur ben, maar ik krijg betere aanbiedingen en pas dan kan je bewijzen dat je het waard ben.

Wat is uw belangrijkste gave als acteur ?

Travolta : Dat ik in staat ben iemand anders te worden. Ik werd grootgebracht in een theatraal milieu. Als kind deden we voortdurend alsof we iemand anders waren, om elkaar te vermaken. Ik deed het voor mijn broers, mijn zusters en mijn moeder.

Goed acteren wil automatisch zeggen dat je omgaat met mensen uit andere milieus. Je kan pas andere types vertolken als je ook met die mensen in contact komt, als je al je ervaringen en contacten opslaat en er op het goede moment uit gaat plukken. Maar je moet de ervaring meegemaakt hebben om het te kunnen spelen, denk ik.

U had de nare gewoonte om interessante rollen af te slaan : ?American Gigolo”, ?An Officer and a Gentleman”, ?Prince of the City” ?

Travolta : Ik probeer het wel goed te maken ( lacht). De reden waarom ik zoveel goede rollen geweigerd heb, gaat terug naar mijn beginjaren als acteur. Het was mijn fout. Ik was een jongen uit de werkende klasse, en als je dan plotseling een beetje faam hebt en geld verdient, is er die angst dat het je allemaal even snel zal afgenomen worden. Dus in plaats van harder te werken om meer te verdienen, wilde ik gewoon zoveel mogelijk meemaken. Waarom meteen weer in een nieuw filmavontuur stappen als ik bijvoorbeeld zin had om op safari naar Afrika te gaan, of om naar Parijs te vliegen ? Je klampt je vast aan wat je hebt, maar je hebt vooral honger naar het leven en je veronderstelt dat de filmaanbiedingen wel op je zullen wachten. Als je te lang weg blijft, blijven de aanbiedingen natuurlijk niet toestromen.

Nu word ik overstelpt door aanbiedingen, soms 17 in één week. Dus maak je ook veel meer kans dat er iets goeds tussen zit.

Is Hollywood erg veranderd sinds u er voor ’t eerst aan de slag ging in de jaren ’70 ?

Travolta : Het ziet er anders uit, maar ik weet niet in hoeverre het ook diepgaand is veranderd. Het publiek heeft nu een onverzadigbare appetijt voor entertainment. Twintig jaar geleden kon je geen drie films doen in vijftien maanden, dat werd niet geaccepteerd. Robert Redford, Warren Beatty, Paul Newman deden er soms drie, vier jaar over om een nieuwe film te maken. Dat was de norm. Nu kan je om de zes maanden in een andere film spelen zonder dat het echt opvalt.

Is het moeilijk om tegelijkertijd ook een goede echtgenoot en vader te zijn ?

Travolta : Om eerlijk te zijn, ik mis mijn zoon. Als ik werk, zie ik hem alleen in ’t weekend. Dat valt me zwaar. Maar ik probeer er ook voordeel uit te halen, iets wat ik vroeger niet deed. Ik probeer zoveel mogelijk te werken om zijn toekomst veilig te stellen. Ik heb te lang mijn carrière slecht onderhouden. Telkens ik een film draaide, kneep ik er een paar jaartjes tussenuit. Ik heb intussen geleerd dat je actief moet blijven en beschikbaar zijn.

Hoe belangrijk was ?Blow Out” van Brian De Palma in uw carrière, een film die altijd vergeten wordt ?

Travolta : Ik werd ontdekt in de tv-serie ?Welcome Back, Cotter”, maar Brian introduceerde me bij de film. Niet alleen gaf hij me die rollen in ?Carrie” en ?Blow Out”, hij bracht mij ook onder de aandacht van belangrijke critici als Pauline Kael, die zeer lovend waren over mijn werk in die films. Ik vond het toen erg belangrijk om op die manier erkenning te krijgen, te zien dat ik een toekomst had bij de film. Het gaf me zelfvertrouwen. Ook François Truffaut heeft me toen aangemoedigd. Plotseling voelde ik dat ik thuis hoorde in de film.

Met een film als ?Saturday Night Fever” werd u meteen een icoon van de disco-jaren. Viel het zwaar om daarmee te leven ?

Travolta : Het draaide zeker de volumeknop op het maximum. Ik begrijp nu meer dan ooit waarom beroemdheden de hoge druk niet aankunnen, en doorslaan. Maar ik heb nooit drugs geslikt, heb nooit gedronken, terwijl iedereen rond mij dat wel deed. Ik heb natuurlijk wel eens geprobeerd, maar ik werd er ziek van.

U gaat er prat op lid te zijn van ?Scientology”, een organisatie die niet door iedereen wordt geapprecieerd. Hebt u zelf nooit twijfels gehad ?

Travolta : Nee, omdat Scientology me te veel heeft geholpen. Dank zij de waarden die mij via die weg zijn bijgebracht, heb ik mezelf niet vernietigd met drugs en alcohol, ben ik ontsnapt aan de cyclus van verslaving/ontwenning. Ik zie Scientology als een instrument, een wetenschap en een religie. Al deze dingen samen. Ik kan je alleen zeggen dat ik hier vandaag niet zou zitten als ik Scientology niet gekend had.

In hoeverre speelt de risicofactor een rol in uw passie om te vliegen ?

Travolta : Ik weet dat het riskant is, maar dat is niet waar ik nu echt plezier aan beleef. Ik denk dat ik meer geniet van het feit dat ik daarmee iets bereik wat onmogelijk lijkt. Die loodzware machine van de grond krijgen en ermee aan 600 mijl per uur door het luchtruim zoeven, dat geeft pas een kick. Wow !

Wat is uw idee van perfect geluk ?

Travolta : Het is een kwestie van harmonie. Hoe beter je je voelt in alles wat je doet, en hoe groter het evenwicht, hoe groter de kans dat je je gelukkig gaat voelen. Het heeft te maken met jezelf, met je geliefden, je vrienden, je beroep, eigenlijk met alles rond je. Er is natuurlijk nooit een garantie, maar ik denk dat je zelf je geluk kunt creëren door dit alles in evenwicht te proberen te houden.