Hoe Hillary is Emma ?
In “Primary Colors” speelt Emma Thompson de ambitieuze vrouw van een duidelijk op Bill Clinton geënte overspelige presidentskandidaat. Hoe Hillary is Emma?
Het is de vooravond van het 51ste filmfestival van Cannes, maar het mediacircus draait er al op volle toeren. Het interview met Emma Thompson heeft plaats op het strandterras van het Carlton hotel, waar timmerlieden druk in de weer zijn met het afwerken van een receptieruimte. De Britse steractrice uit Howard’s End, The Remains of the Day en Carrington doet haar best om zich verstaanbaar te maken, maar het gevecht tussen haar stem en de boormachines is een ongelijke strijd. “Nooit eerder heb ik in zulke erbarmelijke omstandigheden interviews moeten geven”, jammert ze aan het eind van het gesprek. “Ik zit nu al de hele namiddag te schreeuwen. Zo kan het toch niet langer!”
Het is in ieder geval een zeer strijdlustige Emma Thompson die tegenover ons zit. Als bij de introducties van het groepje journalisten blijkt dat er een Zweed bij zit, begint ze meteen te fulmineren tegen een Zweedse krant.
Emma Thompson:Ik heb me in mijn hele leven nog nooit zo beledigd gevoeld. Ik reisde naar Zweden voor de promotie van The Winter Guest, en toen verscheen er in See and Hear een totaal verzonnen verhaal. Ik heb die krant nu omgedoopt tot “See nothing and repeat everthing you hear”. Ik had zogezegd een wilde liefdesnacht doorgebracht met een rondborstige Zweedse blondine. Niemand die zich de moeite getroostte om bij mij te checken of daar iets van aan was. Is dit de gebruikelijke manier in Zweden om gasten te ontvangen? Dat is me nooit eerder overkomen.
U had zich toch evengoed gevleid kunnen voelen door uw succes, ook bij de dames?
Het enige wat me flatteerde is het idee dat ik de godganse dag interviews zou kunnen geven, ’s avonds naar de première van de film gaan, daarna de hele nacht liggen stoeien met een Zweedse schone, om dan de volgende ochtend opnieuw de pers te woord te staan zonder dat ik eruitzie als de testikels van een oude geit. Wat een prestatie! Dat is inderdaad een reuze compliment.
Toch wel ironisch dat u als Engelse, levend in het paradijs van de riooljournalistiek, naar Zweden moet reizen om zo onheus behandeld te worden.
Absoluut! De Engelse tabloids zitten ook voortdurend in mijn privé-leven te woelen, maar daar gaat het steevast om het verdraaien van de feiten. Ze overdrijven wel wat, maar meestal zit er toch een grond van waarheid in, al zijn het hun zaken niet. Maar nooit las ik een verhaal dat zo volslagen uit de lucht gegrepen is. Mijn mond viel wijd open toen iemand me het artikel vertaalde.
Denkt u eraan om gerechtelijke stappen te ondernemen?
Nee, want daarmee bewijs ik dit soort journalisten een veel te grote dienst. Je mag ze met mijn groeten zeggen dat ze zich zouden moeten schamen. Maar laat ons liever over Primary Colors praten.
De verfilming van deze sensationele bestseller van Anonymous (inmiddels ontmaskerd als politiek verslaggever Joe Klein) is wat Emma Thompson in de eerste plaats naar de Azurenkust brengt. De prent mag het filmfeest van Cannes inluiden en wordt meteen daarna in de Europese zalen gedropt.
Primary Colors biedt een blik achter de schermen van de presidentiële primaries (voorverkiezingen) van 1992. We volgen de campagne van de zuidelijke gouverneur en presidentskandidaat Jack Stanton ( John Travolta), en krijgen uitgebreid te zien hoezeer het publieke imago van de hoofdfiguur afwijkt van de realiteit. Jack hunkert niet alleen naar politiek succes, maar kan klaarblijkelijk ook niet zonder voortdurende adoratie van elke vrouw die zijn pad kruist. Hij is chronisch ontrouw. Wat niet belet dat hij ook dolverliefd is op zijn vrouw Susan (Emma Thompson), die ook zijn beste vriend is, zijn trouwste fan en zijn partner in de politieke strijd. Lijkt verdacht veel op het voor velen onbegrijpelijke huwelijk van Bill en Hillary Clinton, niet?
Joe Klein schreef Primary Colors dan ook als een sleutelroman over wat hij tijdens de campagne van Bill Clinton in 1992 zelf heeft kunnen observeren.
Terwijl aanvankelijk vooral de buitenechtelijke perikelen van de Clinton-figuur Jack Stanton breed worden uitgemeten, zijn in het laatste bedrijf van de film vooral morele dilemma’s aan de orde. Net als Stanton zijn belangrijkste rivaal denkt verslagen te hebben, duikt er een nieuwe tegenstander van formaat op, een oude senator met een kennelijk onberispelijke reputatie. De Stantons doen meteen een beroep op hun “probleemoplosser” Libby ( Kathy Bates) om in het verleden van hun politieke opponent vuiligheid op te graven. Libby is (net als de echte Clinton) een product van het burgerrechtenactivisme en het antioorlogs idealisme van de jaren zestig. Om het hogere doel van de liberals te dienen, deinst ze er niet voor terug om de conservatieve vijand met eigen – vuile – middelen te bestrijden. Maar in de climax-scène van Primary Colors is ze zelf geschokt als ze ziet hoe gretig de Stantons gebruik willen maken van de compromitterende informatie die ze over het privé-leven van de tegenkandidaat wist te vergaren. Libby kan het verraad van hun jeugdige idealen niet langer aan en pleegt zelfmoord. De Stantons doen voort en belanden in het Witte Huis.
Aanvankelijk werd het als een zegen beschouwd dat Primary Colors in Amerika in première ging net toen de seksuele escapades van de president weerom het nieuws beheersten. Het tijdstip voor de release kon niet beter gekozen worden, zo dachten de marketingjongens. Uiteindelijk bleek het Amerikaanse publiek de mediahetze rond de Paula Jones-zaak kotsbeu te zijn. Een mogelijke verklaring voor het geringe commercieel succes van de film, die het volgens de eerste berichten in Europa niet beter lijkt te doen.
Thompson, die al een oscar won voor haar scenarioadaptatie van Sense and Sensibility, vertelt hier in Cannes dat ze twaalf maanden stopt met acteren om rustig een nieuw scenario te schrijven over de Chileense vrijdheidsstrijder en folksinger Victor Jara. Om zich geheel aan deze taak te kunnen wijden, stapte ze eerder uit de film Dogma, waarin ze in een bijrolletje God zou spelen. Maar op het Internet gonst het van de geruchten dat ze zwanger zou zijn.
Terwijl John Travolta overduidelijk een Bill Clinton-imitatie ten beste geeft, lijkt het alsof u in uw vertolking de Hillary-connectie niet wilde benadrukken.
Juist, dat heb ik inderdaad willen vermijden. Omdat als je een bestaand personage speelt er een veel te groot gewicht op je schouders rust. Dan beginnen de toeschouwers zich blind te staren op die zaken die niet overeenstemmen met het model. Ook voor mezelf wilde ik een totaal nieuw personage creëren, met natuurlijk het risico dat sommigen toch naar overeenkomsten met de echte First Lady zullen zoeken. Wat omwille van het boek Primary Colors ook onvermijdelijk is.
U hebt dan ook geen journaalbeelden of interviews met Hillary bekeken?
Dat heb ik opzettelijk vermeden omdat ik er anders toch onbewust zou door beïnvloed worden. Toen ik het script las, was ik ook bijzonder geïntrigeerd door de figuur van Susan Stanton, ik had Hillary Clinton niet nodig om het interessanter te maken.
Wat sprak u dan zo aan in haar?
God allemachtig! Alles.
Ook dat ze toch de opdringerige vrouw is van de toekomstige president?
Dat is wel een zeer simplistische manier om een extreem gecompliceerde en intelligente vrouw te omschrijven die op de koop toe in een uitzonderlijke positie verkeert: getrouwd zijn met de man die op weg is de machtigste job ter wereld te veroveren. “Opdringerig mens” vind ik in dit geval een seksistische opmerking.
Misschien zei ik dat alleen om u wat te provoceren.
U hoeft mij helemaal niet te provoceren om me aan de praat te krijgen. Ik zeg zo wel wat me op de lever ligt. Nee, pushy wife, vind ik een grove omschrijving. Susan Stanton is een buitengewone vrouw omdat ze een mengeling is van hard en zacht. Het mooie aan de film is hoe in de loop van het verhaal die twee kanten van haar aan het publiek worden onthuld. Die ene kant heeft te maken met haar privé-leven. Ze weet dat ze getrouwd is met een man die haar veelvuldig bedriegt, dat is een vaststaand gegeven. Ik probeer me voor te stellen wat het betekent om getrouwd te zijn met een man die machtig is en een groot charisma heeft, wat hand in hand gaat met een onbedwingbaar libido. Wil je getrouwd blijven, dan moet je in die situatie leren accepteren dat hij niet altijd trouw zal zijn. Misschien is het dan de beste manier om er zo weinig mogelijk over te weten te komen, te doen alsof het er niet is. Omdat je de situatie alleen aankan als het discreet blijft. Dat is een smoesje dat vrouwen door de eeuwen heen hebben gebruikt: “ik wil het gewoon niet weten”. Maar naarmate de film vordert, wordt het hoe langer hoe onmogelijker om het gewoon te negeren. Zaken waar Susan niets over wil weten, worden haar onder de neus geduwd. Dat maakt het voor haar zeer moeilijk.
Dan is er de andere zijde: haar persoonlijke betrokkenheid bij de politiek. En dan komt het cruciale moment waar elke politicus vroeg of laat mee geconfronteerd wordt: dat je op het vlak van de persoonlijke integriteit offers moet brengen voor het hogere doel.
Voor mezelf is dit de interessantste vraag die in de film wordt gesteld: in hoeverre is het gewettigd om dit te doen, om voor het hogere doel aan je idealen te verzaken? Voor de een is het niet meer dan een noodzakelijk compromis, voor de ander is het regelrecht verraad, maar hoe je het ook wilt noemen, mij lijkt het onvermijdelijk.
Neemt Susan Stanton de juiste beslissing? Klopt het als ze tegen Libby zegt: “We zijn al 25 jaar aan het vechten om ons doel te bereiken; als wij het sluimerend schandaal niet uitbrengen, doet een ander het en is alles waar we voor gevochten hebben verloren. En hebben wij de mensen die in ons geloofden teleurgesteld”? Libby antwoordt dat je dit niet kunt maken: dat het precies de essentie is van hun strijd om zich niet tot zulke praktijken te laten verleiden. Ik denk dat ze het allebei bij het rechte eind hebben. Het hangt er gewoon van af vanuit welke hoek je het bekijkt.
Wat zou u in een soortgelijke situatie doen?
Ik zou het echt niet weten. Als ik me toch in haar plaats probeer te stellen, heb ik het gevoel dat ik zou doen wat Susan in de film doet. Ik zou meer denken aan alle mensen die achter me staan, aan alle zaken waarin je nog verandering ten goede kan brengen. Het blijft een interessant dilemma. Wij hebben de grote luxe dat we elke dag van die kleine beslissingen van morele aard kunnen nemen. Om Oscar Wilde, een van mijn favoriete dichters, te citeren, en vergeef me als ik het niet helemaal correct formuleer: “Every little action makes or unmakes character. It’s not the great gesture that counts.” En toch wordt ons altijd geleerd om politiek te zien in termen van grote daden en beslissingen, terwijl de echte politieke geschiedenis geschreven wordt met de alledaagse kleine beslissingen. Ik ben daar nu druk mee bezig omdat ik me net aan het verdiepen ben in de Russische geschiedenis.
Hebt u hard moeten werken om een Amerikaanse te spelen: ander accent, andere manier van praten?
Ja, het heeft me heel veel moeite gekost en ik ben tamelijk tevreden met het resultaat. En ik zeg dit niet zomaar om reclame voor de film te maken, want je moet weten dat ik heel kritisch naar mijn eigen werk kan kijken.
Wat mijn stem betreft, wilde ik het effect bereiken dat je voelt dat er maar een zeer kleine afstand is tussen wat Susan denkt en wat ze zegt. Veel kleiner in ieder geval dan bij mij het geval is. De wijze van praten zegt heel veel over het land en de politieke cultuur in kwestie.
Het Britse discours is in wezen apologetisch. We putten ons voortdurend uit in verontschuldigingen. In de stijl van: vergeef me asjeblief dat ik mijn mening geef. Bij Amerikanen is het net het tegenovergestelde: “This is what I think – this is what I want.” Voor wie dit niet gewoon is, kan het agressief overkomen, zelfs al is het niet zo bedoeld. Wij Britten zijn verschrikkelijk met onze sorry’s.
Met het spelen van die rol in Primary Colors, begon ik ook na te denken over het Amerikaanse presidentschap, een machtspositie die met geen enkele andere te vergelijken valt en die ook gelinkt is met het stardom uit Hollywood. Ik weet dat het een versleten cliché is, maar het presidentschap is de ultieme bekroning van de American Dream zoals die bij de beginperiode van de film ook door Hollywood werd gepropageerd. Vergeten we niet dat Hollywood uit de grond werd gestampt door immigranten, bannelingen, mensen die zwaar waren getroffen door de economische crisis. De stichters van de filmindustrie waren vaak afkomstig uit de Oost-Europese getto’s, het waren slachtoffers van de pogroms die door het scheppen van perfecte dromen hun wonden konden helen. Het Amerikaanse presidentschap lijdt onder de druk van die droommachine. En de laatste tijd wordt alles bepaald door de televisie. Zoals alle politici praten ook presidenten in sound bites, gearticuleerd zijn is een handicap geworden. Die sound bites houden geen rekening met nuances. Je wordt gedwongen om in zwart-wittermen te denken, terwijl je natuurlijk best weet dat er ook allerlei grijswaarden bestaan.
Jarenlang vormde u zelf met Kenneth Branagh een veelbesproken showbizz-echtpaar. Ziet u enig verband met het koppel dat u met Travolta speelt in Primary Colors?
Ik denk het niet. Showbizz en politiek zijn toch twee totaal verschillende zaken. Zelfs in de States! Het verschil tussen stardom en macht is dat macht respect afdwingt en angst inboezemt. Politici kunnen ook niet zeggen wat ze willen, acteurs wel. Dat is ook waar iedereen over klaagt bij politici: waarom zeggen ze verdomd niet wat ze denken, waarom al dat verhullend of nietszeggend taalgebruik? Daarom zeg ik ook tegen journalisten: vraag me gewoon wat je wilt weten, draai niet rond de pot. Laat ons gewoon praten met elkaar. De kunst van de conversatie is aan het uitsterven.
Heeft het Witte Huis al gereageerd op Primary Colors?
Niet dat ik weet. Ik denk niet dat de Clintons de film al gezien hebben, maar zeker weet ik het niet.
U lijkt me iemand te zijn die met beide voeten op de grond staat, daarom had ik graag geweten…
Misschien lijkt het alleen dat ik met beide voeten op de grond sta en doe ik maar alsof, misschien zweef ik gewoon. Ik verdien tenslotte mijn boterham met acteren. Maar gaat u rustig verder…
…Ik wilde gewoon weten wat u als kennelijk nuchter persoon denkt over al die Scientology-nonsens waar half Hollywood aan bezweken is?
Ik zou niet durven zeggen dat half Hollywood op de Scientology-toer is, maar het is inderdaad een big deal voor mensen als Tom Cruise en John Travolta, die er trouwens graag over praat. U moet het hem maar vragen.
In het verleden zei u dat u het moeilijk had om te wennen aan de Amerikaanse mentaliteit.
Ik heb Hollywood nooit vreselijk gevonden, wel totaal anders dan wat ik gewoon ben in Engeland. Iedereen is er altijd over film bezig. Ik heb er inmiddels goede vrienden. En Primary Colors was een heerlijke ervaring. Mike Nichols is een van de intelligentste mensen die ik ooit heb ontmoet. Ik vind het een voorrecht om met zulke mensen te kunnen werken, maar het cultureel verschil is zo groot dat ik nooit in Amerika zou kunnen wonen. Het blijft een andere wereld.
Sorry, maar ik moet nu echt gaan. Sorry dat het zo kort was, sorry voor het lawaai!
“Primary Colors” loopt in de Belgische bioscopen.
Patrick Duynslaegher
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier