Een handtas met ingegoten pistool, een Mercedes versneden tot broches, of kauwgom als sieraad : een expo in het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen en een lijvige monografie brengen deze zomer hulde aan de eigenzinnige kunstenaar Ted Noten.

Bij Mercedes schrokken ze nogal toen ze hoorden dat ik hun carrosserie verzaagde”, vertelt Ted Noten (50). “Van hét archetype van de luxewagen broches maken is een socialistisch idee : iedereen heeft recht op een stukje Mercedes.” Andere merken zien Noten wél graag komen. Nike vroeg hem een schoen te ontwerpen, en Toyota benaderde hem voor een interactieve stunt op een modebeurs volgend jaar. “We gaan een auto verdelen in genummerde vakjes. De bezoeker kiest een cijfer en een robotlaser snijdt volautomatisch dat stukje uit. Op een lopende band krijgt het lapje ijzer een hangertje en een mooi doosje mee.” Het concept doet denken aan Wim Delvoyes cloacamachine, niet ? Net als Delvoye verheerlijkt Noten het triviale en stelt hij de waarde van iconen in vraag. “Ik vind vooral zijn getatoeëerde varkens en gotische betonmolens geweldig”, zegt Noten. “Maar het is een mooie referentie, dank u.”

Zelf verbaast hem het succes van zijn Superbitchbag (2000), een pistool dat gegoten zit in een handtas van transparant acryl. “Een combinatie van verleiding en verwerping. Een geweer gevangen in plastic is als een femme fatale : het oefent een enorme aantrekkingskracht uit, want het is onbereikbaar. Tegelijk stoot al dat verderf ongelofelijk af.” De traditionele juweelbranche kleurt volgens Noten te veel binnen de lijntjes. “Met hun kneuterige gefrunnik altijd. Niets is gemakkelijker dan iets moois maken met edele materialen. Mijn juwelen spelen niet op veilig, maar schuren en wringen langs alle kanten.”

Joseph Beuys’ boutade ‘Iedereen is kunstenaar’ bezorgde Ted een ahamoment. De man die al vijftien jaar actief is in de-sign, beeldende en installatiekunst, daagt hij nu iedereen uit zelf een juweel te ontwerpen met zijn project ‘kauw je eigen broche’. “Over kunst hoor ik mensen wel eens zeggen : dat kan ik ook. Wel, ga jullie gang.” Het concept is simpel : een speciale kauwgum kun je in een bepaalde vorm kauwen, en die naar de kunstenaar opsturen. Die maakt er een zilveren afgietsel van en stuurt het terug. Dat is moeilijker dan het lijkt. “Mensen boetseren in hun mond elke dag de vreemdste vormen met kauwgum”, vertelt Noten. “Maar op het moment dat het definitief kunst moet worden, slaat bij velen de faalangst toe.”

Naar aanleiding van de tentoonstelling in het Museum Bojmans Van Beuningen (vanaf 22 juni) verschijnt de monografie About Jewellery, met daarin ook nieuw werk, geïnspireerd op reizen. “Sinds mijn twintigste doorkruis ik de wereld. Ik wil nu in een reizend atelier accessoires maken. Mijn eerste bestemming was thuishaven Amsterdam. Drie dagen deed ik toeristische impressies op, onder meer in het Anne Frankhuis, het Ajaxstadion en de hoerenbuurt. Van die souvenirs maakte ik afgietsels in zilver, die ik in het roze spoot, de kleur van Amsterdam. Ik kom pas terug uit Tokio, waar ik de voorwerpen heb tentoongesteld en weer impressies heb opgedaan, en zo gaat dat verder.” De volgende tussenstops zijn New York en Moskou. “En zolang ik nieuwe invalshoeken vind, reist mijn atelier verder, want dit zou wel eens mijn levenswerk kunnen worden.”

Ted Noten, vanaf 22 juni in het Museum Boijmans Van Beuningen, Museumpark 18 in Rotterdam. Rond die tijd verschijnt bij uitgeverij 010 de monografie About Jewellery. Info: www.tednoten.com.

Door Thijs Demeulemeester