Lene Kemps
Lene Kemps Lene Kemps is de hoofdredactrice van Knack Weekend.

Meer veren dan in een kippenhok en eigenlijk ook meer haantjes. Dit moet de haute couture zijn. Een frivole volière.

Lene Kemps

Dit is de zoveelste poging om de haute couture op te frissen en als het nu niet lukt, dan lukt het nooit. Men heeft nieuwe ontwerpers, flink wat vuurwerk, spektakel en wereldwijde belangstelling. Engelse kranten worden haast hysterisch over de collecties van Alexander McQueen (Givenchy) en John Galliano (Dior). De Fransen slaken vaderlandslievende gilletjes bij het zien van de futuristische kevers van Thierry Mugler en de paradijsvogels van Jean-Paul Gaultier. De Italianen hebben het vertrek van Ferré nog steeds niet verwerkt, maar vertrouwen op Versace om de glitz in het Ritz te houden. En oude getrouwen als Christian Lacroix, Yves Saint Laurent en Karl Lagerfeld doen in alle stilte hun werk.

De definitie van haute couture is er niet duidelijker op geworden. Vroeger was het een discipline vastgelegd in strikte vakbondsregels : een aantal werknemers, silhouetten en presentaties. Een bastion van kwaliteitsnormen, traditie en vakmanschap. Handgemaakte creaties voor een exclusief publiek gezeten op gouden stoeltjes. Nu duidt Thierry Mugler in het programmaboekje aan welke silhouetten tot de prêt-à-porter behoren en welke niet. Zijn show is visueel vuurwerk, bestemd voor de camera’s en het MTV-publiek ; niet voor de discrete aristocratie of rijke Amerikanen.

Er defileren in Parijs verschillende soorten haute couture naast elkaar. Zo toont Thierry Mugler een grappige parodie van de New Look van Dior : het zandlopersilhouet, ultrakort en in vinyl. John Galliano heeft vanzelfsprekend zijn eigen interpretatie, als respectvolle knipoog naar de meester wiens huis hij heeft overgenomen. En in tal van andere collecties duiken getailleerde mantelpakjes op die sterk doen denken aan het silhouet uit 1947. Imitatie, eerbetoon en parodie naast elkaar. Pulp Fiction heeft de haute couture bereikt.

We bevinden ons, zoals Suzy Menkes stelt in The Herald Tribune, in een overgangsfase. ?De industrie ondergaat een metamorfose, maar niemand weet wat er uit de huidige verwarring te voorschijn zal komen. De juiste visuele stimuli creëren voor de camera lijkt belangrijker dan het tonen van schoonheid en vakmanschap (…) Uiteindelijk zijn het de mediabewuste designers, opgevoed met MTV en videoclips die de toekomst van de haute couture moeten verzekeren.?

Niet iedereen is het eens met de MTV-theorie. Karl Lagerfeld, nooit verlegen om een circusnummer, maakt dit keer soberbeid en discretie tot zijn leitmotiv. ?Ik heb de fashion folly aan anderen overgelaten?, zegt hij. ?Ik wilde die uiterste verfijning en lichtheid benadrukken die je enkel in haute couture vindt.? Lagerfeld is beste vriendjes met Chanel en keert terug naar de silhouetten die Coco zo beroemd maakten : de wijde broek met het korte jasje, de rechte jurk met parels, de jurk met ruches van tulle. Alles van een vederlichte elegantie.

?We hebben de essentie van Chanel uitvergroot en tegelijkertijd gewichtloos gemaakt?, zegt Lagerfeld enigmatisch ; maar het is wel de beste omschrijving. Chanel in light-versie, caloriearme couture. Afgeslankte silhouetten. Geen gimmicks en gadgets, geruisloos vakmanschap. Als decoratie : geen verstrengelde C’s, maar grote knopen. Soms zijn het echte parels of diamanten ; kostprijs : 15.000 dollar en voor de bijpassende oorringen : 30.000 dollar, volgens Women’s Wear Daily. Commentaar van Lagerfeld : ?Aan die prijs moet je er natuurlijk maar één dragen.? Hoeden en veren zorgen voor enige dramatiek en een uitstraling die Karl omschrijft als ?hysterische glamour?. Maar hij voegt eraan toe dat alles heel comfortabel zit en uiterst draagbaar is.

Lagerfeld is opgetogen over de nieuwkomers in de couture. ?Het is veel leuker om te defileren te midden van jong talent dan omringd door die stoffige, oude huizen die ik niet zal vernoemen?, zegt hij. ?Parijs kan best wat opwinding gebruiken en persoonlijk ben ik helemaal niet bang van concurrentie. Er is plaats voor iedereen.? Lagerfeld hoeft ook niet bang te zijn. Met Victoire de Castellane, Gilles Dufour en Amanda Harlech (Galliano’s ex-muze) aan zijn zijde heeft hij meer creativiteit in huis dan wie ook. Volgens de Herald Tribune verkocht Chanel vorig seizoen dertien exemplaren van de Chinese-lakwerk-avondjurk die zo’n kleine zes miljoen frank kost. Wie zei er ook alweer dat er geen klanten meer waren ?

De Galliano-merchandising werkt nog sneller. De dag na het Dior-defilé zijn de drie ateliers van het huis volgeboekt met afspraken, van 8 u.30 ’s morgens tot 7 u.30 ’s avonds. Het witte leren jasje met ajourmotieven uit de Dior-collectie is vierentwintig uur later al verkocht. Over de prijs wil hij niets kwijt, maar die loopt ongetwijfeld ook in de miljoenen. Tamsin Blanchard noemt het in The Independent de perfecte haute-coutureaankoop. ?Het is een uniek stukje vakmanschap, gesneden uit het zachtste leer en ongelooflijk genoeg verwezenlijkt zonder één enkele naad (…) Dat jasje vertelt waar haute couture over gaat. Het is een kunstwerkje waarvan er op de hele wereld maar één bestaat en waar mensen in bewondering naar zullen kijken telkens als het gedragen wordt.?

Galliano lijkt zich uitstekend op zijn plaats te voelen bij Dior. ?Een snelle retrotrip wilde ik niet maken, dat stond van bij het begin vast?, zegt hij. ?Ik wilde de romantiek en vrouwelijkheid van Dior, maar dan in een moderne versie.? Galliano is met de hardnekkigheid die hem eigen is, de geschiedenis van het huis Dior ingedoken. De traditionele pied-de-poule-tailleur, het New Look-silhouet, alles heeft de Galliano-behandeling gekregen en wordt vermengd met Massai-elementen en Boldini-invloeden. Van Irina in een chinoiseriejurk tot Claudia Schiffer als Louise Brooks, het defilé wandelt voorbij als een verrukkelijk sprookje. Galliano had Claudia Schiffer een zwarte pruik opgezet en haar ogen zwaar opgemaakt. ?Ik wilde dat ze er als de madame van een bordeel uitzag?, zegt hij, verwijzend naar de legendarische eerste casting call van Dior, waar zowat alle Parijse dames van plezier op waren afgekomen. Galliano heet zijn huiswerk goed gemaakt en zijn defilé is een triomf. Ligt de sleutel tot de moderniteit dan toch in het beheersen van de traditie ?

De Engelse kranten zijn enthousiast over het debuut van Alexander McQueen. De Franse en Amerikaanse zijn iets minder in hallelujah-stemming. McQueen gaat de Griekse toer op en presenteert een visie van wit en goud, onder het motto : de zoektocht naar het gulden vlies. Godinnen in strakke jurken met gouden horens, oortjes of vleugels, wijnranken rond het lichaam gedraaid. Magisch en prachtig uitgevoerd, maar het lijkt weinig to the point. Een superb uitgevoerde toga-party. Hier en daar wandelen meesterwerken voorbij : een witte smoking met een prachtig decolleté, een catsuit vol kleine veertjes, een getailleerd topje met witte broek. Maar soms wordt het even te druk op de Olympus en verlang je naar een model dat er niet uitziet alsof ze op een zuil thuishoort.

Die andere nieuwkomer : Jean-Paul Gaultier kan op even gemengde reacties rekenen. Triomf, zegt de ene. Déjà-vu, vindt de andere. Gaultier heeft een haute-couturecollectie uitgebracht als reactie op het feit dat hij niet werd gekozen voor Dior. Zijn wraak zal zoet zijn, dus steekt hij nu eens de draak met couture-conventies en laat hij een andere keer weer zien hoe goed hij het genre beheerst als hij maar wil. Zijn thema is La Parisienne d’aujourd’hui en dat omvat in het kader van de gelijkheid der seksen ook mannen. De silhouetten wandelen voorbij zonder muziek, op het ritme van een beschaafde stem die de beschrijvingen voorleest, zoals vroeger in de couture salons. Wat we zien, is typisch Gaultier ; super-de-luxe prêt-à-porter : krijtstreeppakken, jumpsuits en denim avondjurken. Glitters en traditionele couture-hoogstandjes bewaart hij voor de mannelijke modellen, maar ook dat hebben we bij hem al eerder gezien. Wanneer hij zijn vakmanschap bovenhaalt, denk je : dit is moderne couture. Het zwarte jurkje, de geweldige avondjapon vol veren, de smoking, de jurk in stretch kant. Het lijkt moeiteloos en vanzelfsprekend, maar dat is natuurlijk net de kunst.

Thierry Mugler schotelt ons een verzameling van kevers en vreemde vogels allerhande voor. Er loopt zelfs een tailleur van autobanden mee, als dat geen recyclage is. Mugler ziet haute couture als een mogelijkheid om zijn wildste dromen te verwezenlijken, dat is duidelijk. Zijn visie is zo overweldigend dat je vergeet dat het een defilé is. Tussen dominatrix en drag-queen, sciencefictionfilm en seksgodin ; dit is pure Mugler. Maar is het haute couture ?

Bij al het nieuwe geweld lijken de luidruchtige couturiers van weleer bijna bescheiden. Christian Lacroix en Gianni Versace zijn haast bedeesd in hun aanpak. Discussies over wat traditioneel, modern en haute couture is, vallen weg bij het zien van Lacroix’ defilé. Dit moet the real stuff zijn. Wervelende jurken, kant en tafzijde, transparante bustiers met korsetnaden. Geen achterliggende theorie of provocerend concept. Lacroix doet gewoon zijn werk. ?Mijn klanten reizen voortdurend?, zegt hij. ?Ze zijn als luxezigeuners. Dus heb ik een aantal invloeden, stijlen en stoffen met elkaar vermengd. Al mijn silhouetten zijn anders. Alle vrouwen zijn dat ook.?

Ook Gianni Versace heeft een aanval van minimalisme. ?In een seizoen vol gekheid wil ik het simpel houden?, zegt hij. ?Dit is een van mijn meest cleane en sobere collecties ooit. Een beetje flamenco en een beetje zigeunerstijl, maar het worden nooit kostuums. Die zijn er dit seizoen al genoeg.? Asymmetrische accenten, een mix van motieven en kleuren, en een zachte lijn overheersen bij Versace. Alles zit strak en sexy op het lichaam, het decolleté is vaak duizelingwekkend. Versace wil de haute couture op meer dan een manier omvormen. Hij zal zijn creaties gewoon in zijn winkels in New York, Parijs, Milaan en Londen verkopen. ?Het is onzinnig om van vrouwen te verwachten dat ze nog naar het atelier komen om te passen.?

De koning van de couture, Yves Saint Laurent, is verfijnd als altijd. Geen spelen op effecten, geen grensverleggend werk. Hij levert haute couture van de oude stempel, zoals we nu geneigd zijn dat te noemen : kundig opgebouwde kleding die zijn klanten flatteert. Het traditionele broekpak, de tailleur met rechte rok tot onder de knie. Vreemd, ze lijken helemaal uit de tijd.

Bonte pluimage van Jean-Paul Gaultier.

Vogel van Thierry Mugler.

Kleurige veren bij Dior.

Vogelvrouw bij Givenchy.

De kunstig uitgevoerde smoking van Givenchy.

Het korset van Lacroix.

De discrete dames van Versace.

Galliano’s versie van de Dior-hanenpoot. Rechts : Claudia als Louise Brooks bij Dior.

Hysterische glamour, en rechts vederlichte couture, beide van Chanel.

McQueen op zoek naar het gulden vlies.

De kevers van Mugler.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content