Gürgl verwierf in 1931 wereldbekendheid met een noodlanding van ballonvaarder Auguste Piccard. Onlangs promoveerde deze uithoek van Tirol naar de hoogste wintersportklasse.

Koop niet zomaar een skigids. Test hem, voor u er de kassa van de boekhandel mee passeert. Zoek bijvoorbeeld Obergürgl en Hochgürgl op, in het hoofdstuk Oostenrijk/Tirol. Pas als er staat dat de twee oorden skiliftgewijs met mekaar zijn verbonden, hebt u een recent exemplaar in handen.

Sinds januari 1998 lopen gondels met acht zitjes over de expresskabel tussen Obergürgl en Hochgürgl. Het traject – zo’n 2500 meter boven de zeespiegel – duurt negen minuten. Voldoende om een niet licht te vergeten opname van het hooggebergte op het netvlies te branden. Sneeuwbeladen drieduizenders alom; gletsjers; boomgrens in de diepte; veel blauw bovenaan. Zo ziet het plaatje er idealiter uit. Met zon dus. In maart ligt de temperatuur hier gemiddeld één graad hoger dan in het noordelijke deel van de Alpen, zegt de statistiek. De hoge toppen plegen jagend zwerk namelijk open te scheuren, ten voordele van zonneschijn.

Met de bouw van de bijna vier kilometer lange gondelbaan promoveerde de uithoek van het Ötztal naar de Europese wintersporttopklasse. Panorama, sneeuwzekerheid, bereikbaarheid en accomodatie waren er tevoren al. Alleen de kabelverbinding ontbrak. Het vervelende pendelen met de skibus is nu uitgeschakeld. De tweeling Obergürgl/Hochgürgl biedt 110 kilometer pistes als één geheel.

De balans van blauwe pistes (35 km), rode (55 km) en zwarte (20 km) komt amateurs van alle niveaus tegemoet. De moeilijkheidsgraad is met de conventionele kleuren op voldoende genummerde borden aangegeven. Zo hoort dat, maar het is niet overal in skiland het geval. Wie toch wat te hoog grijpt, en zwart kiest, dreigt minder dan elders in hoge nood te sukkelen. Want de pistes zijn breed genoeg om zich uit de technische moeilijkheden te manoeuvreren. En hun bezetting is laag, wat bij het stuntelen de kans op botsen verkleint.

Zelfs in het hoogseizoen en in het weekend staan er geen files bij de liften. Volgens Michael Anfang, leider van de toeristische dienst, komt dat omdat Gürgl te ver ligt voor eendagsskiërs. Helemaal op het eind van het Ötztal. Velen stappen eerder af. In het swingende Sölden bijvoorbeeld, dat ook veel busladingen uit het buitenland aantrekt. De weekendskiërs uit Innsbruck houden het liever op minder dan honderd kilometer.

Alla, er is al een hele schifting gebeurd voor Gürgl wordt aangedaan. Het publiek komt er veeleer bezadigd over, het weet luxe te waarderen. Er is geen doorgaand verkeer, de gasten laten hun auto de hele vakantie staan. De dorpsgemeenschap bestaat in de winter uit 400 vaste bewoners en 1500 seizoenwerkers; er zijn 4000 toeristenbedden. In december wordt evenveel omzet geboekt als over de hele zomer. Per jaar komen er 67.000 vakantiegangers aan.

De komende maanden, tussen december 1999 en mei 2000, is er wat bijzonders aan de hand. De drie ballonvaarders die, vertrekkend vanuit Obergürgl, de langste afstand afleggen, strijken 150.000, 90.000 en 60.000 frank op. Gezamenlijk wordt 900.000 frank prijsgeld uitgeloofd. American Airlines vliegt het succesvolste team met haar uitrusting naar de grote ballonvaartwedstrijd in Albuquerque, New Mexico. Met de organisatie van de Auguste Piccard Trophy wil Gürgl een van de gedenkwaardige avonturen van de 20ste eeuw in herinnering brengen. Een gebeurtenis die het oord opstootte in de internationale belangstelling.

De historische kroniek begint in het Duitse Augsburg, op 27 mei 1931, om 5 uur ’s ochtends. Auguste Piccard, professor fysica aan de Universiteit Brussel, en ingenieur Paul Kipfer stijgen op naar de stratosfeer. De twee Zwitsers zitten in een aluminium gondel, bevestigd onder een waterstofballon. Na 25 minuten bevindt de ballon zich 16 kilometer hoog. Nooit tevoren verwijderde de mens zich zo ver van de aardbodem. In de gondel worstelen de stratonauten met zuurstofvoorraad, temperatuur en druk. Ze verrichten wetenschappelijke waarnemingen en trachten tegelijk technische problemen op de lossen. Na 12 uren zweven op recordhoogte wil hun tuig niet dalen. Piccard en Kipfer spreken elkaar moed in, om de paniek te bezweren. De zon gaat onder.

Om 20.29 uur noteert Piccard: “We zullen wellicht niet stikken, maar het hooggebergte dreigt.” De zuurstof is bijna op. Op 9000 meter hoogte het mangat openen, zou een plotselinge dood betekenen.

Om 20.52 uur meldt het logboek de laatste vluchtnotitie: “4500 meter hoog, mangat open.” Tien minuten later volgt de schok van de landing. In de duisternis, maar waar? Op de Gürglgletsjer, zo blijkt ’s anderendaags.

Beschrijvingen van het avontuur, van de reddingsoperatie, van de berging van ballon en gondel bezorgen Obergürgl bekendheid. Belangstellenden en journalisten willen de plek bij de Oostenrijks-Italiaanse grens bezoeken. Berggidsen leggen uit hoe alles in zijn werk is gegaan. De economie van de kleine gemeenschap draait op veeteelt, op 14 hoeves.

De wetenschappelijk-culturele afdeling van de Verenigde Naties, Unesco, laat in de jaren ’60 de ontwikkeling van Obergürgl bestuderen. In 1974 maakt ze op grond van het Model Obergürgl een mathematische evolutieprognose voor het leefmilieu in de Alpen. Het oord met 14 boerderijen is dan uitgegroeid tot toeristenlokker met 70 logiesaanbieders.

Op het dorpsplein van Obergürgl staat nu een monument – een borstbeeld van Auguste Piccard en een kopie van diens gondel. Recentelijk, in maart 1999 ging de naam van de stratosfeervaarder weer de wereld rond. Toen haalden de kleinzoon van Auguste, Bertrand Piccard, en diens Britse gezel Brian Jones de geschiedenisboeken. Ze slaagden er als eersten in non-stop om de wereld te varen met een ballon ( Breitling Orbiter III). Voor de volledigheid van het familieverhaal: in 1960 schreef de vader van Bertrand, Jacques Piccard, het wereldrecord diepzeeduiken op zijn naam. Met de door Auguste gebouwde bathyscaaf Trieste dook hij 10.916 meter onder de zeespiegel.

Frans Vuga / foto’s Madeleine Dekempeneer