JAVA Offers voor een vulkaan
Voor het eerst kregen mannen en fotografen de toelating om een religieuze ceremonie bij te wonen in de Kaputren, de vrouwenvertrekken in het paleis van de sultan van Java.
Foto’s P. Bourseiller en J. Durieux / Icone
De naam Kraton slaat zowel op het paleis als op het koninkrijk en op de onderdanen van de koninklijke familie Matraram in Jogjakarta (Java). Voor de meeste Indonesiërs is de sultan van Yogya een van de belangrijkste personages van Java. Ze denken dat de as van de wereld dwars door Kraton loopt en dat de sultan borg staat voor het evenwicht ervan. De naam alleen al van de sultan, Hamengku Buwono X, is veelbetekenend : hij die de wereld op z’n knieën houdt.
Het leven in Kraton is een aaneenrijging van religieuze en magische ceremonies, met muziek en dans als de twee voornaamste pijlers. De sultan is heilig, en de Javanen herkennen hem in om het even welk voorwerp dat hij aangeraakt zou hebben : brieven, kleren, voedsel… Hij is dus ook aanwezig in de drie fijne, edelmetalen staafjes waarmee alle ceremonies in het paleis geleid worden. Het eerste is van goud (geel) en staat symbool voor de zuiverheid, het tweede is van zilver (wit) en staat symbool voor de heiligheid, het derde is van koper (rood) en vertegenwoordigt de kracht.
De ceremonie van Labuhan, die hier geschreven wordt, is de herdenking van een eeuwenoude geschiedenis. Heel lang geleden werd het koninkrijk geteisterd door natuurrampen als aardbevingen, overstromingen en vulkaanuitbarstingen. Tot de toenmalige sultan een overeenkomst sloot met de koningin van de zee, en zo de controle kreeg over de Merapi, een van de meest actieve vulkanen van Indonesië. Nu nog worden er offers gebracht in de zee en aan de voet van de vulkaan. Dat gebeurt ten noorden en ten zuiden van Kraton : de offergaven zijn ook een manier om het koninkrijk af te bakenen. Het doel van de ceremonie bestaat erin de ?persoon? van de sultan te offeren, maar hij is niet fysiek aanwezig. De offergaven worden klaargemaakt door de vrouwen van de koninklijke familie, geholpen door de wachters en dienaars van het paleis, die de tradities in stand houden en hun leven ten dienste stellen van Kraton.
Kaputren is de naam van de vrouwenvertrekken in het paleis van de sultan. De vrouwen leven er, omringd door hun dienaressen in traditionele klederdracht, samen met de echtgenoten van de sultan en met al de vrouwen van de koninklijke familie. Geen enkele man, ook de sultan zelf niet, heeft het recht dit gedeelte van het paleis te betreden.
Bij het begin van de ceremonie maakt koningin Ratu Hemas, bijgestaan door de zussen en de tantes van de sultan, de offergaven klaar : bloemen en fruit. Daarna bereidt ze taartdeeg op basis van rijstmeel. Dat laat ze 24 uren rijzen in magische potten. Vervolgens bakken de koningin en heel haar vrouwelijk gevolg de taarten, opem genoemd, die het lichaam van de sultan symboliseren. Er wordt net zoveel gebak gemaakt tot het gewicht van de sultan is bereikt. In een ander deel van het paleis prepareren de wachters en dienaars andere offergaven : stukken traditionele stof van kledingstukken (zoals sarongs en tulbanden) die door de sultan gedragen werden. Er worden ook haarlokken en afgeknipte nagels van de sultan verzameld. Alle offergaven worden samengebracht in een van de feestzalen van Kraton. Daar komen hoogwaardigheidsbekleders van het paleis en van de grote moskee bidden. Ten slotte worden alle offergaven in één lange processie het paleis buitengedragen, een deel ervan naar de zee. In het dorp Parangtritis wordt er in het openbaar een inventaris gemaakt eer ze in bamboemanden worden gelegd. Normaal gooit men de offergaven in zee : de koningin van de zee kan dan het deel nemen dat haar toekomt. Maar de vele mensen die op het strand verzameld zijn, geloven dat wat van de sultan komt heilig is, en proberen dus een stukje van de offergaven te bemachtigen om het als geluksbrenger mee naar huis te nemen. Tussen de wachters en de dienaars en de massa ontstaat dan ook een onvoorstelbaar geharrewar, maar doorgaans slaagt men er wel in de offergaven met zeewater te besprenkelen. Dat volstaat om de koningin van de zee tevreden te stellen.
Een ander deel van de offergaven wordt naar de vulkaan Merapi gebracht, door paarden en door de gelovigen zelf. De plaats van de ceremonie is een altaar in open lucht, gevormd door een paar rotsblokken. Nadat het voedsel dat geofferd wordt, opgegeten is (het komt van het ?lichaam? van de sultan, wat doet denken aan de communie bij de christenen), bidden de gelovigen voor de andere offergaven, die op het altaar achterblijven.
Alles wordt in gereedheid gebracht om de offergaven te transporteren naar de ceremonieruimte in het paleis.
Links : de offergaven worden uit het paleis gedragen. Onder : speciale wachters wijden hun hele leven aan het bewaken van de tradities. De kris op hun rug symboliseert een magische kracht. Rechtsboven : stoet met de offergaven. Rechtsonder : alle religieuze ceremonies worden begeleid door een gamelanorkest.
Links : de koningin (in het roze) en de prinsessen bakken zelf de taarten die zullen geofferd worden en het lichaamvan de sultan vertegenwoordigen. Rechtsboven : de Kaputren, de vertrekken van het paleis die gereserveerd zijn voor de vrouwen en de koninklijke familie, hier voor de eerste keer gefotografeerd. Diensters maken de bloemenoffers klaar. Rechtsonder : de stoet onderweg naar de vulkaan Merapi.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier