“Als ik zing, ebt de angst weg”, zegt de jonge Portugese star-by-accident Cristina Branco. De fado als bevrijdende therapie.

De fado zingen, leek lang het privilege van goed in het vel gezeten vrouwen op leeftijd. Sinds enkele jaren mogen ook bevallige jonge meisjes zich eraan wagen. Eerst waren er Dulce Pontes en Misía, die de gezwollen pathos van de oude garde gewoon overnamen. Nieuwe gezichten als Lula Pena en Cristina Branco laten pas écht een frisse wind door het genre waaien.

“Er is iets aan het bewegen in Portugal”, zegt Cristina Branco. “Er zit eindelijk evolutie in de fado. Het hoeven niet langer deprimerende liedjes te zijn. Uiteraard moeten de tradities van honderden jaren geleden niet zomaar overboord gekieperd worden, maar je mag er gerust je eigen draai aan geven.” In het geval van Cristina is dat soms valse bodems inbouwen. De lach en de traan door elkaar klutsen. Een tekst van Fernando Pessoa bijvoorbeeld, niet bepaald van zwarte gedachten gespeend, zingt ze met de glimlach. “Dat nummer Mágoa gaat over zorgen. Voor Pessoa zijn zorgen als de bladeren van een boom. Op een dag vallen ze af. Mooie beeldspraak. Ik vind dat er in de poëzie van Pessoa veel humor zit. Ik hou van zijn sarcasme.”

“Ik hou het graag sober, dat klopt”, zegt ze iets later. “Ik voel me het lekkerst bij een low profile. Ik heb me nooit afgevraagd: hoe zullen de mensen op mijn stijl reageren? Ik zing zoals ik ben. Waarom zou ik veel drama in mijn nummers leggen? Zo slecht voel ik me niet. Portugal is tegenwoordig een vredig land. De tijd van politieke problemen is voorbij. Ik zeg niet dat alle Portugezen nu gelukkige mensen zijn, maar we zijn tenminste vrij.”

Niettemin staan op Branco’s tweede cd Murmúrios twee relicten van de revolutie. Pombas Brancas van José Afonso en Abandono, gebaseerd op een gedicht van David Mourao-Ferreira. “Daar moet je geen politiek statement achter zoeken. Die heb ik puur uit nostalgie op plaat gezet. Ze doen me denken aan mijn tienertijd. Mijn ouders draaiden vaak platen van José Afonso. Dat is de muziek waar ik mee ben opgegroeid.”

Over de saudade, de melancholie eigen aan de Portugezen, zegt Branco: “In mijn ogen is dat geen triest gevoel. Ik zie het eerder als een diepe zucht die oplucht. Saudade is een rijkelijke mix van tristesse en geluk. Een gemis of bezorgdheid om de ander, het kan eigenlijk vanalles zijn. Heel handig, zo’n term. Als je een emotie niet kan uitdrukken, noem je het gewoon saudade. Wij zijn de enigen die daar een woord voor hebben. Luis Vaz de Camoes, een auteur uit de zestiende eeuw, vond het uit. Zijn boeken waren verplichte kost op school. Ik ben dol op Camoes, hij was zijn tijd ver vooruit.”

Cristina put tekstueel uit de rijke literatuur van haar land. Heeft ze dan nooit de behoefte om haar eigen zielenroerselen op papier te zetten? “Ik heb mijn gedichten nog aan niemand laten lezen. Ze blijven voorlopig in een lade. Misschien komen ze er wel nooit uit. Zingen geeft me genoeg voldoening. Als ik zing, ebt alle angst weg. Bevrijdende therapie, hoor. Kan ik iedereen aanbevelen.”

En dan te zeggen dat ze er heel toevallig toe gekomen is. “Die liefde voor muziek bloeide open toen ik op een dag Amália Rodrigues hoorde. De tranen welden in mijn ogen op. Pas jaren later, ik was al 21, moedigde iemand me aan om te gaan zingen. Eerst dacht ik: dat kan ik niet. Ik dacht dat ik te verlegen was om op een podium te gaan staan. Maar ik wou het toch wel eens proberen. Sindsdien ben ik niet meer gestopt. Van de ene dag op de andere had ik m’n roeping gevonden.”

Cristina moest, net als Lula Pena overigens, over de grens gaan om een kans te krijgen. Nederland omhelsde haar liefdevol. Tv-maker Han Reiziger was de eerste die in haar talent geloofde. “Het succes in Nederland verraste me compleet. In Portugal kent niemand me. Toen ik voor de tweede keer in Nederland optrad, stelden ze voor een live-cd op te nemen. Waarom niet, redeneerde ik. Ik had niets te verliezen. Maak ik een fout, geen erg. Ik zal nooit van iets spijt hebben, omdat ik alle keuzes met m’n hart maak.”

“Murmúrios”, de tweede cd van Cristina Branco, is uit bij MW Records. Ze concerteert op 25 februari in De Gele Zaal van de Vooruit, in Gent.

Peter Van Dyck / Foto Guy Kokken