Volgens een studie van Dove durft slechts 1 procent van de Belgische vrouwen zich mooi te noemen. En 92 procent vindt dat de media onrealistische schoonheidsidealen stellen. Verontrustende cijfers die vragen om meer onderzoek. Weekend Knack peilde naar de schoonheidsidealen van 1086 vrouwen en 709 mannen.

:: De volledige resultaten van deze enquête vindt u op de website van Weekend Knack.

Volgens een rondvraag van het cosmeticamerk Dove bij 3600 vrouwen in elf landen durft slechts 2 procent van de vrouwelijke wereldbevolking zichzelf als mooi te beschrijven. Bij de Belgische vrouwen is het amper 1 procent. Die onrustwekkende cijfers kon Weekend Knack niet negeren. Vooral niet omdat 92 procent het eens was met de stelling dat de media en de reclamewereld onrealistische eisen stellen op vlak van schoonheid. 89 procent wilde dan ook dat de media een gevarieerder beeld zouden geven van vrouwen, rekening houdend met leeftijd, lichaam en gewicht. Maar is de discussie wel zo simpel ? Wij namen de proef op de som en peilden via onze mediapoll naar de schoonheidsidealen van 1086 vrouwen en 709 mannen. In samenwerking met prof. dr. Jan Van den Bulck, vakgroepvoorzitter Communicatiewetenschappen aan de KU Leuven, kwamen we tot een aantal verrassende vaststellingen.

1. Vrouwen kiezen voor xx-small

We maakten vier covers met hetzelfde model, maar op de computer manipuleerden we haar lichaamsbouw tot we vier versies overhielden : van xx-small tot large. Telkens werd een ander hoofd gemonteerd en de vier covers werden niet in volgorde geplaatst om op die manier zoveel mogelijk wenselijke antwoorden te vermijden. We beseften natuurlijk wel dat de respondenten zich bij hun keuze niet alleen zouden laten leiden door het figuur, maar ook door het gezicht en het kapsel. Toch opteerden we voor deze proefopstelling omdat het de enige manier was om het doel van de enquête te maskeren. We wilden immers niet dat meteen duidelijk werd dat we een onderzoek deden naar schoonheidsidealen en zelfbeeld, omdat we, in tegenstelling tot Dove, niet naar principes peilden, dan wel naar de echte drijfveren van mensen.

De resultaten sterken onze beslissing : 54 procent van de vrouwen zegt het meest aangesproken te zijn door de cover met het ‘xx-small’ model, slechts 8,2 procent geeft de voorkeur aan het volslanke model. Meer nog. Als men de respondenten dwingt één cover te kiezen, dan gaat 60 procent voor ‘xx-small’. De percentages zijn zo uitgesproken dat ze haast niet gebaseerd kunnen zijn op een dominante voorkeur voor één bepaald kapsel. De media wordt verweten een dwingend schoonheidsideaal op te leggen, maar als je vrouwen zelf laat kiezen.

2. Vrouwen met ondergewicht kiezen meer voor slank covermodel

In feite is er vooral één variabele die een verschil geeft in de keuze voor een cover en de beoordeling ervan : de body mass index (BMI). Mensen met een te lage BMI blijken significant meer aangesproken te zijn door de ‘xx-small’ cover. Terwijl mensen met een te hoge BMI er significant minder vaak voor kiezen.

3. Ideaalbeeld staat los van zelfbeeld

Een volgende vraag is welk model volgens de vrouwelijke respondenten het meest op henzelf lijkt.

Hieruit blijkt dat 68 % van de vrouwen zichzelf nog het meest herkent in de rondere modellen, terwijl 64 % het allermagerste model het mooist vindt. Conclusie : ongeacht hoe vrouwen zichzelf zien, ze kiezen voor ‘xx-small’ op de cover.

4. Mannen versus vrouwen

En hoe denken de mannen over slanke modellen ? Omdat de keuze voor een cover nog gebaseerd kan zijn op een ‘abstract’, afstandelijk waardeoordeel, vroegen we vervolgens welke van de vier vrouwen van de covers men het aantrekkelijkst vindt.

Bij de mannen zijn de meningen verdeeld. Ruim de helft kiest voor ‘medium’ of ‘large’, en ongeveer één derde voor de ‘xx-small’ vrouw.

Bij de vrouwen is de keuze veel explicieter : ongeveer tweederde van de vrouwen vindt het ‘xx-small’ model het aantrekkelijkst.

Een verrassend resultaat dat suggereert dat mannen soepelere schoonheidsidealen hanteren dan vrouwen. Maar hebben vrouwen dit wel door ? We vroegen hen welk model volgens hen het best zou scoren bij de mannen. En wat blijkt ? Een overgrote meerderheid van de vrouwen denkt dat mannen kiezen voor een mager model (van ‘xx-small’ tot ‘x-small’). De realiteit is echter genuanceerder.

Maar ook de mannen gaan ervan uit dat vrouwen schoonheid op dezelfde manier percipiëren als zijzelf. Ze lijken zich absoluut niet bewust van het belang dat vrouwen hechten aan een slank lichaam. Dat blijkt uit de vergelijking van de percentages ‘vrouwen volgens mannen’ in grafiek 2 met ‘mannen’ in grafiek 1.

5. Van benen tot billen : de probleemzones

Zowel de heren als de dames verklaren zich in het algemeen tevreden over hun ogen, oren en lippen. Verder valt het op dat de heren over elk afzonderlijk lichaamsdeel tevredener zijn dan de dames. Behalve als het op tanden aankomt. Flossen is de boodschap !

De clichés worden echter wel bevestigd als we kijken naar de probleemzones van de dames. Meer dan de helft verklaart eerder ontevreden tot ontevreden te zijn over bovenbenen (57,1 procent) en billen (58,5). Wel verrassend is de vergelijkbare score van mannen en vrouwen met betrekking tot de borstzone. 22,4 procent van de mannen en 29,9 procent van de vrouwen is niet al te gelukkig met deze lichaamszone. Een cijfer dat lager valt dan series als de Welnesskliniek en Beautiful doen vermoeden. Uiteindelijk zijn het de buikspieren die mannen en vrouwen het meeste zorgen baren. 54,2 procent van de heren en 65,5 procent van de dames laat zich negatief uit.

6. Diëten is een zaak van vrouwen

Een belangrijke manier om tot het ideale gewicht te komen, is nog altijd diëten. Hoewel er een duidelijk verschil is in het (zelfgerapporteerde) dieetgedrag van de mannen en de vrouwen is het verschil niet zo groot als men zou kunnen denken.

Dat beeld veranderde wel als we hun BMI berekenden. We vroegen aan mannen wat volgens hen hun ideale gewicht was. Na enkele berekeningen constateerden we dat twee procent van de mannen zo’n lage BMI zou hebben dat het hen tot ondergewicht zou brengen. Bij de vrouwen is dat percentage veel hoger. Twintig procent geeft een ideaal gewicht op waarmee ze in de categorie ondergewicht vallen.

In de gevallen van overgewicht valt dan weer op dat de mannen die te zwaar zijn, niet echt meer diëten dan de mannen met een normaal gewicht. Ze letten niet meer of minder op hun voeding. Bij de vrouwen ziet men wel een grote verschuiving, met meer dan een kwart dat regelmatig tracht te diëten en een kwart dat min of meer permanent op dieet is.

7. Gewone vrouw mooier dan model

Er bestaat nogal wat onderzoek dat verbanden zoekt tussen blootstelling aan magere modellen en een negatief zelfbeeld. Sommigen brengen dit ook in verband met eetstoornissen.

Andere studies zeggen dan weer dat vrouwen zich meer zouden vergelijken met ‘echte’ vrouwen, terwijl modellen geen of minder impact zouden hebben. Men beschouwt ze immers als ‘niet echt’. Om dit na te gaan, toonden we één en dezelfde foto. Bij de helft van de ondervraagde vrouwen werd gezegd dat het om een model ging, de andere helft kreeg als mededeling dat de vrouw op de foto een lezeres was. De laatste groep oordeelde veel positiever.

Conclusie ?

Een lezeres wordt mooier gevonden dan dezelfde vrouw als model.

Een lezeres wordt aantrekkelijker gevonden.

Een lezeres wordt opvallender gevonden.

8. Modellen maken mode onbereikbaar

Vervolgens werd gepeild naar volgende opvattingen : “Wie aantrekkelijk is, heeft meer geluk in het leven” en “Kleding is mooier bij aantrekkelijke mensen”.

De ‘model’-groep is het vaker eens met die uitspraken dan de ‘lezeres’-groep. Dit kan twee verklaringen hebben.

1. Mensen die aan foto’s van modellen worden blootgesteld, ervaren dat als de confrontatie met het onbereikbare. Het geeft hen het gevoel dat mooie kleren maar zinnig zijn bij mooie mensen (en wellicht is de ondertoon hier : “niet bij mij”) en dat mooie mensen het toch maar gemakkelijk hebben in het leven.

2. Een foto van een mooie vrouw die een gewone lezeres blijkt te zijn, geeft lezeressen meer het gevoel dat kledij ook bij niet-uitzonderlijke mensen mooi is en een ‘gewoon’ iemand het niet noodzakelijk moeilijker heeft in het leven dan zeer mooie mensen.

Dit laatste zou overigens betekenen dat modeproducties met lezeressen de feelgood-factor van de vrouwelijke Weekend-Knack lezer verhogen. Wij namen de proef op de som en brachten acht ‘gewone’ vrouwen samen voor een glamoureuze modeproductie. Laat u ons weten of ze u beter hebben doen voelen ?

Tekst Pascale Baelden m.m.v. prof. dr. Jan Van den Bulck en Linda Scheerlinck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content