Hulporganisaties kijken traditioneel vol verwachting uit naar de eindejaarsperiode. Bovendien is de Belg steeds gevoeliger voor goede doelen. En toch is de sector er niet gerust op. Gooit de financiële crisis dit jaar roet in het eten ?

Liefdadigheidsorganisaties beleven weer spannende weken. In de aanloop naar het eindejaar halen organisaties als Artsen Zonder Grenzen, Amnesty International en Unicef naar schatting dertig tot veertig procent van de inkomsten uit giften op. Ook Plan België, een kindergerichte ontwikkelingsorganisatie, organiseert doelbewust een campagne in de eindejaarsperiode. “De ervaring leert dat er op dat moment toch een bepaalde vrijgevigheid bestaat bij het grote publiek”, zegt Paul Deleye, verantwoordelijk voor de fondsenwerving. “Het is de geschenkenperiode bij uitstek, en mensen zijn op dat ogenblik ook gevoeliger voor goede doelen. Er ontstaat een momentum van solidariteit – niet alleen ten aanzien van ons eigen micromilieu, maar ook ten overstaan van het Zuiden of andere goede doelen.”

Liefdadigheid in de lift

Maar niet alleen kerstliedjes en glühwein doen ons gemakkelijker en dieper in de buidel tasten. Dertiende maanden, bonussen, winstdeelnames en intresten creëren ook meer financiële ruimte om aan liefdadigheid te doen. Bovendien is generositeit tegenwoordig een modieuze sector. Bevielen heel wat verenigingen en gelegenheidscomités vorig jaar van een naaktkalender, dan zijn dit jaar vooral veilingen voor het goede doel in trek. Zo hield Nepal Welfare, dat zich bekommert over het lot van straatkinderen, in oktober een succesvolle veiling met werk van plaatselijke kunstenaars en politici in Haacht.

Ook de toenemende filantropie van het bedrijfsleven maakt dat goede doelen volop in de belangstelling staan. Onder-nemingen zelf schenken geld weg, laten hun werknemers (al dan niet tijdens betaalde uren) vrijwilligerswerk verrichten of geven hen, zoals in het geval van HR-dienstverlener SD Worx, een cheque om aan liefdadigheid te besteden. En fel gemediatiseerde acties als Music For Life, waarvan het Glazen Huis deze kerst in Gent staat en geld inzamelt voor moeders en kinderen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld, dragen al evenzeer bij tot het hippe imago en de populariteit van de hulporganisaties.

Toegegeven : cijfermateriaal daarover is schaars omdat alleen fiscaal aftrekbare giften in kaart worden gebracht. Hoeveel we met zijn allen jaarlijks uitgeven aan goede doelen, valt dus onmogelijk te berekenen. Schattingen gaan van vier- à vijfhonderd miljoen euro tot minstens het dubbele. Maar sommige indicatoren vallen nauwelijks te missen. Zo noteerde Plan België, maar ook vierdewereldorganisatie Welzijnszorg, een gevoelige stijging van de inkomsten uit testamentaire schenkingen en duo-legaten. Daarbij is een vzw tweede begunstigde, en betaalt die vereniging de eigen successierechten én die van de eerste begunstigde.

Die testamentaire schenkingen zijn gedeeltelijk demografisch te verklaren. Vaak komen ze van alleenstaande of kinderloze weldoeners, en ze hangen ook nauw samen met de afname van kerkelijke legaten. Maar ngo’s varen er niettemin wel bij. De Koning Boudewijnstichting beheerde in 2007 voor maar liefst honderd miljoen euro aan kapitaal in fondsen op naam, dubbel zoveel als in 2004.

Onnodige paniek ?

Een en ander zou de hulporganisaties hoopvol moeten stemmen voor de huidige eindejaarsperiode. Maar dat is buiten de financiële crisis en de toestand van de economie gerekend. Een onderzoek van adviesbureau Ethicom wees begin vorige maand uit dat tachtig procent van alle goede doelen vreest de komende maanden minder giften te ontvangen. Een kwart zegt zelfs de gevolgen nu al te voelen. En dan zijn er nog de voorspellingen van de doorgewinterde fondsenwerver Karel Claes, auteur van het recent verschenen handboek ’t Is voor het goede doel en oprichter van het fondsenwervingagentschap Direct Social Communi-cations. Volgens Claes zullen bestaande donateurs door de financiële crisis een kwart minder besteden aan liefdadigheid. Bij de fondsenwerving onder nieuwe donateurs zou de achteruitgang zelfs vijftig procent bedragen.

Op het eerste gezicht lijkt die vrees gegrond. Niet alleen hebben veel geldschieters zoals stichtingen, serviceclubs en beleggers hun broek gescheurd aan de crisis, enquêtes van onder meer het ABVV, Delta Lloyd Life, De Tijd en verbruikersorganisatie OIVO wijzen allemaal in min of meer dezelfde richting : de Belgen maken zich zorgen over hun koopkracht en hun financiële situatie. Besparen is in vele gevallen het motto, waarbij vooral de uitgaven voor kleding, ontspanning, dagelijkse voeding en uitgaan onder vuur liggen. Net als de kerstgeschenken, nog een post waarop we volgens consultancybedrijf Deloitte willen beknibbelen. Van de 415 euro die ieder daar vorig gemiddeld aan gaf, ging 38 euro naar liefdadigheid – een uitgave die we dit jaar liever overslaan ?

De eerste aanwijzingen suggereren, enigszins verbazingwekkend, het tegendeel. Onze vrijgevigheid gaat er allesbehalve op achteruit. Zo was er dit najaar al de succesvolle inzameling voor de Voedselbanken, waarbij Delhaizeklanten geen producten meer uit de rekken moesten nemen, maar cheques konden aankopen. Het initiatief sloot af met een recordbedrag van 1,227 miljoen euro aan voedingsproducten. En ook bij 11.11.11, de koepel van de Vlaamse Noord-Zuid-beweging, lijkt het stilaan mogelijk om het record van 2007, toen 5,84 miljoen euro ingezameld werd, te verbreken. De straatinkomsten stemden algemeen secretaris Bogdan Vanden Berghe alvast optimistisch. “Mensen lijken de boodschap van solidariteit nog steeds belangrijk te vinden, ondanks de financiële crisis. Uit de enthousiaste reacties van de vrijwilligers op het terrein blijkt dat velen onze analyses delen. Werknemers zijn geen gereedschap. Dat laat de mensen in tijden van financiële malaise niet onberoerd. Ze begrijpen wat het is om in de hoek te staan waar de klappen vallen.”

Impulsbeslissing

Krijgen we daarmee een Vlaamse heruitgave van de economische crisis in Groot-Brittannië in de jaren tachtig ? De Britten gaven toen recordbedragen aan het goede doel. “We verwachten geen stijging van de inkomsten dit jaar”, zegt Paul Deleye van Plan België. “Maar in vergelijking met vorig jaar zitten we in ieder geval op schema.”

Net als vele anderen, ziet ook hij een belangrijke barometer in het succesvolle resultaat van 11.11.11. “Bij ons mikt de fondsenwerving vooral op Plan Ouder-schap, waarbij donateurs zich engageren om maandelijks 25 euro te investeren. Het gaat om een langetermijnengagement, waardoor we vaak bij gezinnen en tweeverdieners terechtkomen. 11.11.11 daarentegen moet het vooral hebben van de verkoop op drukke plaatsen en aan de voordeur. Giften zijn in dat geval vaak een impulsbeslissing. Ook onder de huidige omstandigheden blijkt er in het bestedingspatroon ruimte te bestaan voor het goede doel. Als wij het al moeilijk heb-ben, hoe zwaar moeten anderen het dan wel niet hebben, lijkt de redenering te zijn.”

Ook andere grote organisaties als Artsen Zonder Grenzen, Kom op tegen Kanker en Damiaanactie laten veeleer optimistische geluiden horen. De geschonken bedragen mogen dan iets kleiner zijn dan vorig jaar, het verschil heet verre van alarmerend te zijn, en het aantal donateurs blijft op peil.

Marketing is niet vies

Dat heeft misschien ook te maken met de professionele manier waarop die grote namen hun boodschap aan de man brengen. En het kunnen inspelen op veran-derende omstandigheden, benadrukt Ethicom. Wie dat kan, zou niets te vrezen hebben van de financiële crisis. Zo scoorde 11.11.11 dit najaar niet alleen met zijn focus op werk en een vast inkomen als hefboom voor ontwikkeling. “De mensen in Oost-Congo dreigen meer te verliezen dan hun spaargeld”, stelde dit najaar een affiche die gericht was op beleidsmakers – volgens kenners een schoolvoorbeeld van directe en herkenbare communicatie die naadloos aansluit bij het nieuws en een “ver van mijn bed”-thema relevant maakt.

Een mooi voorbeeld van professionele marketing ook, lange tijd een vies woord in een niet-commerciële sector die het van onbaatzuchtigheid, medeleven en hardwerkende vrijwilligers moet hebben. Zo werd binnen de Stichting Marketing al de expertgroep Not For Profit opgericht, net om het wantrouwen tegenover marketingdenken in de niet-commerciële wereld weg te nemen.

De drempelverlagende aanpak van de Voedselbanken illustreert de omwenteling bij hulporganisaties. Net als de vele geschenkideeën die heel wat goede doelen dezer dagen voorstellen : 11.11.11 biedt door kunstenaars en bekende Vlamingen bewerkte poëziealbums aan, Plan België verkoopt online solidaire cadeaus voor het Zuiden.

Voor de ontroerende of choquerende campagnes waarvoor fondsenwerver Karel Claes en andere adviseurs pleiten, blijven veel organisaties passen. Niet alle goede doelen zijn gebaat met smekende boodschappen, benadrukt Deleye : “Wij hebben altijd voor positieve communicatie gekozen. Na een schokeffect reageren mensen wel emotioneel en impulsief, maar kun je hen hiermee ook op lange termijn aan de organisatie binden ? Daartoe is het veel nuttiger om onze donateurs te laten zien wat we met hun financiële steun allemaal kunnen realiseren. Dat sterkt hun vertrouwen dat die financiële inspanningen daadwerkelijk resultaat opleveren.”

Info : www.11.be,

www.plancadeau.be

Door Wim Denolf Illustratie Sarah Vanbelle

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content