Hij wordt beschreven als een champagnezuipende feestneus en een onverzadigbare vrouwenversierder die ze liefst zo jong mogelijk lust. Vijfenvijftig is John Casablancas nu. Zijn Elite Model Agency Group is het machtigste modellenbureau ter wereld.

John Casablancas geraakt zijn weinig vleiend imago moeilijk kwijt. Hij ziet er nog altijd goed uit, bruingebrand en jong voor zijn leeftijd, maar toch denkt de modellenmagnaat eraan het wat kalmer te gaan doen. Zijn Elite Model Agency Group vertegenwoordigt 500 modellen in vier continenten en haalt een jaarlijkse omzet van 100 miljoen dollar. Maar dat is niet zijn enige bron van inkomsten. Hij heeft ook een kledinglijn, Elite Model Fashion, een reeks boeken en video’s, en zijn jongste product is een drankje om gezond en fit te worden : Elite Energy Drink.

Sinds Casablancas in 1969 zijn eerste agentschap opende in Parijs, lanceerde hij de mooiste dames uit de mode-industrie : supermodellen Claudia Schiffer, Karen Mulder, Shalom, Naomi Campbell, Paulina, Iman, Cindy Crawford en Linda Evangelista. In 1977, toen zijn agentschap in Europa stevige wortels had gekregen, ging hij New York veroveren. Een gewaagde onderneming die al snel uitdraaide op model wars, een reeks onverkwikkelijke persoonlijke en professionele vetes tussen de internationale topagentschappen. Zijn preutse concurrenten Eileen Ford en Gertrude Wilhelmina lachten hem uit omdat hij zijn modellen promootte als vrouwen met sensualiteit en sex-appeal. Zijn steekspel met hen haalde krantenkoppen. Maar toen het stof weer was gaan liggen, stond Casablancas aan de top. In 1993 lanceerde hij de Look of the Year, een internationale wedstrijd om nieuwe modellen te werven die in 1995 tot Elite Model Look werd omgedoopt. De wedstrijd zet vele onbekende gezichten in de kijker, en is de start geweest van tientallen succesvolle modellencarrières.

Bij de jongste prêt-à-porter-defilés in Parijs was Claudia Schiffer maar één keer op de catwalk te zien. Bij Dior droeg ze een zwarte pruik en was ze zo weer weg. Loopt haar carrière ten einde ?

John Casablancas : Onzin. Ook al hebben enkele ontwerpers haar niet geboekt, dan nog blijft Claudia Schiffer een van de mooiste en bekendste vrouwen ter wereld. Als model heeft zij sowieso meer bereikt dan alle vrouwen vóór haar.

Omdat ze met haar jaarinkomen van bijna een half miljard nog altijd meespeelt in de liga van de supermodellen en ze van haar fitnessvideo’s miljoenen exemplaren heeft verkocht ?

Neen, dat heeft minder met geld dan met haar populariteit te maken. Als ik in India een Elite-modellenwedstrijd organiseer, dan zeggen alle meisjes daar dat ze willen zijn zoals Claudia. Als ik mijn vroegere collega’s van het bedrijfsadviesbureau Merrill Lynch tegenkom, dan roepen ze : ?Hé John, regel voor ons eens een afspraakje met Claudia !? Als ik mijn moeder zie, die nu 82 is, begint ze altijd weer over ?die mooie Claudia?. En mijn 18-jarige zoon, die niets moet hebben van modellen, heeft toch één foto in zijn kamer : die van Claudia.

Geldt ondanks alles niet de wet dat mode voortdurend verandering wil ? Dat een gezicht dat iedereen kent en mag, plots gaat vervelen ?

Claudia Schiffer staat boven de mode. Zij is een allround star, het meisje uit je straat, niet bedreigend, niet agressief, niet hard, maar heel gezond, heel hoffelijk en op een traditionele manier heel sexy. Claudia heeft een flinke boezem en een ferm kontje. De man in de straat vindt dat geweldig.

In interviews is Claudia Schiffer heel gereserveerd, om het beleefd uit te drukken, en toen ze anderhalf jaar geleden een eigen talkshow kreeg op de Duitse televisie waren de kritieken zo vernietigend, dat het programma na één aflevering al werd afgevoerd. Hebben de mensen die haar argeloos en naïef noemen geen gelijk ?

Ze is inderdaad ietwat gereserveerd. Van huis uit heeft ze geleerd dat zelfcontrole belangrijk is. De Schiffers zijn niet dat soort mensen dat de vuile was buitenhangt en foto’s van de huwelijksnacht aan de pers verkoopt. Ik vind dat die eigenschap siert.

En het stoort niemand dat het publiek rond de catwalks in Parijs en Milaan begint te geeuwen als Claudia opkomt ?

Supermodellen lopen almaar minder defilés, dat is tegenwoordig nu eenmaal zo. Tien jaar geleden moest enkel de lagere categorie op de catwalks geld verdienen. Toen kwamen enkele ontwerpers op het idee er een reusachtig mediacircus van te maken. Ze boekten covergirls voor hun defilés, en de gages rezen de pan uit.

De Canadese Linda Evangelista pochte ooit eens : ?Voor minder dan 10.000 dollar kom ik nog niet uit mijn bed.?

De ontwerpers werden gek. Naomi Campbell, Cindy Crawford en Linda Evangelista vroegen voor één show 20.000 dollar, en de B-klasse wilde ook niet meer meedoen voor minder dan 10.000 dollar. Voor de ontwerpers was dat een economische catastrofe. Daar kwam nog bij dat de modellen langzaam begonnen door te draaien. Ze voelden zich prima donna’s, kwamen te laat, namen drugs, schreeuwden erop los, waren slecht opgemaakt. Kortom, ze gedroegen zich als sloeries.

U gooide Naomi Campbell zelfs buiten met als reden dat ze een verwend, egoïstisch nest is, een hebzuchtig kreng dat een paar oorvijgen verdient.

Zij belde ons ’s morgens in alle vroegte, bedreigde ons, miste haar vluchten en was boos op iedereen. Ze deed mijn medewerkers in tranen uitbarsten. Het bureau werd een gekkenhuis. Ik heb haar toen gezegd : dat is met geen geld te betalen. Stap dus maar op.

U hebt als eigenaar van het grootste modellenbureau ter wereld die creaturen toch mee gemaakt.

Dat is juist. Op de lijst der verantwoordelijken was ik nummer één. Ik heb die monsters geschapen. En dan heb ik bij mezelf gezegd : ?John, dit gaat te ver. Jij wil weer rustig slapen ’s nachts, ook al verdien je nog de helft.? Ik heb toen een memorandum geschreven naar alle andere agentschappen : ?De tijd van de supermodellen loopt ten einde. We moeten mikken op een wat gemiddelder niveau.? Weet u, dat is in het Hollywood van de jaren negentig ook zo : niet vijf supersterren bepalen de business, maar vijftig, die zich fatsoenlijk gedragen en kunnen acteren.

Is dat uw verklaring voor het feit dat in de modebusiness, bijvoorbeeld in de reclame voor Calvin Klein parfums, de jongste tijd types opduiken die de New Yorkse talent-scout Ned Ambler van de straat plukt en die bij geen enkel modellenbureau thuishoren ?

De meeste moderne campagnes zijn in de zogenaamde grunge-stijl, en de modellen doen denken aan magerzuchtige drugsverslaafden. Op de catwalks verschijnen tegenwoordig vrouwen die niet eens deftig kunnen lopen en eruitzien alsof ze uit de vuilnisbak komen. Dan duikt zo’n fotograaf met een roze lok in zijn haar op en zegt : ?Ik zet dat trutje voor de camera en bewijs dat het functioneert.? Ze willen daarmee enkel en alleen hun eigen ego bevredigen. Tachtig procent van de meisjes doen het volgend seizoen geen shows meer. Ik weet niet hoe ik die nieuwe trend moet noemen.

Fotografen noemen het ?new realism?. Maar ook veel van de nieuwe, normale of verwaarloosde modellen gehoorzamen aan de wetten van de markt. Een meisje zoals de adellijke Engelse Stella Tennant is begonnen als punkrebel met een ring in haar neus en vertegenwoordigt nu chique merken als Chanel.

Toen Stella bij Elite kwam, hebben we grote delen van haar punkimago behouden. We hebben het bedreigende eruit gehaald en haar gehele verschijning wat zachter en commerciëler gemaakt. We hebben haar gezegd : dit is business. Je moet je als ster verkopen. Ik ben er erg trots op dat die overgang zo goed geslaagd is. Dat ligt echter ook aan Stella’s persoonlijkheid : ze is schrander, spontaan, geestig, kortom ze is een mens in wiens gezelschap je je lekker voelt.

Wat vindt u van Cindy Crawfords mislukte poging om een groots debuut te maken in haar eerste Hollywood-film ?

We hebben het haar dikwijls genoeg gezegd : als je het in Hollywood probeert, speel dan op zeker. Kies een formidabele regisseur uit, schitterende hoofdrolspelers en voor jou een kleine rol die je aankan. Wacht dan af of het goed afloopt. Mocht er toch wat misgaan, dan heb je je niet voor de hele wereld belachelijk gemaakt. En wat doet Cindy ? Ze neemt een B-regisseur en speelt zelf de hoofdrol.

Met Cindy heb ik in het verleden miljoenen verdiend. En dan wordt zo’n type van het acteursbureau William Morris haar nieuwe goeroe en alles is voorbij. Kijk waar ze nu staat. Het arme wicht maakt nu reclame voor Omega-horloges en MCM-handtassen. Het ziet er verschrikkelijk uit. Of haar reclamefilmpje voor Cadillac : Cadillacs zijn wagens voor midveertigers met een buikje en een optrekje buiten de stad, mannen die het in de middenklasse tot iets gebracht hebben. Dus denken die reclamelui : laten we daarvoor Cindy Crawford nemen, dan ziet onze wagen er een beetje jonger en sexier uit. En wat doen ze dan ? Ze trekken haar een zwart minirokje aan. Dus roepen de Amerikaanse feministen dat dit vernederend is voor de vrouw. Dit reclamefilmpje zal niet lang meegaan, want na enkele dagen hangen de eerste familievaders uit die betere buurten bij Cadillac aan de telefoon : ?Hé, ik heb veel geld betaald voor zo’n mooie auto en nu doet u alsof het een pronktuig voor lichtekooien is.?

Wat had Cindy Crawford dan zo plots tegen Elite ?

Wij herinneren haar aan haar verleden, waarmee zij niets meer te maken wil hebben. Op haar zestiende was ze een klein meisje uit een provincienest in Illinois, en niemand wilde van haar schoonheidsvlekje weten. Wij hebben haar uitgevonden. Zonder onze strategie was ze in het beste geval een catalogusmeisje voor badmode in Miami geworden. Wij hebben gezegd : jij bent de Amerikaanse droom. En wij hebben voor haar een imago gecreëerd dat sexy maar ook zeer puur was. Tegelijk brachten wij haar aan de man bij chique, glanzende modebladen zoals Vogue. Zo kwam haar schoonheid minder vulgair over.

Haar korte huwelijk met acteur Richard Gere, zat u daar als oppervader voor iets tussen ?

Neen, daar hadden wij niets mee te maken. Ik heb Cindy enkel gefeliciteerd met haar goede keuze en gezegd : dat is geweldig voor je carrière. Ieder mens met een beetje hersens zou dat toch toegeven. Maar Cindy niet. Zonder de minste zin voor humor schreeuwde ze : ?Wat een brutaliteit. Ik heb mijn carrière enkel aan mezelf te danken. Ik ben niemand wat schuldig.?

Hebt u klacht tegen haar ingediend toen ze Elite verliet ?

Een nieuw vonnis van de rechtbank brengt ons al dichter bij de twee miljoen dollar die Cindy ons nog schuldig is. Maar sedert O.J. Simpson proberen veel mensen met handige advocaten het rechtssysteem te slim af te zijn.

Twintig jaar geleden interesseerde niemand zich voor modellen, ze verdienden hoogstens 1000 dollar per dag…

… en waren niet meer dan een paar leuke snoetjes. Daar hebben ik en een paar andere modellenbureaus verandering in gebracht. En daar hebben we hard aan gewerkt. De grond van de zaak was echter zonneklaar : jonge meisjes zijn het beste product ter wereld. Ze zijn de droom van iedereen. Vrouwen willen op hen gelijken en mannen dromen ervan met hen uit te gaan. Dus haalden we ze uit de modetijdschriften en stopten we ze in de reclame, in kalenders, popvideo’s en talkshows. Tegenwoordig kruipt een meisje als Naomi Campbell’s avonds met vier verschillende jurken in een limousine, verschijnt ze even op vier verschillende party’s, en de volgende dag zie je in de kranten overal Naomi Campbell.

Op uw twintigste was u hoofd van de marketing van Coca-Cola in Brazilië. Waarom waagde u zich 27 jaar geleden in de modellenbranche ?

Ik leerde toen Miss Denemarken kennen en het milieu beviel me. Ik was jong, nog niet getrouwd en ik had een tamelijk simpele strategie : zoek nieuwe gezichten en maak er vedetten van.

Had u geen last met het imago van meisjeshandelaar ?

Ach wat, als ik morgen mijn bureau zou verkopen, zou ik meteen weer aan de slag gaan als model-scout. Ik vind niets leukers dan op zoek te gaan naar een meisje van vijftien of zestien schuchter, zonder stijl, slecht gekapt, met lelijke tanden en nauwelijks levenservaring en daar dan binnen het jaar een wondermooie engel van te maken die op de cover van Vogue verschijnt.

Er wordt ook gezegd dat u de minnaar van die meisjes bent geweest. Met Stephanie Seymour bijvoorbeeld, die toen amper zestien was, had u maandenlang een relatie. U was meer dan twintig jaar ouder.

Daar hebben alleen de Amerikanen zich over opgewonden. Men kan in dit land heroïne nemen, in het openbaar cocaïne snuiven en met een geweer mensen doodschieten. Dan gebeurt er niets. Maar wie met een meisje van zestien durft uitgaan, die gooien ze liefst meteen in de gevangenis.

Is het dan zo’n verkeerde gedachte dat zo iemand de onervarenheid van 16-jarige kinderen uitbuit ?

Niemand prostitueert zich minder dan modellen. Die duiken in bed met wie ze maar willen, wanneer ze maar willen. Mannen met chique auto’s en veel geld dromen maar van één ding : een model als vriendin. Die meisjes worden overstelpt met bloemen, cadeautjes en uitnodigingen voor etentjes, en uiteindelijk komen ze thuis met iemand die geen cent bezit. Een vriend van me, de uitgever van Harper’s Bazaar in Italië, gaf in zijn miljoenensuite in het chiqueste hotel van Rome altijd grote feesten en om vier uur ’s ochtends zette hij de crème van de modewereld een voortreffelijk buffet voor. En dan was zijn vraag altijd : ?Waar zijn al die meisjes naartoe ?? En het antwoord kon hij er meteen bijgeven : ?Ze liggen in bed met de assistenten van de fotografen.?

Modellen zijn blijkbaar niet altijd waar ze moeten zijn. Het Fashion Café in New York is volgens Christy Turlington een sjofele toneelkroeg voor toeristen. Dat klinkt niet alsof supermodellen zoals zij daar veel over de vloer komen. Christy is toch een van de vertegenwoordigsters van het café ?

Samen met Claudia Schiffer, Naomi Campbell en Elle MacPherson. Het Fashion Café is voor mensen die niet in de modebusiness zitten. Iemand uit het milieu zul je daar inderdaad niet aantreffen. Arnold Schwarzenegger eet ’s middags toch ook niet in zijn Planet Hollywood ?

Hoe belangrijk is de wedstrijd Elite Model Look voor het bedrijf ? Vindt u daar werkelijk het talent dat u zoekt ?

Diane Heidkrüger bijvoorbeeld hebben we zo ontdekt. En de Duitse Simone Mütterthies, een uitstekend model. Elk jaar komen wereldwijd 350.000 meisjes op de wedstrijd af. Dat is een reusachtige pool. De helft van mijn modellen heb ik via deze wedstrijd gevonden. Het is gemakkelijk voor ons en gemakkelijk voor hen : ze moeten gewoon twee fotootjes opsturen in plaats van hun koffers te pakken om naar de modellenbureaus in Parijs of New York te vliegen.

De meesten halen het echter niet, hoewel ze met hun portfolio van wedstrijd naar wedstrijd en van bureau naar bureau zeulen. Wat wordt er van hen ?

Ik leer al dertig jaar tennissen en heb het nog altijd niet tot Wimbledon gebracht. En toch leef ik nog !

Deze kinderen komen uit Wyoming of Lübeck, zijn ongelofelijk ambitieus, investeren al hun spaargeld in vliegtuigreizen en foto’s voor hun portfolio, eten niet meer, worden anorectisch en stapelen mislukking na mislukking op. Is er in de modellenbureaus dan niemand die zich verantwoordelijk voelt en zegt : ?Kind, het lukt je nooit, ga toch terug naar huis? ?

Wij nemen niemand onder contract aan wier talent we twijfelen. Dat zou veel te duur zijn. Dat meisje uit Wyoming is meer dan waarschijnlijk niet de dochter van de burgemeester, maar van het hulpje van de groenteman. Zo’n kind heeft geen cent, dus moeten wij alles betalen : de tandarts, de kapper, het appartement enz. Wij investeren dus een klein vermogen in zo iemand en als zij dan geen carrière maakt, is al dat geld verloren. Ik zou op die manier jaarlijks anderhalf miljoen dollar door het venster gooien. Maar als wij een meisje afwijzen, probeert zij het gewoon elders. De meisjes zijn 17 of 18 en als ze het deksel op hun neus krijgen, is dat nog geen ramp. Het betekent natuurlijk een deuk in hun ego, maar zo is het leven nu eenmaal. Er zijn zoveel dromen die nooit uitkomen.

Voor hoeveel van de 350.000 kandidaten voor uw wedstrijden gaat de droom van een modellencarrière in vervulling ?

Voor heel weinig maar : ongeveer 1000 onder hen komen door de landenselecties, 80 halen de finale, 50 worden beroeps en 20 blijven bij Elite. En daarvan zullen er slechts vijf echt goed carrière maken.

Vijf Stella Tennants dus ?

Neen, zelfs niet. Gemiddeld is er eens om de twee jaar een echte ster bij. En meestal duurt het drie jaar voor we een echte superster vinden.

Hoe lang duurt een succesvolle modellencarrière ?

Wie het zover brengt, kan 12 tot 15 jaar als model werken. Er zijn er heel wat die op hun dertigste nog meedraaien. Het valt die meisjes ook zeer zwaar ermee op te houden. Wie twee miljoen dollar per jaar heeft verdiend, stelt zich niet tevreden met een gewone baan die 35.000 dollar per jaar opbrengt.

En hoe zit het met de mannelijke modellen ? Wanneer spreekt men daar van een supermodel ?

O, u wil daar toch niet over beginnen.

Hebt u dan geen mannen onder contract ?

Toch wel. Enkelen hebben het ook ver gebracht. We hebben eens een jongen bij ons gehad uit Zweden, zo’n lieve en vriendelijke jongen, hoe heet hij ook weer ?

Markus Schenkenberg ?

Precies. Dat zijn naam me niet te binnen schoot, zegt al veel over de betekenis van mannelijke modellen. Schenkenberg heeft zichzelf echter heel goed kunnen verkopen als een ietwat vrouwelijk type.

Het hele geheim is dus een mooi product hebben en het ook aan de man kunnen brengen ?

Inderdaad. En dat is zo goed gelukt dat intussen elke televisiezender zijn eigen modeprogramma heeft. En die zendtijd moet ook gevuld worden. Dus zoeken ze allemaal naar verhaaltjes.

Die scheppen vaak het beeld dat model worden en veel geld verdienen heel gemakkelijk is.

Ja, en precies dat maakt de business zo aantrekkelijk. Iedereen denkt dat hij het kan. En dat is natuurlijk een grove vergissing. Maar er zijn altijd nieuwe kansen voor altijd nieuwe types. Wat voor vier jaar mooi werd bevonden, daar is nu niet noodzakelijk nog vraag naar. Ik ben tegen regels, mij is het om het even of een model groot of klein is, kort of lang haar, kleine of grote borsten heeft. Maar ik ben er ook tegen dat vrouwelijke schoonheid wordt gesaboteerd. Ik laat me toch door niemand wijsmaken dat uitgemergelde vrouwen er goed uitzien of dat uitgelopen make-up mooi is. Iedereen vindt dat afschuwelijk, iedereen. Ook de jongelui vinden dat niet mooi, alleen kopen zij alles wat hen maar wordt voorgeschoteld. Ze denken dat het cool is omdat het anders is.

Wat gaat u doen als in de toekomst bedrijven zoals Calvin Klein of jeansfabrikant Gap enkel nog mensen van de straat plukken en bureaus zoals het uwe overbodig maken ?

Ik moet zorgen dat ik mijn eigen bedrijf in stand houd. Ik moet aan carrières bouwen en dan van de 20 procent commissie leven. Als ik tevreden moet zijn met 20 procent van 200 dollar, dan ga ik liever koeien kweken in Brazilië.

Hebt u al koeien gekocht misschien ?

Ja, maar nog niet veel.

Copyright Der Spiegel

Casablancas’ oog voor vrouwelijk schoon bracht veel geld op. V.l.n.r. : finale van de Elite Guess Model Look, met links Casablancas en Karen Mulder ; Stella Tennant voor Helmut Lang ; Claudia Schiffer en Stella Tennant, met een door pruiken geruilde haarkleur, op het Chanel-defilé in oktober 1996 (collectie lente-zomer 1997) ; Casablancas, fotograaf Patrick Demarchelier en Karen Mulder ; Naomi Campbell, Claudia Schiffer en Christy Turlington in het Londense Fashion Café.