lene.kemps@knack.be

Als het ooit echt lente wordt, bekruipt mij vast de zin om de ramen open te gooien, de rommel op te ruimen en ervoor te zorgen dat alle oppervlaktes in huis blinken van properheid. Tenminste, dat hoop ik. Want ik ben eigenlijk niet zo ‘schoonmakerig’ aangelegd. Maart is volgens alle experten de geschikte maand. Te koud om al echt van een mooie dag buiten te genieten, maar warm genoeg om frisse lucht binnen te laten. Dat was dit jaar duidelijk niet het geval.

U zou verbaasd staan van de websites die proberen om de oorsprong van de lenteschoonmaak te achterhalen. Van het Perzisch Nieuwjaar tot het Iranese khooneh tekouni (het huis door elkaar schudden), het Schotse Hogmanay en het Joodse Passover. We zijn het er blijkbaar allemaal over eens dat een proper huis noodzakelijk is om je goed te voelen. Bijna een ritueel. Zouden eskimo’s dat nu ook doen in hun iglo ? De berenvellen uitschudden, het ijs doen glanzen en de lang betaalde rekeningen in een bevroren doos stoppen ? Zijn er grotschilderingen van Neanderthalers die gewapend met emmers en koffiefilters (tip : koffiefilters werken beter dan kranten om de ramen te lappen) de wanden van de grot oppoetsen en de prehistorische spinnenwebben buitenvegen ?

Ik twijfel niet aan de hygiënische, noodzakelijke waarde van schoonmaken, maar de voorliefde voor glanzende oppervlaktes en lege ruimtes, en de afkeer van decoratie en alles wat stof kan verzamelen, schrijf ik op rekening van de modernisten en minimalisten. Een beter huis maakt betere mensen van ons, vond Le Corbusier, en beter was dan: zuiver en proper. Adolf Loos ging zo ver om in zijn essay Ornament en Misdaad decoratie gelijk te stellen aan degeneratie. En voor we het goed en wel beseften, sloop het clean desk-principe binnen in ons huis. Opgeruimd staat netjes. Weg met die fotolijsten, kussens, gedrapeerde gordijnen en kunstig opgestelde bibelots. En god verhoede dat je iets zou verzamelen, dat gaat al helemaal te ver. Op tv zagen we talloze variaties op Maria en Sien uit Schoon en meedogenloos. Poetscommando’s die met bezems en schuursponzen de donkere hoeken van ons huis te lijf gingen. En de donkere hoeken in onze geest. Want als een proper huis voor een heldere geest staat, dan staan stofnesten en doffe kranen toch zeker voor een duister hoofd, vol teleurstellingen en frustraties, gebonden aan het verleden. Alweer op tv zien we series als Hoarders, pathologische verzamelaars, die te midden van bergen rommel ongelukkig zitten te wezen, tot hun goedmenende familie en de tv-psycholoog het huis bestormen en de lang verzamelde dozen buiten slepen. Opruimen is therapie geworden ; als we het vuilnis buitenzetten, gooien we geestelijke ballast weg. In deze tijden is er geen enkel probleem dat we niet kunnen ‘herinrichten’.

Een rommelig huis is een gezellig huis. Een huis waarin geleefd wordt, is geen glanzende showroom, dat hebben we ondertussen al lang begrepen. Ik ga zeker weer wat oppoetsen en weggooien. Maar van sommige stofnesten ga ik geen afscheid nemen. Er moet nog iets te zien zijn als de tv-ploegen komen.

Lene Kemps

?Opruimen is therapie geworden : als we het vuilnis buitenzetten, gooien we geestelijke ballast weg”