IN JUNI 2003 WERD HET EERSTE HOMOHUWELIJK IN BELGIË GEVIERD. TIEN JAAR LATER VERTELLEN TWEE ECHTPAREN HOE HET GETROUWDE LEVEN HUN EN DE BUITENWERELD BEVALT.

IN JUNI 2003 WERD HET EERSTE HOMOHUWELIJK IN BELGIË GEVIERD. TIEN JAAR LATER VERTELLEN TWEE ECHTPAREN HOE HET GETROUWDE LEVEN HUN EN DE BUITENWERELD BEVALT.

JANA KERREMANS (29) EN KELLY PUTTEMANS (36) MECHELEN

Samen sinds : februari 2007

Getrouwd op : 9 september 2011“Ik was negentien en studeerde in Leuven toen het holebihuwelijk begin 2003 werd goedgekeurd”, zegt Jana. “Een euforische dag die begon met een sms van een vriendin en eindigde met een feestje. Als levensgenieter sprak trouwen me niet aan, maar de erkenning van het recht om een huwelijksverbintenis aan te gaan als je daar zin in hebt : dat was een mijlpaal. Die juridische constructie was een ganse groep mensen immers altijd ontzegd. Ook als Belg was ik trots, want plotseling waren we voorlopers inzake holebirechten, samen met Nederland. Maar zelf trouwen ? Daar zag ik me niet aan beginnen.”

Tien jaar later is Jana coördinator internationale communicatie van Kazerne Dossin, Museum over Holocaust en Mensenrechten, en – tot haar eigen verrassing – gelukkig getrouwd. In september 2011 stapte ze in het huwelijksbootje met Kelly, opnameleider en locatiehunter bij de VRT. De vonk sloeg over in februari 2007, met dank aan theatergezelschap De Peoene in Mechelen, waar het tweetal elkaar leerde kennen.

ZWANGER

“Jana was mijn eerste vriendin”, legt Kelly uit. “Bovendien had ik vlak daarvoor voor het zelfstandig moederschap gekozen en was ik net een maand zwanger toen we naar elkaar toegroeiden. Dat alles maakte het voor mij erg moeilijk om onze relatie te aanvaarden. Misschien brengt de zwangerschap mijn hormonen op hol, dacht ik (lacht). Ik zette er na enkele maanden zelfs even een punt achter, en bleef ook nadien nog lang discreet tegenover familie en vrienden. Maar een huwelijksaanzoek was na een tijd voor mij de symbolische kroon op het werk : een manier om Jana te tonen dat ik er na al die jaren klaar mee was, dat ik het meende, en dat iedereen dat mocht weten.”

Kelly’s dochter Billie werd geboren in het najaar van 2007. “De grootste omwenteling van mijn leven”, zegt Jana, die twee jaar later, na een intensieve adoptieprocedure, co-ouder werd. “Nog voor onze eerste kus vertelde Kelly me dat ze zwanger was, ik wist dus meteen welk vlees ik in de kuip had (lacht). De avond zelf denk je ‘fantastisch’, maar de volgende ochtend staken de existentiële vragen de kop op. Kon ik wel iets beginnen met iemand die acht maanden later zou bevallen ? Hadden we genoeg tijd om elkaar te leren kennen ? Wat zou mijn rol zijn in het leven van dat kind, en wat waren mijn rechten als we uit elkaar gingen ? Dat waren voor mij veel prangender vragen dan trouwen, dat me tegenover Billie toe geen enkele juridische houvast bood. Moeder of co-ouder word je voor het leven, terwijl een relatie altijd kan stranden.”

AVONTUURLIJK GEZINSLEVEN

Als jonge twintiger wilde ze haar passies najagen en opties openhouden, vertelt Jana. “Ik besef maar al te goed dat mijn generatie veeleisend is en eigenlijk alles wil. We willen verbonden zijn met onze partner, betrokkenheid en een volledige symbiose, maar we staan ook op onze vrijheid en zelfontplooiing. Ondertussen snap ik dat het huwelijk geen verarming hoeft te zijn. Integendeel, trouwen bracht ons nog dichter bij elkaar, en tegelijkertijd geven we de ander ruimte om eigen interesses en activiteiten te koesteren. Van routine is geen sprake, het gezinsleven is minstens zo avontuurlijk als op je eentje de wereld zien.”

“We zijn een doodgewoon gezin”, benadrukt Kelly. “Met dezelfde ups en downs als andere gezinnen, en dezelfde beginnersfouten. Zoals wel meer mensen vragen we ons soms af hoe onze ouders of vrienden het zouden aanpakken, en dan speelt seksuele voorkeur geen enkele rol.”

BELGISCHE OPENHEID

Ook de omgeving van Jana en Kelly lijkt het zo te zien. “Als mensen ons al bijzonder noemen, dan bedoelen ze dat vooral als compliment. Ze weten dat het holebihuwelijk er niet zomaar kwam, en dat het in veel landen nog ondenkbaar is of protest uitlokt. Op de school van Billie vertellen ouders en leerkrachten ons net hoe blij ze zijn met een gezinnetje als het onze. Alsof onze aanwezigheid holebirelaties ook daar bespreekbaar maakt.”

Flagrante discriminatie kwam er al helemaal niet aan te pas, al ergert Jana zich wel aan administratieve procedures. Die lopen soms achter op de realiteit. “Overheidsdiensten en scholen gebruiken al eens standaardformulieren die uitdrukkelijk om de naam van de echtgenoot of papa vragen. Meestal overlaadt de betrokkene je dan met excuses (lacht), van onwil is dus geen sprake, eerder van onhandigheid.”

Tien jaar na de openstelling van het huwelijk zijn Jana en Kelly er gerust op : de samenleving is geëvolueerd. “Voor de publieke opinie ligt holebi-ouderschap moeilijk, maar het huwelijk wordt in brede kringen aanvaard”, meent Jana. “Twee mannen of twee vrouwen die ervoor kiezen om samen door het leven te gaan, daar kijkt haast niemand nog van op. Ik wil de geweldplegingen op holebi’s niet minimaliseren, maar ik ben wel realistisch. België was lang een land met open grenzen, het is dus niet vreemd dat mensen verschillende meningen hebben. In België hebben holebi’s een poot om op staan als hun rechten geschonden worden, daar moet je in sommige werelddelen niet op rekenen.”

DAVID DE GROOF (45) EN WALTER JOOS (45) ANTWERPEN

Samen sinds : oktober 2004

Getrouwd op : 27 augustus 2011“Vroeger dacht ik dat liefde op het eerste gezicht alleen in deboekskes bestond”, zegt David, een advocaat in het Antwerpse. “Maar met Walter was het precies dat. Een gemeenschappelijke vriend legde het eerste contact in 2004, en voor we het goed en wel beseften, was het vlammende liefde. Iets waar niemand op gerekend had, want we zaten allebei nog in een andere relatie.”

David en Walter gingen dan ook niet over een nacht ijs. “We hadden allebei tijd nodig om afscheid te nemen van ons verleden,” vertelt David, “om die nieuwe verliefdheid een plaats te geven en elkaar te vinden. Dat was een proces van vallen en opstaan, maar na zes jaar was ik zeker van mijn stuk. Trouwen was gewoon de logische volgende stap.”

TEGEN HET HUWELIJK

Het huwelijksaanzoek vond plaats aan zee, in de zomer van 2010. “Heel traditioneel”, glimlacht David, “tijdens een etentje in een van onze lievelingsrestaurants in Knokke.” Eigenlijk droomde hij al jaren van dat moment, geeft hij later toe. “Als kind had ik een echte vechtscheiding meegemaakt, en op de een of andere manier wilde ik het beter doen.”

Tot zijn eigen verbazing zei Walter, een IT-consultant, meteen ja. “Trouwen stond eigenlijk niet op mijn agenda. Ik zag het huwelijk als een stukje papier zonder meerwaarde, en bovendien hadden we net samen een appartement gekocht, dat was voor mij al een wonderbaarlijke stap (lacht). Onze relatie was er de laatste jaren echter alleen maar op vooruitgegaan, en uiteindelijk had ik de emotionele impact van zo’n aanzoek onderschat. Iemand die je zo klaar en duidelijk vraagt om je verdere leven te delen, in goede en kwade dagen, dat is toch nog wat anders dan de aankoop van een woning. Ik was ooit enorm fel tegen het huwelijk, maar ik heb geen seconde geaarzeld.”

EIGENZINNIG EN VEELZIJDIG

Hoe hij het huwelijk ondertussen beleeft ? “Als een verrijking, maar ook als een uitdaging”, antwoordt Walter. “Trouwen heeft onze band versterkt, maar daar houdt het uiteraard niet mee op. De ander niet als vanzelfsprekend gaan beschouwen, blijven openstaan voor elkaars mening en gevoelens, al eens een compromis kunnen sluiten, maar ook jezelf niet vergeten : dat is allemaal gebleven. Zolang we daarop letten, zit het wel goed, denk ik, maar dat moet in elke relatie.”

“Vroeger dacht ik dat holebi’s bewuster voor het huwelijk kozen, en daardoor ook minder uit elkaar zouden gaan”, zegt David. “Als echtscheidingsadvocaat kwam ik er vrij snel achter dat ik me vergiste. Blijkbaar kunnen we er net zo’n potje van maken als andere getrouwde stellen. Ik kreeg de voorbije jaren al met schrijnende dossiers te maken. Waarin mensen te snel opgaven, elkaar uit het oog verloren of verstikten, en soms gingen ruziën over dvd’s en wijnglazen. Sommige holebi’s zal het huwelijk trouwens nooit aanspreken. Ook daarin zijn we net zo eigenzinnig en veelzijdig als andere mensen.”

HAND IN HAND

Getrouwd of niet, ook op de Antwerpse Linkeroever spreekt handjes vasthouden in de supermarkt niet overal vanzelf. “Op straat hangen we sowieso al niet vaak aan elkaar”, zegt David. “Maar op sommige plekken vermijden we het bewust. Scheldwoorden vliegen je sneller rond de oren dan je denkt. Soms gebeurt het totaal onverwacht, zoals laatst bij een wandeling in het Zoniënwoud. Daar sta je dan met je huwelijksakte.”

Zitten zulke voorvallen de laatste jaren in de lift ? “We moeten in ieder geval niet naïef zijn”, antwoordt David. “Niet iedereen vindt een huwelijk tussen twee mannen een prettig idee. En hoe meer we er op juridisch vlak op vooruitgaan, hoe luider de tegenstanders van zich laten horen. Onlangs nog in Frankrijk, maar ook bij ons. Al wil ik niet aan de klaagmuur gaan staan. De afgelopen decennia is een enorme weg afgelegd, en ik voel me op geen enkele manier geremd of ongewenst. Evenementen als Antwerp Pride of de World Outgames worden hier ook met open armen ontvangen, en die lokken geen incidenten uit.”

Bovendien nuanceerde de openstelling van het huwelijk volgens Walter de beeldvorming. “Zeker wat homomannen betreft. Vroeger dachten mensen dan al gauw aan vluchtige avontuurtjes, nu blijken ook mannen voor elkaar te kunnen kiezen. Dat verandert voor veel mensen al de zaak. Zelfs hier in het appartementsgebouw nemen sommige buren ons sinds het huwelijk toch net iets serieuzer. Alsof we pas sinds die dag echt een koppel zijn, met alles erop en eraan. Nu zijn we gewoon David en Walter, getrouwd zoals zoveel mensen.”

DOOR WIM DENOLF FOTO’S FILIP VAN ROE

“Sinds ons huwelijk nemen sommige buren ons net iets serieuzer”