Over wie de eerste was, raken de reiscafés in Vlaanderen het nooit meer eens. Maar dat ze een fenomeen zijn, staat zo vast als een huis. Hasta la vista: de echte wereldreiziger hangt aan de toog.

Sinds Rolf JensenThe Dream Society schreef, weten we het zeker: reizen is in. Almaar verder en langer, zelfstandiger en avontuurlijker. Onze zucht naar boeiende ervaringen en verhalen, weg van de dagelijkse sleur, was nooit zo groot. Daarbij gaat het om meer dan goedkope vliegtuigtickets, laagdrempelige informatiebronnen en gepersonaliseerde reisformules. We maken verre tochten, dansen op bevreemdende ritmen uit onbekende oorden en koken gerechten uit de internationale keuken.

Geen wonder dus dat die boom nu ook Vlaanderens oudste vrijetijdsactiviteit beïnvloedt: het cafébezoek. Grote brouwerijen zoeken nieuwe manieren om hun producten aan de man te brengen. Jonge ondernemers met frisse ideeën vinden er een luisterend oor. Zij openen her en der cafés waar alles draait om verre bestemmingen, onbekende culturen en het uitwisselen van reiservaringen. Je kunt er gidsen en tijdschriften raadplegen, workshops en infoavonden bijwonen, on line vakanties boeken en grote reisroutes uitstippelen, genietend van een Zuid-Afrikaanse wijn, een Indonesisch gerecht of opzwepende Latijns-Amerikaanse ritmen. Elk café vult het thema op zijn eigen manier in. Maar altijd kun je er andere reizigers ontmoeten, van verstokte globetrotters tot dagjesmensen, of fiets- en wandelfanaten. Aan gespreksstof geen gebrek: tussen pot en pint zijn weinig onderwerpen zo uitgestrekt als reizen. Weekend Knack nam de rugzak op en maakte een rondje langs reiscafés in Vlaanderen.

The Travellers Pub, Knokke

T he Travellers Pub (” no nonsense, it’s just a bar“) bewijst dat reiscafés vele vormen hebben. Geboren Limburger Peter Franssens (42) groeide op in Zaïre. Nadat zijn ouders naar België waren teruggekeerd, verbleef hij zes jaar in het leger. Met de daar geleerde survivaltechnieken deed Franssens zijn voordeel: “Als low-budgetreiziger is het goed om weten hoe je een stoel of een bed maakt van twee touwtjes en wat planken.” Hij bezocht onder meer Japan, Canada, Alaska, Birma en Bali. In ’95, terwijl Franssens in China verbleef, besloten zijn vrienden een reiscafé te openen dat hij dan maar moest uitbaten. Franssens haalde zijn wereldwijd verzamelde memorabilia van de zolder en richtte er de plek mee in. “Sindsdien is het thuis heel netjes, tot groot plezier van mijn vrouw”, bekent Franssens. De reiskriebels zijn echter gebleven, de rugzak staat vertrekkensklaar: “Als het moet, sluiten we gewoon de zaak.”

In de tent: The Travellers Pub lijkt wel een baancafé aan Route 66. Een hallucinante ervaring, want na enkele minuten is de chique badplaats verder weg dan ooit. Gesigneerde foto’s van Roland Van Campenhout en John Lee Hooker verraden dat er een bluesfan achter de toog staat. Muziek van Stevie Ray Vaughan, B.B. King, Alanis Morrisette of Leonard Cohen maakt de Amerikaanse sfeer compleet – wereldmuziek is hier ver weg. Kijk niet verbaasd op van spontane jamsessies, want Franssens speelt zelf gitaar. Het bric-à-bracinterieur is een lust voor het oog. Aan het plafond en de muren hangen honderden grote en kleine souvenirs uit alle werelddelen: nummerplaten, asbakken, reddingsvesten, wapens en foto’s, maar ook muziekinstrumenten, kunstvoorwerpen, klompen en borden van Clintons eerste presidentiële campagne. De gadgets worden geschonken door genereuze klanten of meegebracht door Franssens: “Ik heb van alles losgeschroefd. Achter elk voorwerp schuilt een verhaal, van de lek geslagen roeiboot tot de op de zool versleten stapschoenen.” Knokke is nochtans niet meteen een backpack heaven. The Travellers Pub is dan ook een familiecafé met een trouw publiek. Franssens: “Het is geen specifieke bar voor wereldreizigers. Of je nu informatie over Borneo zoekt of gewoon het interieur apprecieert, iedereen is welkom.” Toevalsklanten zijn een uitzondering: buurtbewoners, verblijftoeristen en in het weekend studenten vormen de vaste clientèle.

Altijd weg: In Knokke geen workshops en infoavonden. “Die spreken vooral een stedelijk publiek aan”, zegt Franssens. “Hier gaat de reisinformatie over de toog. De goedkoopste tickets, medische voorzorgen en speciale voorzieningen, foto’s nemen in specifieke omstandigheden en de gepaste kleding voor de Andes, ik beantwoord al je vragen. Ik weet niet hoeveel rugzakken ik al heb helpen pakken.” Kan hij je vragen toch niet beantwoorden, dan brengt hij je in contact met ervaren reizigers. Of je zoekt zelf op de internetcomputer (150 fr. per uur) of in de reisbibliotheek. De bijna volledige Lonely Planet-collectie maakt het opzoekingswerk een stuk eenvoudiger. Daarnaast bevat de bibliotheek, in samenwerking met een lokaal reisbureau, allerlei reisbrochures. Franssens: “Niet iedereen wil of kan alleen op reis. In dat geval kun je hier een idee krijgen van de opties. Er is vraag naar georganiseerde trips, maar ik ben geen reisagent.”

Spijs en drank: U bent snel door het menu: hotdogs (100 fr.), pizza’s (120 fr.) en loempia’s (220 fr.). De drankenkaart is een ander verhaal: sake, cider en bieren als Tsingtao (China), Singha (Thailand) en Red Stripe (Jamaica) geven het begrip wereldreis een nieuwe invulling.

Kortom: Een sympathiek en eigenzinnig reiscafé dat ver af staat van de huidige world-hype. Het interieur zal u nog lang bijblijven.

The Travellers Pub, Paulusstraat 32 (Oosthoek), 8300 Knokke, Tel. 050/62.20.52, travellers@skynet.be. Dagelijks van 16 tot 4 uur (en soms wat later).

Pole Pole, Gent

Dankzij het gelijknamige festival is Pole Pole een begrip, zowel in Gent als daarbuiten. Uitbater-organisator Jo Bonte (40) groeide op in Zaïre, waar zijn vader een plantage had. Al 15 jaar organiseert hij avontuurlijke jeepreizen door Afrika, en in februari ’90 opende hij een café, ter ondersteuning van het reisbureau. Zo stond Bonte in het midden van de opkomst van avontuurlijke reizen, wereldmuziek en de exotische keuken. Het Pole Pole-festival telde bij de eerste editie (7 jaar geleden) 3000 toeschouwers, vorig jaar werden in Oostakker maar liefst 32.000 bezoekers verwelkomd. Bonte heeft dan ook steeds minder tijd om reizen te organiseren. “Afrika is bovendien gevaarlijker geworden. Eén vrachtwagen verliezen in Rwanda was genoeg. Dat knaagt aan je liefde voor het continent”, zegt Bonte.

In de tent: Pole Pole is Swahili voor kalmpjes aan, en dat is ook het motto van dit reiscafé, al kunnen in deze kleine ruimte de temperaturen behoorlijk oplopen. In de late uren heeft niemand een excuus om stil te blijven staan, daar zorgt de vrolijke Braziliaanse, Cubaanse en Antilliaanse muziek voor. Ook het door Bonte ontworpen interieur draagt bij tot de sfeer, want Pole Pole is de Efteling onder de reiscafés. Afrikaanse tinten, terracotta en siena, enkele kunst- en gebruiksvoorwerpen (Bonte verzamelde zo’n 400 stuks), schilderijen en beschilderde kappersborden creëren een prachtige ruimte. De sobere en trefzekere halogeenverlichting geeft het geheel intimiteit. Het succes van Pole Pole (in de week bij studenten, in het weekend bij het theater- en bioscooppubliek) is dan ook makkelijk te begrijpen. Aan deze laatste bezoekers dankt Pole Pole trouwens zijn status als het café van de schoon madammen.

Altijd weg: Workshops en infoavonden? Bonte valt uit de lucht: “Daarvoor is het hier veel te klein. Het café zit alle dagen vol, de mensen komen zo ook wel. Nu je op internet kunt, zoek je toch geen informatie meer in het café? Een reiscafé moet gezelligheid en sfeer brengen, dat stimuleert de verbeelding meer dan een prikbord of een reisbibliotheek.”

Spijs en drank: Cocktails, cocktails en nog eens cocktails. In Pole Pole vliegen de kleurrijkste dranken over de toog: Dawa, Waka Waka, Lamu, Yéke Yéke – de Antilliaanse en Indonesische barjongens draaien en shaken dat het een lieve lust is. De prijs (180 fr.) is volgens Bonte een geste naar de studenten en belangrijk voor de goede sfeer. Eén drankje worden er snel twee en het feest kan beginnen. Wie denkt er dan nog aan eten? “We hebben het geprobeerd, maar koks met verstand van de wereldkeuken die voortdurend nieuwe dingen kunnen doen, zijn zeldzaam.”

Kortom:Pole Pole is meer cantina dan reiscafé, maar sleept u door een perfect samenspel van alle ingrediënten zo mee in zijn gezellige sfeer.

Pole Pole, Lammerstraat 8, 9000 Gent, Tel. 09/355.34.00. Dagelijks van 19 tot 2 uur. Op zaterdag en zondag tot 3 uur.

Via Via Reiscafé, Heverlee

In het Via Via Reiscafé in Heverlee lijkt de bediening te vliegen. Mede-uitbater Jos Dereymaeker (40), van opleiding verpleger, zit al een tijdje in de Leuvense horeca. Als reisbegeleider bij Joker Toerisme hoorde hij over reiscafés in drukbezochte plaatsen als Indonesië en Java. Dereymaeker wou het concept ook in België uittesten: “Reizen is mijn hobby en ik kende de horeca, de combinatie lag voor de hand.” Dus opende hij in juni ’95 met twee partners het eerste Via Via Reiscafé, op tien minuten van het Leuvense stadscentrum. “Een gok, maar in het centrum lagen de prijzen te hoog en is de parkeergelegenheid te beperkt.” Joker Toerisme kocht het pand en is minderheidsaandeelhouder, al zijn de commerciële activiteiten van de touroperator er beperkt tot een kast met brochures. Nog altijd is Dereymaeker jaarlijks zo’n vijf maanden op reis, zowel naar verre landen als Bolivië, Cuba en Indonesië als dichter bij huis.

In de tent: Dit drukke café heeft veel weg van een huiskamerachtig eethuis, vooral rond lunchtijd. Het reisthema is subtiel aanwezig en wordt geenszins opgedrongen: uurwerken geven de tijd aan in allerlei wereldsteden, terwijl op de achtergrond bekende nummers uit het lichtere Portugese en Spaanse genre spelen. Wereldmuziek is geen must. Dereymaeker: “We houden de drempel zo laag mogelijk, want we zijn er ook voor thuisblijvers. We mikken niet uitsluitend op het selecte publiek van globetrotters.” Rond lunchtijd komen studenten, winkelende vriendinnen en zakenmensen over de vloer, terwijl ’s avonds aficionados van de wereldkeuken en low-budgetreizigers in de meerderheid zijn.

Altijd weg: Met een stevig aanbod van infoavonden, diareeksen en workshops over verre bestemmingen en vreemde culturen is Via Via een onvervalst reiscafé. Je kunt er alles leren over de Libanese keuken, canyoning en eerlijke wereldhandel, of reizigers vragen stellen over hun ervaringen in Guatemala of Iran. De vergaderzalen dienen niet alleen voor de talrijke bijeenkomsten van Joker-groepen. Er vinden themaweekends plaats en op speciale avonden wordt het café tot een Ierse pub of een exotische cocktailbar omgetoverd. Er zijn permanent tentoonstellingen van buitenlandse kunstenaars en fotografen, terwijl je in de reisbibliotheek (soms verouderde) reisgidsen en gespecialiseerde tijdschriften kunt raadplegen. Op zoek naar reisgenoten, taallessen, informatie uit eerste hand of een oppas voor de huisdieren? Gebruik dan het populaire prikbord. Misschien vind je er wel een job in het buitenland.

Spijs en drank: Het personeel komt zowel uit de streek als uit verre oorden als Indonesië en Mauritius. Dat straalt af op de menukaart met vier gerechten uit de wereldkeuken. Schotels als Indische kip (325 fr.) of Marokkaanse lamstajine (365 fr.) worden geserveerd in eenvoudige maar exotische borden en pannetjes. Ook de drankenkaart is een internationale aangelegenheid, met onder meer bier uit China, Thailand en Congo en wijn uit Zuid-Europa, Zuid-Amerika en Nieuw-Zeeland.

Kortom: Een gezellig reiscafé met een stevig maar niet opdringerig concept, een breed publiek en een internationale sfeer.

Via Via, Naamse Steenweg 227, 3001 Heverlee, Tel. 016/40.40.45. Dagelijks van 11.30 tot 2 uur (op zaterdag en zondag vanaf 15 uur). Keuken van 12 tot 14.30 uur en van 17 tot 22 uur.

Via Via Joker Reiscafé, Antwerpen

Na Via Via Reiscafés in Yogyakarta, Dakar, Barcelona en Copán volgde in augustus ’97 het Via Via Joker Reiscafé in Antwerpen. Uitbater André De Schepper (49) was informaticus, maar veranderde acht jaar geleden van richting. Hij verscheepte een jeep naar Harare, Zimbabwe, en begeleidde avontuurlijke reizen voor Joker. Zo bezocht hij onder meer Malawi, Botswana en Namibië. Na vier jaar dwongen lokale onlusten hem terug te komen. Een reiscafé in Zimbabwe zat er niet in, dus werd het Antwerpen. De Schepper vond een 16de-eeuws pand in de voormalige wolhandelaarsbuurt en startte een intensieve renovatie. Zes maanden later mocht De Schepper zich terecht de grootste noemen. Met drie verdiepingen en een kelder voor groepen mikt Via Via Antwerpen op het grote publiek.

In de tent: Het interieur is een en al exotisme, vooral dankzij de Afrikaanse kunstvoorwerpen en de wereld- en landkaarten die De Schepper verzamelde. Aardse kleuren, houtwerk en andere natuurlijke materialen in een sobere inrichting versterken de Afrikaanse couleur locale. Je kunt het reisthema niet negeren: voor de bar hangt een gigantische wereldkaart. Alaska, Kameroen en Patagonië liggen om de hoek. Door de enorme omvang van het pand en de hoge plafonds mist de ruimte echter intimiteit. Via Via Antwerpen houdt het midden tussen een café en een cultureel centrum. Toch is er ook belangstelling van Antwerpenaren zonder uitgesproken reisinteresse, zegt De Schepper: “Vele klanten zijn ervaren wereldreizigers of nemen deel aan onze activiteiten, maar er zijn ook dagjesmensen en sfeerzoekers. Er worden aan de toog veel verhalen uitgewisseld en plannen gesmeed.” Sinds het café vermeld staat in de Guide du Routard, vinden ook Franse toeristen de weg.

Altijd weg: Spaans, tai-ji, djembé, salsa, kaart- en kompaslezen, aan cursussen en workshops geen gebrek. Bovendien organiseert Via Via Antwerpen infoavonden met thema’s als trektochten, toerskiën en tentenvakanties. Op donderdagavond tonen ervaren reizigers diareeksen rond verre bestemmingen. Geregeld zijn er themaweken met een aangepast cursus- en infoaanbod. Een verzorgde folder vertelt u er alles over. In de reisbibliotheek valt vooral het tijdschriftenaanbod op, met magazines als Focus On Africa, La Chispa, National Geographic en de TravelAlert-serie met alle nodige medische info voor de verre reiziger. Ook in dit Via Via Reiscafé is het prikbord een goudmijn voor wie contacten zoekt, en doen permanente tentoonstellingen dromen van oorden als Nepal, Ghana en Namaste.

Spijs en drank:Via Via Antwerpen biedt diverse gerechten uit de internationale keuken aan, waarvan minstens één vegetarische schotel, en gaat prat op een zorgvuldige bereiding. De Schepper: “We proberen de kaart origineel te houden. Veel zoekwerk, maar gelukkig is er het Koningsplein in de Afrikaanse wijk.” Ook hier worden de prijzen bewust laag gehouden, met een vegetarische moussaka voor 340 fr., pescado à la cajun voor 430 fr. en een Caribische tafel voor 650 fr. Hetzelfde geldt voor de Zuid-Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse wijnen en de Turkse thees op de kaart.

Kortom: Dit reiscafé op een prachtige locatie biedt vele mogelijkheden. Doorgewinterde reizigers en world-fans worden hier niet teleurgesteld.

Via Via, Wolstraat 43, 2000 Antwerpen, Tel. 03/226.47.49. Dagelijks vanaf 17 uur, op zaterdag en zondag vanaf 14 uur. Keuken van 18 tot 22 uur.

Mosquito Coast, Gent

M osquito Coast is het jongste reiscafé van België. Rudi Schlömer (30) en Martine Van Damme (“iets ouder”) zijn backpackers die, naar buitenlands voorbeeld, het idee kregen om zelf een reiscafé te openen. “We zagen zoveel plaatsen waar trekkers elkaar ontmoeten en helpen, zoiets wilden we zelf ook”, zegt Schlömer. In maart ’99 opende het duo op loopafstand van de Vrijdagmarkt Mosquito Coast, genoemd naar de Caribische kust van Honduras. Omdat in België de markt voor een backpackerscafé klein is, mikt ook dit huis op een groot publiek: mensen met een passie voor reizen, avontuur en sport. Er komen zowel wereldreizigers die niet zonder antwoordapparaat kunnen als Benidorm-toeristen, studenten of Gentse duik- en roeiclubs. Op zondag trekt Mosquito Coast ook winkelwandeltoeristen aan. “We willen dat mensen elkaar leren kennen en ervaringen uitwisselen. Je moet echter niet naar de meest exotische bestemmingen geweest zijn”, benadrukt Schlömer. Hij deed horeca-ervaring op tijdens zijn rechtenstudie en hield de juridische sector al snel voor bekeken: “Ik werd barmanager en sindsdien ben ik niet meer tot bezinning te brengen.” Hij bezocht onder meer Sri Lanka, Indonesië en India. Van Damme werkte met straatkinderen in Guatemala en trok naar Brazilië en Vietnam.

In de tent: Het interieur van Mosquito Coast is een bont allegaartje. Zo werd een met mozaïek beklede eethoek overgeërfd van een Spaans restaurant en met tuinlampen verlicht, terwijl de ruimte achterin volledig werd gerenoveerd. Het houtwerk – afkomstig van Franse pakhuizen en treinwagons – creëert een blokhut en dus een fel contrast. Maar welke zaal u ook verkiest, ga zeker eens naar het toilet. Er hangt een indrukwekkende collectie kotszakjes, zo’n 200, verzameld bij zowel grote als obscure luchtvaartmaatschappijen. In het café zelf zorgen reisfoto’s en merkwaardige voorwerpen als een Peruviaanse kerststal, een Afghaanse zadeltas en de replica van een totem voor de nodige sfeer. Uit Ho Chi Minhstad (Saigon), bekend om zijn vervalsers van beroemde schilderijen, bracht Schlömer Dalí– en Warhol-kopieën mee. Leuk, al mist het geheel organisatie. De studentikoze sfeer van het interieur wordt versterkt door de muziek, variërend van Santana en rap tot Studio Brussel. Wereldmuziek wordt mondjesmaat gedraaid: salsa en merengue. In het weekend en op themafuiven wordt het volume wat luider gezet. Maar wat moeten wereldreizigers met een Hollywood- of Good Morning Vietnam-party?

Altijd weg: Mosquito Coast beschikt over een behoorlijke reisbibliotheek met (foto)gidsen, reisverslagen, adressenlijsten en handig gebundelde artikels. Rudi en Martine helpen bij het zoeken naar reisformules of met praktische informatie. In de geïmproviseerde zithoek op de eerste verdieping geven ervaren reizigers op donderdagavond info- en dia-avonden over verre bestemmingen. Je kunt er ook deelnemen aan oosterse relaxatietherapieën en informele Spaanse conversatielessen. Verder organiseert Mosquito Coast cultuurhistorische wandelingen door Gent en weekendtrips, zoals rafting in de Ardennen. Een driemaandelijkse folder houdt je op de hoogte van het aanbod.

Spijs en drank: Fans van de wereldkeuken vinden bij Mosquito Coast een beperkt aanbod. Tijdens ons bezoek vermeldde het avondmenu behalve pasta’s en salades (± 300 fr.) scampi’s met kokosmelk (385 fr.), Afrikaanse stoofpot (425 fr.) en steak op Chinese wijze (550 fr.). De drankenkaart bevat zowel Zuid-Europese, Zuid-Amerikaanse als Zuid-Afrikaanse wijnen en een ruim aanbod aan thee- en koffiesoorten.

Kortom: Een jong en ongebonden reiscafé dat nog wat coherentie en sfeer mist. Maar misschien doet u er toch die ene gouden tip op.

Mosquito Coast, Serpentstraat 5, 9000 Gent, Tel. 09/224.37.20. Dagelijks vanaf 11 uur, op maandag gesloten.

Wim Denolf / Foto’s Jan Caudron