Head of Gardens, National Trust of Scotland (35)

Wij doen meer dan alleen tuinen beheren. Met de National Trust of Scotland willen we ook de politiek en het publiek warm maken voor het historisch erfgoed. Vaak krijgt de Trust de eigendommen toevertrouwd omdat de eigenaars ze zelf niet meer kunnen onderhouden.

Historische tuinen moet je niet als musea inrichten. Natuurlijk moet je je baseren op het verleden en bewaren wat kan. Goed en diepgaand studiewerk is daarbij belangrijk, maar je moet ook rekening houden met hoe de maatschappij het domein wil gebruiken. Investeerders of steunverleners hebben wel eens een te grote vinger in de pap.

Ik wil geen Disneyparken. Tuinen en parken van de National Trust zijn er niet voor vluchtig amusement. Ze moeten hun oorspronkelijk karakter behouden. Als men toch amusement zoekt, kan men beter iets totaal nieuws realiseren, desnoods op een industrieterrein.

Ook de recente geschiedenis is belangrijk. Interessante realisaties van de jaren zestig horen nu al tot het erfgoed. Monumenten bouw je niet voor één generatie.

Ook landschappen verdienen bescherming. Het is toch zonde dat in Limburg bijna alle terrils verdwenen of totaal wijzigden van uitzicht. Hoe moet ik later aan mijn kinderen vertellen dat in deze streek de steenkoolwinning belangrijk was ?

Goede vaklui vinden is een van mijn problemen. De leerplicht tot achttien jaar zorgt ervoor dat niemand nog een heus vak wil leren. Daarom hebben we met de National Trust in Threave een eigen trainingscentrum waar tuintechnieken en echt vakmanschap centraal staan.

Ik ga verder op de weg van ecologisch tuinbeheer en vind dat de National Trust of Scotland ook op dat vlak een voorbeeld moet zijn. Maar dat is een lange weg. Het moet ook aanvaard worden door de bezoekers. Zij betalen 5 tot 7 pond entree in een tuin en willen die zien in een perfect onderhouden staat, ze dulden zelfs geen onkruid op de parkeerplaats.

Wij zijn geen ‘plantsmen’, Schotten en Engelsen wel. Zij geven hun tuinen vorm vertrekkende van de plantenverzameling die ze rond zich willen hebben. Wij vertrekken vanuit de lijnen. Daarom worden plantgerichte ontwerpers, zoals Piet Oudolf, ginds zeer gewaardeerd, terwijl grote ontwerpers zoals West 8 en zelfs Wirtz wat in de schaduw blijven staan.

Een grote troef in mijn job is veelzijdigheid. Na mijn opleiding tuin- en landschapsarchitect studeerde ik nog milieukunde en herborist, legde me toe op fotografie en zo nog wat dingen. Geloofwaardig werd ik pas toen ik in 1998 een Icomos-Ifla-beurs kreeg om me aan de Universiteit van York te specialiseren in het behoud van historische tuinen en landschappen. Nu ben ik bezig met mijn doctoraalscriptie aan de Montfort-universiteit van Leicester.

Natuurlijk wil ik hetzelfde werk ook in België doen, maar er is geen instelling die me dezelfde uitdagingen kan bieden en een vergelijkbaar patrimonium beheert. De Stichting Vlaams Erfgoed levert wel inspanningen. De wijze waarop die de uitbouw van Herkenrode in Hasselt aanpakt, doet het beste hopen voor de toekomst.

:: Jan leidt sinds 2003 het tuinwerk van 120 vaklui en het beheer van 128 tuinen van de ‘National Trust of Scotland’ ; met zijn 350.000 leden is dat de grootse grondeigenaar van Schotland.

Marc Verachtert