Isabella Rossellini

In “Blue Velvet” speelde ze een masochistische zangeres, in “Wild at Heart” een louche verleidster. Binnenkort zien we Isabella Rossellini als een ingetogen chassidische moeder in “Left Luggage”, Jeroen Krabbés regiedebuut op het grote scherm. Een gesprek.

Op de set van Left Luggage moet een dranghek fictie en realiteit uit elkaar houden, maar dat wil niet zo best lukken. De Van Leriusstraat ligt in het hart van de Antwerpse jodenbuurt, en zowel vóór als achter het hek wemelt het van bebaarde mannen in lange zwarte jassen en glimmende kniebroeken, en bleke jongetjes met oorlokken en yarmulkes. Isabella Rossellini stond jarenlang bovenaan de lijst van de mooiste vrouwen ter wereld, maar ik moet drie keer kijken voor ik haar herken. In haar lange donkere kleren en met een hoofddoek over haar sjeitel verschilt ze in niets van de andere orthodox-joodse vrouwen in het straatbeeld. Left Luggage is de verfilming van Twee koffers vol, Carl Friedmans gevoelige novelle over het niet-orthodoxe meisje Chaja dat in het Antwerpen van de vroege jaren ’70 met haar joods-zijn worstelt; een proces dat versterkt wordt als ze gaat babysitten bij het chassidische gezin Kalman en ze een diepe affectie ontwikkelt voor het zoontje Simcha.

In de korte straatscène die vandaag wordt opgenomen, loopt het kind zijn oppas (de jonge Britse actrice Laura Fraser) tegemoet. Zij neemt het joch in haar armen, terwijl mevrouw Kalman (Isabella Rossellini) met opeengeklemde lippen toekijkt. Het klinkt simpel, maar de opname moet vele keren overgedaan worden: het rossige jongetje loopt te vlug of te traag, één keer verkoopt hij Laura Fraser per ongeluk een mep met het houten eendje dat later, zo herinner ik met uit het boek, nog een belangrijke rol zal spelen. Jeroen Krabbé, met chassidische baard, hurkt gemoedelijk naast het kind, Isabella Rossellini staat een eindje verder, één en al innemende afstandelijkheid.

Als de scène eindelijk ingeblikt is, zitten Isabella en ik knie aan knie in haar caravan. Geen luxetrailer zoals je die op Hollywoodsets aantreft, maar het soort bescheiden koekendoos waarin de modale Antwerpenaar zijn weekends in Sint-Job-in-’t-Goor pleegt door te brengen. Het ex-topmodel heeft geen sterallures en ze maakt haar huiswerk: op tafel ligt een exemplaar van Pearl AbrahamsThe Romance Reader, het aangrijpende verhaal van een opgroeiend meisje in een chassidische gemeenschap in de buurt van New York. Er ligt ook een revolver. Of dat een filmrekwisiet is, wil ik weten. Ze glimlacht raadselachtig, en legt het ding dan uit het zicht. Ik vind haar moeilijk te doorgronden: sommige vragen beantwoordt ze aarzelend, met lange pauzes, ook al vermoed ik dat ze haar al vaker gesteld zijn. Andere keren barst ze onverwachts in een vrolijke lach uit. Als ze vindt dat ze over een bepaald onderwerp genoeg gezegd heeft, krult er zich een even beminnelijke als onverzettelijke glimlach om haar lippen, en dan weet ik dat ik niet moet aandringen maar een ander thema aansnijden. Natuurlijk is ze mooi, zelfs zonder zichtbare make-up en mét kraaienpootjes en een zweem van wallen onder haar ogen. Het is het soort onopdringerige, aardse schoonheid dat door andere vrouwen niet als bedreigend wordt ervaren.

Halverwege het gesprek klinkt er plots een stem door het halfgeopende raam van de caravan: “Are you in there, Mrs. Rossellini?” De actrice schuift het gordijntje opzij en voert een ontspannen gesprekje met een oude joodse vrouw die haar per se wil vertellen dat ze haar moeder, Ingrid Bergman, ontmoette toen die in Tel Aviv was voor de opnamen van Golda Meir. De oude vrouw wordt niet teleurgesteld: niet alleen lijkt Isabella op haar moeder, ze heeft ook exact dezelfde stem: warm, licht omfloerst, met een sterk maar moeilijk te plaatsen accent. Naar de belangstelling tijdens de opnamen te oordelen, heeft de Antwerpse joodse gemeenschap er alvast geen problemen mee dat Rossellini de rol van een orthodoxe vrouw speelt. Waarom aarzelde ze zelf zo lang om de rol te aanvaarden?

Isabella Rossellini: Het was niet het fysieke aspect dat me afschrikte. De joodse gemeenschap is hier zo verscheiden, met mensen afkomstig uit alle windstreken… Uiterlijk was het dus geen probleem om er in op te gaan. En natuurlijk is het precies de job van een acteur om zich zo goed mogelijk in een personage in te leven. Daar komt nog bij dat er geen chassidische actrices zijn… Maar ik was toch bang dat kleine gebaren mij zouden verraden en dat ik de orthodoxe gemeenschap zou beledigen. Het is een gesloten cultuur met strenge regels: wijzen met de vinger kan niet, bepaalde manieren van kijken ook niet. Zeer moeilijk vind ik de gezongen Hebreeuwse gebeden. Gelukkig zijn er altijd chassidische adviseurs op de set die me op fouten wijzen. Het klassieke voorbeeld is het dichtklappen van een boek: als je van rechts naar links leest, doe je dat anders dan dat ik het gewend ben.

De meeste chassidim in Antwerpen zijn niet echt gesteld op contact met buitenstaanders. Hoe verloopt de samenwerking?

Ik heb de indruk dat de chassidische gemeenschappen hier veel meer open zijn dan in Amerika. Ik kan mij bijvoorbeeld niet voorstellen dat we deze film in Williamsburg bij New York hadden kunnen opnemen. Maar hier heb ik het gevoel dat we welkom zijn, ik heb met veel vrouwen gepraat en die vonden het bijvoorbeeld leuk dat hun kinderen een figurantenrol kregen. En nee, ik heb niet het idee dat ik met wereldvreemde, geïsoleerde mensen te maken heb, ze zijn zeer goed op de hoogte van wat er in de wereld gebeurt. Natuurlijk leven ze volgens bepaalde regels, maar dat doe ik, grootgebracht in een katholiek gezin in Italië, ook.

Kende je Jeroen Krabbé al van voor jullie samenwerking in de Beethoven-biografie “Immortal Beloved”?

O ja. We ontmoetten elkaar vele jaren geleden toen we in Robert Redfords Sundance Instituteals acteurs meewerkten aan een workshop voor jonge regisseurs. Het was een heel interessante ervaring, en nadien zijn we altijd met elkaar in contact gebleven. Toen we vier jaar geleden samen in Immortal Beloved speelden, vroeg hij mij voor het eerst voor de rol van mevrouw Kalman. Oorspronkelijk was ik er dus niet voor te vinden, maar hij bleef me maar boeken en documentaires op video toesturen, en zo wist hij me uiteindelijk te overhalen.

Is het een voordeel als een regisseur z’n halve leven als acteur voor de camera gestaan heeft?

Ik vind het in elk geval prettig werken met iemand die zich kan inleven in de gevoeligheden van acteurs. En Left Luggage mag dan al Jeroens speelfilmdebuut zijn, je merkt dat hij als regisseur veel heeft opgestoken in het theater en bij de televisie. Wat zeker ook helpt, is dat hij schildert: hij is het gewend om taferelen te visualiseren.

Je hebt getroebleerde slachtoffers en wulpse verleidsters gespeeld, en nu vertolk je een diep religieuze vrouw. Wat maakt een rol voor jou boeiend?

Een goed verhaal en een interessante regisseur, want een script gaat pas leven door de verbeelding van de regisseur. Ik weet dat er acteurs zijn die rollen verkiezen die dicht bij hun eigen persoonlijkheid liggen en die in zichzelf op zoek gaan naar aanknopingspunten, maar zo ben ik niet. Voor mij is het leuke van acteren juist dat je gestalte kunt geven aan de meest uiteenlopende types. Het gaat om het spelen, en hoe meer het personage afwijkt van mijn eigen ik, hoe liever ik het heb.

Is het geen schokkende ervaring om een mishandelde vrouw te spelen zoals in “Blue Velvet”?

Welnee. Het was de bedoeling dat de film schokkend zou zijn, maar de opnamen waren dat niet. Het is ook niet zo dat ik tijdens de opnamen verontrustende dingen over mezelf ontdekte. Zoiets vind ik pure filmsterrenpraat. Ik had wel veel gelezen over geslagen vrouwen en wat ze het Stockholm-syndroom noemen (een emotionele binding tussen slachtoffer en folteraar, red.). Ik begreep precies wat er mis was met Dorothy en waar David Lynch heen wilde. Veel mensen hebben moeite met zijn films, ze vinden de beelden te hard, maar ik niet, ik vind ze fascinerend. Maar met mezelf had het verder niets te maken.

Je personages in Blue Velvet en Wild at Heart waren het pure tegengestelde van je image in de Lancôme-campagnes. Heb je daar nooit last mee gehad?

Vóór Blue Velvet uitkwam waren ze bij Lancôme wel een beetje nerveus, denk ik, maar toen het een succes bleek, waren ze alleen maar blij dat ik in een film speelde waarover zoveel gepraat werd. Voor Wild at Heart waren de verwachtingen van in het begin hooggespannen. De film won in Cannes, David Lynch maakte deel uit van het establishment. Toen was er helemaal geen probleem meer.

Was je erg teleurgesteld toen Lancôme na veertien jaar een eind maakte aan je contract?

Natuurlijk, en niet alleen om het geld. De marketing research was positief, alles wees erop dat veel vrouwen het bemoedigend zouden vinden om een vrouw van veertig in advertenties te zien. De cosmetica-industrie had een kans om een taboe te doorbreken, maar ze koos voor de traditie. Als je al een foto van een vrouw van veertig of ouder in de bladen ziet, dan heeft ze minstens een oscar gewonnen. Maar goed, mijn contract met Lancôme heeft veertien jaar gelopen, ben ik daar dankbaar voor. Ik ben nu bezig met het ontwikkelen van een eigen cosmeticalijn voor Lancaster.

Je bent één van de weinige ex-modellen die niet neerbuigend doet over de stiel.

Waarom zou ik? Het verdiende goed en ik moest er maar een paar dagen voor werken. Model-zijn ligt trouwens heel dicht bij acteren: in beide gevallen geef je een performance, creëer je een personage en is de camera het medium. Ik heb nooit het gevoel gehad dat het mijn job was om er op mijn best uit te zien. Daar moesten andere mensen voor zorgen: fotografen, stylisten. Mijn job was het om emotie over te brengen. Dat is het wat een foto echt sterk maakt. Dat verklaart ook waarom minder mooie meisjes het als fotomodel soms verder schoppen dan perfecte schoonheden: ze vertellen een beter verhaal voor de camera. Ik ben trouwens nog steeds beschikbaar als model, alleen word ik de laatste twee jaren niet vaak meer gevraagd…

Ergert het u niet als mensen u telkens opnieuw aanspreken over uw moeder?

Nee, ik vind het mooi dat mensen haar nog niet vergeten zijn. Het gebeurt trouwens steeds minder: als iemand mij met haar vergelijkt, is het meestal iemand van de generatie die met haar opgegroeid is. Ik vind overigens niet dat we uiterlijk zo sterk op elkaar lijken. Zij was de echte schoonheid, zelf ben ik altijd bang dat mensen een beetje teleurgesteld zijn als ze me in het echt zien. Wat je op een foto ziet, is toch voor 50 procent het werk van de fotograaf.

Heb je buiten je uiterlijk en je acteertalent nog andere dingen van je moeder geërfd?

Humor, gezond verstand en een praktische geest. Efficiëntie stond heel hoog in aanzien in onze familie. Mijn moeder was het soort vrouw dat nooit met lege handen een kamer uitliep: er was altijd wel een glas dat naar de keuken moest of een krant die opgeruimd moest worden, en voor het afwassen had ze een heel eigen strategie ontwikkeld. Zij heeft mij ordelijkheid bijgebracht en hoe je het best een huis kunt schoonmaken.

Veel actrices van in de veertig klagen over steeds schaarser wordende rollen. Is dat ook jouw ervaring?

Mijn situatie is zo uitzonderlijk dat ik daar moeilijk iets over kan zeggen. In de eerste plaats was ik al in de dertig toen ik als actrice debuteerde. Daar komt nog bij dat ik altijd en overal een vreemdelinge ben. Ik bedoel, Italië is mijn vaderland, maar zelfs daar heb ik al bij al maar acht jaar van mijn leven doorgebracht. Er zijn dus een aantal factoren die mij beperken in mijn werk als actrice, en leeftijd is er maar één van. Maar het is waar: de meeste filmverhalen gaan over jonge mensen. Hoewel er de laatste jaren toch wel een kentering is: meer Academy Awards gaan naar onafhankelijke producties en naar originele verhalen waarin een grotere rol voor vrouwen is weggelegd: Secrets and lies, Breaking the Waves, Fargo

Vind je het echt een handicap om overal een buitenstaander te zijn?

Nee, uiteindelijk denk ik dat het een verrijking is om in vele landen gewoond te hebben en je overal snel thuis te kunnen voelen. Maar voor een actrice is het natuurlijk een tweesnijdend zwaard. Aan de ene kant werken er niet veel buitenlandse actrices in Hollywood. Voor de rol van een buitenlandse, met welk accent dan ook, komen ze dus nogal gemakkelijk bij mij terecht. Anderzijds zou ik zonder accent uit een veel ruimer aanbod van rollen kunnen kiezen. “Leer typen en behoorlijk Engels spreken en je zult altijd werk hebben”, zei mijn moeder altijd. Misschien had ik beter naar haar moeten luisteren…

Left Luggage loopt vanaf 8 april in de bioscoop; Some Of Me, Rossellini’s autobiografie, verscheen bij Random House.

Linda Asselbergs / Foto’s Van Parys

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content