Ofschoon er een dader werd gevonden en bestraft (en inmiddels in vrijheid gesteld) blijft de moord op Pier Paolo Pasolini in raadsels gehuld. Ogenschijnlijk ging het om een zogeheten crapuleuze moord, gepleegd door een jongen een ragazzo di vitta die zo uit één van zijn romans komt gestapt die door de dichter-filmer tot seksuele handelingen werd gedwongen. Pino Pelosi beweerde bij hoog en bij laag dat hij in zijn eentje gehandeld had, al zijn er veel aanwijzingen dat er meer dan één dader was.

Zelfs al was er geen sprake van een politiek complot, Pasolini’s dood kwam velen zeker niet ongelegen. Een jaar voor hij uit de weg werd geruimd, schreef Pasolini een van zijn meest vernietigende aanvallen tegen de corrupte Democratia Italiana : ?Andreotti, Fanfani, Rumor en een tiental andere christen-democraten zouden voor het gerecht gesleept moeten worden en aangeklaagd voor een lange lijst van misdaden : minachting voor de burger ; verduistering van gemeenschapsgeld ; prijsafspraken met oliemaatschappijen, industriëlen en bankkartels ; collaboratie met de CIA ; onwettig gebruik van geheime diensten ; verantwoordelijk voor terroristische aanslagen in Milaan, Brescia en Bologna wegens het onvermogen de daders te straffen ; vernietiging van milieu en stedelijke omgeving ; antropologische verloedering van de Italiaanse cultuur ; de onbegrensde explosie van de massamedia en de misdadige domheid van de televisie. Als zij niet worden berecht, is het ondenkbaar dat Italië nog te redden is.?

Marco Tullio Giordana is klaarblijkelijk geobsedeerd door deze zaak : zijn debuutfilm ?Maladetto Viamore? uit 1979 was eveneens gebaseerd op de moord op Pasolini ; en in 1994 verscheen zijn boek ?Pasolini, un delitto Italiano? dat hij nu heeft verfilmd (al haalde hij het gros van zijn informatie uit het boek ?Vita Di Pasolini? van Enzo Siciliano).

Ook nu weer gaat het om een speelfilm, weliswaar doorsneden met documentaire fragmenten, onder andere van de woedende reactie van gewezen assistent Bernardo Bertolucci die de moord ?een misdaad tegen de cultuur? noemt.

Giordana nam in ieder geval het wijze besluit om Pasolini zelf niet te laten zien (tenzij in enkele snelle, vage journaalflitsen). Omdat de sleutelfiguur niet door een acteur wordt nagespeeld, wordt de film als het ware rond P.P.P. geconstrueerd en wordt het raadsel van de film evenzeer de omstreden regisseur als het snel afgehaspelde moordonderzoek. Uiteindelijk werd het een vrij verwarde en slordig ogende collage rond een afwezige mythische figuur. Kern van de puzzel is natuurlijk de gruwelijke moord op het strand van de Romeinse voorstad Ostia op 2 november 1975. Hoewel hij niet meteen zijn visie opdringt, neigt ook Giordana naar de even naïeve als paranoïde interpretatie van Pasolini als martelaar.

Zoals de titel ?Pasolini un delitto Italiano? al onomwonden aangeeft, groeit deze anatomie van een moord ook uit tot een verslag van een Italiaanse malaise, zoals destijds ook de oneindig betere films van Francesco Rosi over de mysterieuze dood van petroleumkoning Enrico Mattei (?Il Caso Mattei?) en van Elio Petri over de onverkwikkelijke affaire Aldo Moro (?Todo Modo?).

?Pasolini, un delitto Italiano?van Marco Tullio Giordana, met Carlo De Filippe, Nicoletta Braschi, Toni Bertorelli.

Pasolini : misdaad tegen de cultuur.