Intrigerend

Wat een verademing: een Amerikaanse toekomstfantasie die het niet moet hebben van chaotische intergalactische avonturen en comic strip-esthetiek, maar ons integendeel uitnodigt om onze hersenen te gebruiken. Een film ook die ons op een niet belerende manier doet tijfelen aan de magie van DNA. “Gattaca” biedt SF, waarin de klemtoon niet ligt op speciale effecten maar wel op intrigerende concepten.

De eerste film van de uit Nieuw-Zeeland afkomstige schrijver-regisseur Andrew Niccol toont een maatschappij waar de genetische dictatuur heerst. In deze brave new world kunnen wetenschappers ziekte en domheid uit menselijke embryo’s splitsen. De mensheid is onderverdeeld in ‘validen’, in de reageerbuis gekweekte Ãœbermenschen, en ‘invaliden’ die nog langs de natuurlijk weg geboren zijn en pardoes in een verstoten onderklasse tuimelen.

Ethan Hawke speelt Vincent Freeman, de rebel die de vlekkeloze maatschappij op de proef stelt. Vincent hoort tot de ongewensten, maar legt zich niet neer bij zijn lot. Om zijn grote droom te realiseren – een plaatsje veroveren in het ruimtevaartprogramma – simuleert hij dat hij tot de elite behoort. De medeplichtige wiens plaats hij inneemt, Eugene (knap vertolkt door de aanstormende Britse ster Jude Law) is een perfect genetisch specimen, alleen zit hij door een ongeval aan een rolstoel gekluisterd – voor hem de ideale positie om de wrange ironie van dit genetische klassensysteem te observeren. Eugene helpt Vincent bij zijn even stoutmoedige als ingenieuze oplichterij door hem urine-, bloed- en haarstaaltjes te geven, waarmee de computer misleid kan worden. Zodoende slaagt Vincent erin om door te dringen tot het heiligdom van de nieuwe aristocratie. Wanneer de directeur van de Gattaca Corporation (een laconieke gastrol van schrijver Gore Vidal, ook een grote tegenstander van de dictatuur van de Amerikaanse bedrijven) wordt vermoord, vindt de politie op de plek van de misdaad de genetisch foute wimper van Vincent. Daardoor hangt zowel zijn lancering als zijn romance met een droefgeestige kantoorcollega ( Uma Thurman) aan een zijden draadje.

De politie-intrige komt overigens wat anachronistisch over in een film over bio-ethiek en puur lichamelijke paranoia. Wat niet belet dat onder het futuristisch jasje ook een bespiegeling schuilt over ‘ouderwetse’ waarden als persoonlijkheid, vriendschap en broederlijke rivaliteit.

Dit moet zowat de meest cerebrale SF-film uit Hollywood zijn sinds “THX 1138” (1971) van George Lucas. En net als dit atypisch experiment van de schepper van “Star Wars” is “Gattaca” in alle departementen hypergestileerd. De summiere golvende decors, de strenge kostuums, de ijle score (van Michael Nyman), het koele kleurenpalet en de plechtstatige cameravoering creëren allemaal samen een audiovisueel design, dat adequaat de steriele perfectie weerspiegelt van een wereld waar de eugenetica triomfeert en tegelijkertijd ook ironisch verwijst naar de fifties-look, naar een optimistische vormentaal vol geloof in de toekomst.

Niccol is zeker een naam om te onthouden; in Hollywood werd hij al opgemerkt voor zijn briljant scenario voor “The Truman Show”, inmiddels verfilmd door de Australiër Peter Weir.

“Gattaca” van Andrew Niccol, met Ethan Hawke, Uma Thurman, Jude Law, Ernest Borgnine, Alan Arkin.

Patrick Duynslaegher

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content