Het Mexicaanse platteland is bezaaid met oude haciënda’s, gebouwd met de opbrengsten van zilver- en tinmijnen, suikerriet en hennep. Sommige daarvan werden verbouwd tot luxehotels. Daar kan je het rijke, turbulente verleden van Mexico proeven en tegelijk genieten van alle faciliteiten van een modern vakantieoord.

Fiona Cameron / Foto’s Preben S. Kristensen

De laatste jaren zijn vele historische haciënda’s uit de vergetelheid gehaald en omgebouwd tot museum of hotel. Een verblijf in of een bezoek aan zo’n eigendom biedt een unieke kijk op Mexico’s verleden. De haciënda-eigenaars lieten schitterende huizen optrekken om de rijkdom en macht die ze met suikerriet en hennep, vee, zilver en tin hadden vergaard ten toon te spreiden. De eerste haciënda’s hadden veel weg van een vesting, terwijl de latere de nieuwste bouwstijlen weerspiegelden en werden volgestouwd met geïmporteerde meubels volgens de laatste mode.

Er zijn bijzonder stijlvolle haciënda’s, zoals de Cocoyoc nabij Cuernavaca, die zeker niet hoeven onder te doen voor om het even welk internationaal vakantieverblijf. Een aantal andere bieden weliswaar wat minder faciliteiten, maar stuk voor stuk doen ze het verleden op onvergetelijke wijze herleven.

Haciënda de Cortés, Vista Hermosa en de Calinda Racquet Club liggen in hetzelfde gebied als Cocoyoc (ongeveer één tot anderhalf uur ten zuiden van Mexico City), terwijl het Museo Hacienda de San Gabriel de Barrera en Parador San Javier (zilvermijnen) in de historische stadsgordel gelegen zijn, twee, drie uur ten noordwesten van Mexico City. San Miguel Regla (zilvermijnen) en de naburige Santa Maria Regla liggen in het wat verder afgelegen Hidalgogebergte (een prachtig natuurgebied) ten noordoosten van Mexico City.

Haciënda Cocoyoc

In 1957, toen Paulino Rivers Torres Mansi nog een klein jongetje was, ging zijn vader vaak met hem paardrijden door de suikerrietvelden ten zuiden van de Sierra de Tepoztlán. ?Een van onze favoriete plekjes was de overwoekerderuïne van een oude haciënda op een plek die bekend stond onder de naam Cocoyoc (plaats van de prairiewolven), het geboorteland van de moeder van Aztekenkoning Moctezuma de Eerste. Cocoyoc maakte deel uit van het reusachtige gebied dat aan Hernán Cortés werd geschonken na diens verovering van Mexico in 1521. De haciënda stamt uit die tijd.?

Cortés bouwde een vesting bovenop een piramide in Cuernavaca, richtte alleen al in deze streek niet minder dan 40 haciënda’s op en introduceerde de productie van suikerriet in Mexico. Haciënda Cocoyoc zou uiteindelijk een van de twaalf belangrijkste suikerrietplantages van het land worden.

Paulino : ?De haciënda brandde echter af tijdens de Mexicaanse Revolutie in 1910. Haciënda’s waren toen immers een symbool van de onderdrukking van het volk. In 1921 werd het land aan de boeren gegeven en zij lieten de haciënda wegrotten tussen het suikerriet. Mijn vader verloor zijn hart aan deze plek. Hij kocht de haciënda en besteedde de rest van zijn leven aan het restaureren en ombouwen van de woning tot een hotel. Zijn droom werd ook de onze.?

Haciënda Cocoyoc is vandaag een eersteklas vakantieverblijf met 300 kamers, een golfbaan met 9 holes, 3 zwembaden, 3 tennisbanen, een klein gymlokaal, paarden en verscheidene restaurants. Een aantal gebouwen werd gerestaureerd, maar andere werden opzettelijk gelaten zoals ze waren, om te herinneren aan het woelige verleden van het landgoed. Je kan overnachten in een hemelbed in de gerestaureerde haciënda of in een moderne villa met eigen zwembad in de tuinen. Als je moe bent van het luieren, kan je een bezoek brengen aan het nabijgelegen Indiaanse dorpje Tepoztlán (met een kleurrijke Indiaanse markt en ruïnes op de heuvelflank), de koloniale stad Cuernavaca (met een kathedraal, musea en een aantal van de beste restaurants die er in Mexico te vinden zijn) of de indrukwekkende piramide en de oude observatiepost ten zuiden van Cuernavaca in Xochicalco.

Carretera Federal km 32,5, Cuautla 622735, Morelos. Tel. (00-52) 735/622.11 of 612.11, fax : 735/612.12. Een luxueuze tweepersoonskamer kost 77 VS$, voor een suite met privé-zwembad betaal je 120 VS$ per nacht. Twee kinderen jonger dan 12 jaar verblijven gratis mee op de kamer. Er zijn driedaagse golfpakketten verkrijgbaar (125 VS$ per persoon). Je kan via het hotel ook paarden huren.

Haciënda Vista Hermosa

Rijdend door de lange dreef die naar de ommuurde, dreigende ingang van de Haciënda Vista Hermosa leidt, aan de oever van het Tequesquitengo-meer, word je zo teruggevoerd naar 1529. Je zou hier ieder moment Cortés tegen het lijf kunnen lopen die een inspectieronde maakt op zijn nieuwe landgoed. In een vreemd land, slechts een paar jaar na de verovering, liet Cortés zijn haciënda bouwen als een vesting, omringd door een twee meter dikke muur met kantelen. Zo stelde hij de woonvertrekken, de kapel, de stallen, opslagplaatsen en de reusachtige raffinage-installaties veilig. Het gebouw doet tamelijk streng aan. Het heeft prachtige gewelfde plafonds en de kamers hebben enorme afmetingen. Ze zijn koel en door hun eenvoud hebben ze iets kloosterachtigs. De eetzaal en het zwembad werden ondergebracht in de overblijfselen van de suikerraffinaderij. Daarnaast zijn er ook een aantal opvallende suites op het domein, waarvan sommige een klein privé-zwembad hebben. De bruidssuite heeft een privé-ingang naar de kapel en een Romeins bad, terwijl de keizerlijke suite werd uitgerust met een hemelbed en een antiek marmeren bad. Het Tequesquitengo-meer stelt een beetje teleur, maar de ruïnes van Xochicalco liggen op amper een kwartiertje rijden en het pittoreske zilvermijnstadje Taxco ligt op ongeveer een uur rijden in het zuiden.

Carretera Alpuyeca km 7,5, Tequesquitengo, Morelos. Tel. (00-52) 734/ 5.53.61. of 5.53.62, fax : 5.53 60. Een tweepersoonskamer kost 80 VS$ per nacht zonder maaltijden, 140 VS$ met maaltijden. De keizerlijke suite kost 140 VS$ zonder maaltijden en 200 VS$ met maaltijden. Op ongeveer 30 minuten rijden van Cuernavaca en op 1 uur rijden van Taxco.

Haciënda de Cortés

De Haciënda de Cortés, aan de rand van Cuernavaca, was eveneens het hart van een groot suikerrietdomein. In 1848 werd de haciënda gemoderniseerd toen er begonnen werd met de productie van aguardiente (een plaatselijke brandewijn), maar na de Mexicaanse Revolutie van 1910-11 bleef ze verlaten achter. In 1973 werd het gebouw van de ondergang gered door Dr. Mario Ulloa, die er een hotel van maakte. In zekere zin vind je hier een persoonlijke en romantische kijk op de geschiedenis : de eetzaal en bar werden ondergebracht in met wijnranken begroeide ruïnes aan het binnenplein ; overbodig geworden pilaren sieren het zwembad, dat werd aangelegd in het geraamte van een oud gebouw. Alle slaapkamers zijn verschillend. Sommige ademen een koloniale sfeer uit, met zware meubels en een achteloos neergelegd zadel of een hoed op een bankje ; andere werden ingericht in felle kleuren en doen bijna Moors aan. Maskers aan de muren, kamelen en pauwen in keramiek en feeëriek verlichte binnentuinen verlenen het hotel een heel eigen karakter. Als je een beetje uitgekeken geraakt op al dat moois, voert een taxi je naar het bruisende Cuernavaca, een stad met kosmopolitische allures. Vooral niet te missen : het voortreffelijke eten en de schitterende tuinen van Las Mañanitas (Ricardo Linares nr. 107) of La Strada (Salazar nr. 3) met zijn romantische patio en zijn overheerlijke Italiaanse keuken.

Plaza Kennedy 90, Atlacomulco, Cuernavaca, Morelos. Tel. (00-52) 73/16.08.67 of 15.88.44, fax : 15.00.35. Een suite voor 2 personen kost ong. 70 VS$ per nacht. De keizerlijke suite voor 4 kost zo’n 120 VS$. Op 15 minuten rijden van het centrum van Cuernavaca.

Hotel Calinda Racquet Club Cuernavaca

Dit gebouw werd opgetrokken op de plaats van de vroegere stallingen van Cortés. Het is niet zo groots als de hierboven beschreven haciënda’s, maar het is een unieke plek voor tennisfanaten. Er is altijd wel een privé-leraar beschikbaar om uw stijl te helpen verbeteren. De meeste gasten logeren in moderne casitas op de helling rondom de tuin met zwembad en meer dan 400 tropische plantensoorten. Het Mexicaanse restaurant kijkt uit op de tennisvelden ; daarnaast is er ook een elegant Italiaans restaurant in de mooie koloniale patio.

Francisco Villa, 100 Colonia, Rancho Cortés, Cuernavaca, C.P.62120. Tel. (00-52) 73/11.24.00, fax : 73/17.54.83. Een tweepersoonskamer kost 115 VS$ per nacht. Het hotel is lid van Choice Hotels International : boeken kan dus via de Europese verkoopkantoren (0800/18993, fax : 00-44/171/222.32.48).

Parador San Javier en Haciënda San Gabriel de Barrera

De smalle, kronkelende straatjes en pleinen van Guanajuato vormen een aaneenschakeling van barokke kerken en Frans aandoende paleizen en schouwburgen. De stad is gelegen aan een van de rijkste zilveraders ter wereld vandaar al die pracht en praal. Er zijn hier dan ook veel haciënda’s in de buurt. Het Museo Ex-hacienda van San Gabriel de Barrera geeft een goed idee van hoe het leven van een rijke mijneigenaar er in de 17de en 18de eeuw uitzag. De haciënda, vandaag een museum, is ingericht met zwaar uitgewerkte Spaanse, Engelse, Chinese en Italiaanse meubels. Het huis ligt te midden van prachtige tuinen een oase ver van het harde mijnleven.

De Parador San Javier, een andere haciënda, werd omgebouwd tot een hotel. Het naburige restaurant en de arena zijn nog steeds eigendom van de haciënda, maar het grootste deel van de oorspronkelijke landerijen is in andere handen overgegaan en dat maakt het geheel een beetje troosteloos. In de bar kan je in een oude put turen, de stallen werden omgetoverd in een balzaal en de molen fungeert nu als disco ! Toch is dit een aangename verblijfplaats van waaruit je Guanajuato en de nabijgelegen kerk van Valenciana kan bezoeken, en natuurlijk ook de zilvermijn, ooit een van de rijkste ter wereld. Het oude huis van de Graaf van Valenciana, net tegenover de kerk, herbergt een van de mooiste winkels uit de streek met een prachtige collectie keramiek, tapijten en handwerk.

Parador San Javier : Plaza Aldama 92, Guanajuato. Tel. (00-52) 473/206.26, fax : 473/23.114. Een junior suite voor twee personen kost ongeveer 80 VS$ per nacht. Het tot hotel omgebouwde complex maakte ooit deel uit van een grote zilvermijn-haciënda. Vraag een kamer in de tuin of een kamer in de nieuwe vleugel.

Santa Maria Regla en San Miguel Regla

De staat Hidalgo is niet zo bekend bij toeristen, ook al ligt de hoofdstad Pachuca slechts 90 km ten noordoosten van Mexico City. Het is een overwegend bergachtig gebied dat heel wat natuurschoon te bieden heeft. Er zijn talloze natuurreservaten, ongewone rotsformaties en oude tin- en zilvermijnsteden. De Spanjaarden ontdekten hier voor het eerst zilver in 1543. Tot op vandaag zijn de mijnen goed voor zo’n 6 procent van de wereldproductie met meer dan 28.000 kilogram zilver per jaar.

Alleen al het eten is buitengewoon in deze streek : in de Villa Alpina El Chalet, op de weg van Pachuca naar Huasca, kan je Maguey-cactusbloemen uitproberen en escamoles (miereneieren). Ook zeer de moeite waard is pastes (een pikante variant op de vleespastei die de tinmijnwerkers uit Cornwall hier in de 19de eeuw introduceerden), verkrijgbaar in de bars van het stadje Mineral Real del Monte. Als je voorbij Huasca de weg blijft volgen, bereik je de 18de-eeuwse haciënda van San Miguel Regla. Die werd opgericht door de eerste graaf van Regla, die zich toelegde op het raffineren van metaal. De schitterende haciënda ligt op een flank van de riviervallei. Hotelgasten verblijven in een aantal gebouwen verspreid over het landgoed. De vallei staat volledig onder water, en de schoorstenen van de oude smeltovens tronen boven het meer uit, wat een spookachtig gezicht oplevert. Sommige kamers zijn wat vervallen en donker. Vraag een kamer met uitzicht op het meer en het zwembad : zij zijn licht, bieden een prachtig uitzicht en behoren tot de goedkoopste !

Van hieruit kan je paarden huren om de omgeving te verkennen. Als je een bezoek brengt aan de basaltprisma’s en watervallen, zie je in de bergengte het andere eigendom van de graaf van Regla liggen : de haciënda van Santa Maria Regla, een van de grootste metaalverwerkende haciënda’s van Mexico.

Pachuca, Huasca, 43500 Hidalgo. Tel. (00-52) 771/ 5.43.11 ; 5.43.53, fax : 5.44.00. Voor wie Mexico op een andere manier wil bezoeken, is dit een interessante plek, te midden van oude mijnstadjes en prachtige natuurgebieden. Jammer genoeg is het domein dringend aan renovatie toe, en de internationale keuken stelt niet veel voor. De villa’s en kamers liggen verspreid over een groot gebied. De mooie kamers met uitzicht bij het zwembad (Junta, Carmen, Juch Bowie, Minera, Alejandra of Santa Rosa genaamd) kosten ongeveer 70 VS$ per nacht voor 2 personen, maaltijden inbegrepen !

De Sisal-haciënda’s van Yucatan

Sommige gebieden van Mexico hadden hun rijkdom te danken aan suiker, vee en zilver, maar de streek van Yucatán leefde van sisal. De haciënda’s van San Bernardo, Yaxcopoil (nu een museum) en San Ildefonso Teya allemaal in de buurt van Mérida geven een goed beeld van het rijke verleden. Jammer genoeg kan je in niet een van deze haciënda’s logeren, maar zij illustreren elk het uiteenlopende lot dat de haciënda in het moderne Mexico beschoren is. De haciënda van San Bernardo is in privé-handen, maar ligt er verlaten en verkommerd bij. De haciënda van Yaxcopoil is nu een museum met een winkeltje waar honing en plaatselijke ambachtelijke voorwerpen worden verkocht. De haciënda van San Ildefonso Teya is privé-eigendom en wordt prachtig onderhouden. Op zo’n mooie haciënda zouden we allemaal wel willen wonen… Een verblijf in een haciënda die is omgebouwd tot een hotel is echter veel comfortabeler en brengt heel wat minder verplichtingen met zich !

Haciënda Cocoyoc is omgeven door prachtige tuinen. Ruïnes van de oorspronkelijke gebouwen uit de tijd van de Spaanse verovering zijn geïntegreerd in een van de zwembaden.

Elke kamer in de haciënda de Cortés is verschillend : deze suite is Moors van inspiratie.

De koloniale patio in het kleinere hotel Calinda Racquet Club Cuernavaca.

Haciënda Vista Hermosa werd door Hernán Cortés opgetrokken als een vesting met kantelen.

Door het zwembad van Vista Hermosa loopt nog het oorspronkelijke aquaduct.

Het sprookjesachtige restaurant van haciënda de Cortés.

Met de klok mee : in het 18de-eeuwse San Miguel Regla tronen de oude smeltovens nu uit boven het meer. Het tot museum verbouwde San Gabriel de Barrera. De vernieuwde Parador San Javier. Santa Maria Regla :ooit een vande grootste metaalverwerkende haciënda’s van Mexico.

Met de klok mee : het indrukwekkende decor van San Miguel Regla wordt vaak gebruikt als filmlocatie. De klokkentoren van San Ildefonso Teya in Yucatan. De haciënda Yaxcopoil is nu museum. San Bernardo ligt er verkommerd bij.