In de kronkelige straatjes van Marrakech, verborgen achter metershoge gesloten muren, ontplooien zich aloude interieurs, waar je nu ook als gast kan van genieten.

De betovering die zovele schilders en schrijvers voor ons hebben ondergaan, begint bij het grootste openluchttheater ter wereld: het Djemaa-el-Fnaplein. ’s Avonds, wanneer de duisternis haar sluier over de stad spreidt, gaat het gordijn op voor een fascinerend totaalspektakel. Onder de geurende, blauwachtige rookwalmen van tientallen eetkraampjes die het plein afbakenen, vindt er een soort jaarmarkt plaats, maar dan wel dagelijks en tot in de vroege uurtjes. Het plein vult zich met honderden kijklustigen en midden tussen de dichte mensenmassa ontdek je berber-acrobaten, slangenbezweerders, doorrimpelde mannen die verhalen vertellen, een ’tandarts’ die met een kurkentrekkerachtig instrument zijn patiënten ‘behandelt’, waterverkopers met zwarte waterzakken uit geitenhuid, en zelfs een duiveluitdrijver die met veel gevoel voor dramatiek een hele menigte weet te boeien. Op de achtergrond klinkt het onverstoorbare ritme van de darbouka’s (zware trommels) en tamboerijnen, doorkruist door de tonen van rebabs (een- of tweesnarige violen) en guimbi’s (langwerpige luit met 2 of 3 snaren). Soms opzwepend en dan weer ingetogen weerklinkt hun emotioneel geladen muziek.

Overdag word je meegetroond door het zonlicht dat door het latwerk boven de soeks speelt in de eindeloze rijen bochten en smalle doorgangen van de medina, terwijl stromen mensen voorbijglijden: vrouwen met het gelaat verborgen achter de litham, in djellaba geklede mannen die druk gesticulerend de laatste nieuwtjes bespreken of slurpen van zoete muntthee…

Maar achter de metershoge, leemkleurige muren in de soeks, heerst er in de dars – zo worden de grote burgerwoningen genoemd – een ingetogen sfeer: het zijn oases van rust te midden van het bedwelmende leven daarbuiten.

Ook de Belgische architect Quintin Wilbaux, die naar Marrakesh kwam om een eindwerk over de medina voor te bereiden, onderging de charmes van deze stad vol mysterie en geraakte gefascineerd door de prachtige woningen. Maar hij stelde ook vast dat vele dars zich in een erbarmelijke staat bevonden of zelfs volledig onbeheerd waren achtergelaten en opnieuw ingepalmd door de natuur. “Mijn eerste bekommernis was om deze eeuwenoude woningen te behoeden voor een zekere ondergang”, zegt Quintin Wilbaux – een bescheiden man met een ontwapenende, jongensachtige glimlach, die eigenlijk bij toeval in het zakenleven is gerold. “Mijn ontmoeting met Abdellatif Ait ben Abdallah was voor de restauratie-onderneming waar we nu mee bezig zijn, van doorslaggevend belang. Hij is hier geboren en kent veel beter dan ik de administratieve wegen. Maar nog belangrijker was, dat hij meteen op dezelfde golflengte zat.”

De zakenpartners beseften echter al gauw dat zonder een financiële injectie, weinig van hun plannen zou terechtkomen. Een voor de hand liggende oplossing was om van die woningen vakantieverblijven te maken. “Geld verdienen was niet de eerste drijfveer. Ik heb in België nog altijd een goed lopend architectenbureau. Maar op die manier konden we meer gebouwen restaureren en ook meer mensen de gelegenheid bieden om op een unieke manier het leven in deze prachtige stad te leren kennen.”

Ik zet even mijn westerse achterdocht opzij en geloof hem. De onderneming, die opereert onder de naam Marrakech Medina, werd inmiddels door de Unesco aangezocht om de situatie in de medina systematisch in kaart te brengen om na te gaan hoe de ‘reddingsoperatie’ best kan worden georganiseerd.

Wij kregen de sleutels van een van die gerestaureerde woningen, Dar el Kadi, en gingen een kijkje nemen.

Bolek, Bolek!” Opgepast! Opzij! Op weg naar de dar worden we opgejaagd door het geroep van de muilezeldrijver dat het immer aanwezige geroezemoes overstemt. Na lang zoeken, met een klein handgeschreven briefje in de hand, belanden we met de hulp van enkele Marokkanen op onze bestemming. In een overwelfd, prettig koel en rustig zijstraatje van de soek stoppen we bij een blauwgeschilderde deur, waarin de hand van Fatima is verwerkt, die volgens het islamitisch geloof de kwade geesten verdrijft.

Zoals bij alle traditionale Arabische woningen situeert het leven zich rond een centrale patio: een plaats om op adem te komen en stil te genieten van het zachtborrelende water in de met fleurige rozenblaadjes versierde fontein. De eerste indruk van de woning, streng en door een hoge leemkleurige muur van de buitenwereld afgesloten, wordt hier meteen uitgewist. Elk vertrek is gericht naar “buiten”: omdat er aan de straatkant geen ramen zijn, is de binnenplaats de belangrijkste lichtbron. ’s Avonds zorgt ze voor verkoeling na een hete dag. Een zuilenrij rond de patio ondersteunt de galerij waarop de verschillende kamers van de verdieping uitgeven.

Typisch voor deze woningen is dat ze volstrekt symmetrisch zijn opgebouwd, zodat je nooit zeker weet wat nu de eet-, zit- of slaapkamer is. In elk vertrek liggen wel een paar kussens of staat er een ligbank; je kan er eten, gezellig praten of een dutje doen.

Via de smalle, kronkelende trap bereik je het plat dak waarop een prachtige berbertent staat: een perfecte plek om te genieten van de ondergaande zon en bij het flikkerende lantaarnlicht gezellig te keuvelen. Het uitzicht van hieruit op de medina is ronduit adembenemend. Wie de moed heeft, kan nog hogerop, tot helemaal boven in de toren en kijkt dan uit op een van de beroemdste moskeeën ter wereld, de Koutoubia. Een moment om stil bij te worden.

Bij de herstellingswerken hebben we ons uitsluitend laten leiden door de eeuwenoude traditie van deze historische woning. Alleen als het echt niet anders kon, hebben we stukken vernieuwd met lokale materialen”, legt Quintin uit. Een goed voorbeeld is het gebruik van tadelakt in de badkamers. Dat is een traditionele techniek, die ook gebruikt wordt in de hammams (badhuizen) om muren waterafstotend te maken en een schijn te geven van gepatineerd oud marmer.

De grote vertrekken beneden hebben hun oorspronkelijke functies behouden: salon-, eet-, rustkamer en keuken. De verdieping is getransformeerd in een serie fris gewitte, sober ingerichte kamers. De spaarzame vernieuwingen zijn smaakvol en met respect voor traditie aangebracht en laten de eeuwenoude, onveranderd gebleven decoratieve elementen voluit tot hun recht komen.

“Marrakech Medina” restaureert traditionele woningen in de geest en de stijl van het oude Marokko, en stelt ze als vakantieverblijf te huur. De prijzen variëren volgens de gekozen formule en de periode, maar beginnen vanaf 440 FF voor twee personen per nacht (inclusief transfer van het vliegveld en ontbijt).

Info: Marrakech-Medina, Dar el Kadi, Azbest – Marrakech, Tel. (00-212) 4/44.24.48, fax: (00-212) 4/43.43.55; of in Parijs: Tel. (00-33) 1/43.25.98.77.

Thomas Bouman / Foto’s Sven Everaert