Gehate koolhydraten
Onder invloed van succesdiëten als Atkins en South Beach zweren Amerikanen massaal de koolhydraten af. Tot zestig miljoen VS-burgers zouden nu al ‘low-carb’ eten. Maar word je er ook magerder van ? En is dat wel gezond ?
:: Info : www.southbeachdiet.com,
www.atkins.com.
B ritney Spears doet het. Geri Halliwell, Avril Lavigne, Sarah Jessica Parker en de Clintons doen het. Kylie Minogue en Jennifer Lopez houden er hun aanbeden derrières mee in stand. Brad Pitt deed het om zich voor zijn rol in Troy het lichaam van een Griekse god aan te meten. White trash-rapper Eminem zou het doen, maar wil het niet toegeven.
Amerika is dezer dagen in de ban van de low-carb-manie, een dieetrage van ongeziene afmetingen die nu ook naar Europa lijkt over te slaan. Wie kilo’s kwijt wil, eet zo weinig mogelijk koolhydraten, carbohydrates in het Engels. Low-carb is big business. Naar schatting dertig tot zestig miljoen Amerikanen doen eraan mee. Van razend populaire diëten als Atkins en South Beach worden miljoenen boeken verkocht. “Meer dan van Harry Potter“, zeggen ze bij Atkins. Wie een internetaansluiting en een kredietkaart heeft, kan zich op vijf minuten een op zijn eigen, hoogstpersoonlijke maat gesneden dieetschema laten e-mailen.
Duizenden restaurants, waaronder de nationale keten TGI Friday’s en broodjesgigant Subway, bieden speciale low-carb-menu’s aan. In Amerikaanse supermarktrekken vind je tussen de kaas uit tubes en de kippen- nuggets in de vorm van dinosaurussen nu ook de meest uiteenlopende low-carb-producten. Van pasta, brood en havermoutpap, over pizza, hamburgers en kaas, tot bier en wijn.
Zelfs Coca-Cola pakte enkele weken geleden uit met C2, een cola met maar half zoveel koolhydraten als de normale versie. De Coca-Cola Company lanceerde het drankje in samenwerking met McDonald’s, die andere tempel van vetzucht. U begrijpt : als zelfs McDo meedoet, dan is er méér aan de hand.
Afkickperiode
In de VS, van oorsprong een puriteins land waar de calvinistische drang naar zelfverbetering nooit ver onder het oppervlak zit, neemt de low-carb-rage her en der de afmetingen van een heuse volksreligie aan. Mensen die de koolhydraten afzweren, doen dat met de overgave die nieuwe bekeerlingen eigen is. Ze keren zich tegen de carbs alsof het een drugsverslaving betrof, roepen de hulp van hun therapeut in en laten zich ondersteunen door allerhande praatgroepen.
“De reden waarom deze benadering omhelsd wordt door miljoenen mensen, is dat het hen toelaat om dingen te eten die lekker zijn en de maag vullen”, zegt dokter Stuart Trager, medisch directeur van Atkins. “Mensen voelen zich gefrustreerd door de traditionele diëten omdat ze honger hebben. Hoewel je natuurlijk gewicht verliest als je weinig calorieën eet en aan lichaamsbeweging doet, moet je dat wel volhouden, en dat kunnen veel mensen niet. Met dit dieet kun je eten tot je genoeg hebt gehad.”
Koolhydraten zitten in allerlei voedingsproducten. Graan, rijst en aardappels zitten er boordevol van. Groenten en fruit iets minder. Vlees, vis en gevogelte bevatten er nauwelijks. Het menselijk lichaam ontbindt ze tot suikers en die dienen op hun beurt weer als brandstof voor de cellen. De logica is simpel : wie geen koolhydraten eet, vermagert omdat hij zijn lichaam dwingt om energie te halen uit vetverbranding in plaats van uit suikers.
Bovendien, betoogt dokter Trager, kost dat nauwelijks moeite. “Het Atkins-dieet legt je psychologisch veel minder druk op dan een traditioneel dieet, omdat je niet constant calorieën zit te tellen. Je vervangt ‘lege’ suikercalorieën door gezonde voeding die ook beter de honger stilt. Je maakt slimmere keuzes. Atkins betekent : het anders doen, niet het zonder doen.”
Zowel het Atkins- als het South Beach-dieet verlopen in verschillende fases, te beginnen met een ‘afkickperiode’ van enkele weken. Trager : “In het begin van je dieet, de zogenaamde ‘inductieperiode’, stop je compleet met het eten van hooggeraffineerde koolhydraten. Frisdrank, bijvoorbeeld, of gebak, rijst, aardappelen en voedingswaren op basis van bloem. In plaats daarvan eet je vooral proteïnerijk voedsel.” Veel vlees, met andere woorden. En ook een beetje groenten. Doel is : uw lichaam dwingen om de ‘knop om te draaien’ en van suikerverbranding over te gaan op vetverbranding.
In een tweede fase is het u toegestaan om, terwijl uw gewicht daalt, weer een beetje koolhydraten tot zich te nemen. “Wanneer het metabolisme zich heeft aangepast, ga je weer meer groenten en fruit eten”, zegt Trager. Het lichaam blijft ondertussen overtollig vet verbranden.
Eens uw streefgewicht bereikt is, mag de hoeveelheid carbs die u eet beetje bij beetje omhoog. Net voldoende om uw ideale gewicht te behouden. U hebt nu een evenwichtsfase bereikt die in principe voor de rest van uw dagen kan voortduren. Zolang u de regels in acht neemt, blijft uw gewicht constant, stellen zowel Atkins als South Beach. U mag zich opmaken voor een lang en gezond verder leven.
Gezondheidsrisico’s
Tenminste : dat is de theorie. Over de wetenschappelijke onderbouw van deze diëten wordt namelijk nog behoorlijk wat gediscussieerd. Deskundigen waarschuwen dat een koolhydratenarm dieet tot serieuze gezondheidsproblemen kan leiden. Dat vindt ook het Partnership for Essential Nutrition, een alliantie van Amerikaanse non-profitgroepen die zich inspannen voor de volksgezondheid en de promotie van goede voedingsgewoontes.
Volgens dokter Barbara Moore, de woordvoerster van het Partnership, kunnen diëten als Atkins zonder meer gevaarlijk zijn. “Om u een voorbeeld te geven : de hersenen hebben dagelijks 130 gram koolhydraten nodig voor hun energievoorziening. Het Atkins-dieet beperkt de inname van koolhydraten in de eerste fase tot niet meer dan twintig gram per dag. Mensen die het dieet opgeven, doen dat dan ook dikwijls omdat ze te kampen krijgen met duizeligheid en zware hoofdpijn.”
Andere risico’s variëren van misselijkheid en concentratieverlies over nier- en leverproblemen tot zelfs een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, diabetes, beroerte of kanker. En ook : moeilijkheden met de stoelgang. Moore : “De BBC maakte onlangs een reportage waarvoor drie dokters op het Atkins-dieet gezet werden. Eén van hen moest na een paar weken behandeld worden voor extreem pijnlijke constipatie.”
Ook professor Ann McDermott, voedingsdeskundige aan de gerenommeerde Amerikaanse Tufts-universiteit in Boston, bekijkt de manie met de nodige scepsis. “Hoe gezond een low-carb-dieet is, hangt af van hoe je het aanpakt”, zegt zij. “Veel mensen denken dat alle brood, aardappelen en pasta de deur uit kunnen en dat ze zoveel vlees mogen eten als ze willen. Maar tegelijkertijd houden ze ook op met groenten en fruit eten. Feit is : groenten, fruit, graan en zelfs aardappelen gedragen zich in het spijsverteringsstelsel heel anders dan bewerkte producten als gebak, koekjes, chips en snoep. Als je één grote bagel eet, vertegenwoordigt die evenveel calorieën als drie stukken fruit. Maar met die bagel heb je drie uur later alweer honger, terwijl dat vezelrijke fruit je honger veel beter stilt. Bovendien mis je alle vitamines en mineralen die in fruit zitten. Nochtans maken die low-carb-diëten geen onderscheid tussen een bagel en groenten en fruit. Ze vertellen je vooral dat je zoveel vlees, eieren en zuivelproducten mag eten als je wilt. Dat is op termijn zeer kwalijk voor je cholesterolniveau.”
Tegenaanval
Onzin, stelt Atkins-dokter Stuart Trager. “Wij stellen vast dat onze benadering gezondheidsrisico’s niet verhoogt, maar verlaagt. Obesitas kost in de VS 400.000 levens per jaar. Mensen vertellen dat ze minder moeten eten en meer moeten bewegen wérkt gewoon niet. Onze aanpak is onder de loep genomen in tientallen wetenschappelijke studies. Er is geen enkel bewijs dat Atkins lever- of nierproblemen veroorzaakt. Je moet je op wetenschappelijke feiten baseren, in plaats van je te laten misleiden door vooroordelen en misvattingen.”
“Ik weet niets van de studies waar dokter Trager het over heeft”, zegt Ann McDermott. “Ik heb hier zes maanden geleden onderzoek naar verricht en ik kan u verzekeren : op dat moment waren er minder dan tien studies voorhanden die voldeden aan de wetenschappelijke regels van de kunst, met een voldoende groot onderzoeksstaal en over een termijn van minstens drie maanden. Die tonen telkens weer aan dat je met de low-carb-aanpak inderdaad snel gewicht verliest tijdens de eerst drie tot zes maanden, maar dat er na een jaar geen verschil is met de traditionele diëten. Of low-carb op lange termijn tot een betere gezondheid bijdraagt, weten we niet, want daar bestaat geen onderzoek over.”
“Ach”, zegt Trager, “het establishment van voedingsdeskundigen is er al jaren van overtuigd dat onze aanpak niet werkt en niet kán werken. Zo’n olietanker van richting doen veranderen, dat duurt nu eenmaal een tijd. Er zijn miljoenen mensen die Atkins volgen, en dat doen ze omdat ze zich er goed bij voelen en omdat ze andere mensen kennen die er geweldige resultaten mee geboekt hebben. Als je er echt hoofdpijn of slechte adem van kreeg, dan zouden ze daar wel van gehoord hebben.”
Over low-carb is het laatste woord dus nog lang niet gesproken. “Magische formules bestaan niet”, zegt Ann McDermott. “Uiteindelijk komt het altijd weer op dezelfde, vervelende waarheid neer : als je kilo’s kwijt wilt, moet je je calorie-inname verminderen en voor genoeg lichaamsbeweging zorgen. Mijn raad is : hou met alles maat en ga zoveel mogelijk terug naar de natuur. Als het voedsel op je bord eruitziet zoals het er in de natuur uitziet, zit je meestal goed. En natuurlijk mag je brood eten, maar kies volkorenbrood en smeer het niet vol jam.”
Ondertussen maakt de rage echter ook andere slachtoffers in de VS. Slagers en pindaboeren doen gouden zaken, maar bakkers en graan- en aardappelproducenten krijgen klappen. Eén bakker, Stephen Lanzalotta uit Portland, Maine, laat zich echter niet kisten. Hij lanceerde zopas zijn eigen dieet. Koolhydraten zijn best oké, vindt hij, zolang je maar evenwichtig eet. Veel graan, groenten en oliën, dus, zo’n beetje zoals mensen uit het Middellandse-Zeegebied al eeuwen eten. Onder het motto ‘Als het goed genoeg was voor Leonardo, is het zeker goed genoeg voor u’ doopte hij zijn benadering het Da Vinci-dieet. Met succes overigens : Lanzalotta’s bakkerij loopt alweer als een trein. De low-carb-aardappel wordt ondertussen verwacht tegen 2005.
Tekst Tom Vandyck
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier