Failliet
Jo Blommaert Tekening Sandra Schrevens
Een week na het huwelijk van hun jongste kind, verliet Jef na 35 jaar zijn echtgenote Mia. Niemand had dat vertrek zien aankomen. In het gezin waren spanningen geweest, maar men had daar leren mee leven. Vijftien jaar eerder had Jef wel voor zichzelf uitgemaakt dat hij niet bij Mia zou blijven, maar in het belang van de kinderen was hij gebleven tot die het huis uit waren.
Marleen Heylen, auteur van het boek ?Kinderen en scheiding? (uitg. Roularta Books) haalt dit voorbeeld aan om aan te tonen hoe rekbaar een begrip als ?het belang van de kinderen? is. De kinderen van Jef en Mia moesten immers na het vertrek van hun vader een moeder opvangen die zich door het leven verraden voelde. Die last ging wegen op hun eigen relatie en gezin. Ze bleven ook zelf met een pak vragen zitten : waarom had hun vader hen niet in vertrouwen genomen ? Waren zij schuldig ? ?Ook al zal Jef zijn redenen gehad hebben om te handelen zoals hij gedaan heeft, toch was de ravage die hij aanrichtte bijzonder groot,? besluit Marleen Heylen.
Over de manier waarop deze ?gids voor scheidende ouders en hun kinderen? is samengesteld, zijn wel wat bedenkingen te maken. Zo lijkt de inhoudsopgave rechtstreeks uit een licentiaatsthesis geplukt, terwijl de tussentitels in de diverse hoofdstukken eerder verwarrend dan verhelderend werken. Bovendien riskeer je bij de eerste bladzijde al maagkrampen te krijgen bij het lezen van formuleringen als ?naar de kinderen toe?. Maar wie dit soort hulpverlenersjargon neemt voor wat het is, zal kunnen vaststellen dat dit boekje ook opmerkelijke verdiensten heeft. Zo staat er veel praktische informatie in die kan helpen bij een zoektocht in de juridische wereld, in de hulpverlening of naar zelfhulpgroepen. Adressen, telefoonnummers, zelfs tips over boeken en films kunnen ouders en kinderen op weg helpen.
Toch is vooral de manier waarop deze gezinstherapeute en jeugdcriminologe de positie van de kinderen benadert, intrigerend. Wie ontsnapt immers aan de verzuchting ?ocharme, die kinderen?, wanneer vernomen wordt dat ene Jef en ene Mia uit elkaar gaan ? Zeker wanneer de kinderen nog klein zijn, kunnen die op meewarige blikken van de omgeving rekenen. Kinderen vinden dit soort medelijden vervelend, stelt Marleen Heylen, en ze pleit voor een eerlijke en gelijkwaardige dialoog met hen.
?De grootste fout die ouders in het scheidingsgebeuren kunnen maken, is hun kinderen meesleuren in een blinde stroom van onzekerheden, in het misverstand ‘wat niet weet, niet deert’. Integendeel : kinderen verdragen beter de harde werkelijkheid, de dreiging die uitgaat van een conflictueuze situatie, dan dat ze belogen of onwetend gehouden worden. (…) Een eerlijke dialoog is de grootste opgave…? En die opgave geldt niet alleen voor de betrokken ouders maar ook voor andere volwassenen uit de omgeving. Uit een onderzoek van de Kindertelefoon blijkt dat kinderen het niet op prijs stellen wanneer de scheiding bijvoorbeeld door de familie genegeerd wordt (?niks aan de hand?), terwijl ze op school al eens verveeld kunnen zitten met een nieuwjaarsbrief.
Het tot stand brengen van die dialoog is voor niemand van de betrokkenen eenvoudig, maar wel haalbaar. Zonder afbreuk te doen aan het recht van kinderen op bescherming, wijst Marleen Heylen op de (veer)kracht en de mogelijkheden waarover ze beschikken. Bijvoorbeeld over de mogelijkheid om te zorgen en te geven. Ontroerend voorbeeld : ?Als ik rust, is hij (haar zoontje van 6, JB) degene die komt aandragen met een deken om mij toe te dekken.?
Al te vaak blijven de ouders blind voor die mogelijkheden waardoor de kinderen de kans niet krijgen zich nuttig te voelen. Zo zou het hen toevertrouwen van ouderlijke taken een manier kùnnen zijn om hen een gevoel van verantwoordelijkheid of bekwaamheid te geven. Het spreekt voor zich dat dit geen alibi mag zijn om misbruik van hen te maken.
Misschien is de belangrijkste verdienste van Marleen Heylen wel dat ze niet nalaat herhaaldelijk te wijzen op de verantwoordelijkheid die de hele samenleving draagt bij echtscheidingen en vooral bij het verderzetten van de machtsstrijd nà de scheiding. Het feit dat ze in haar voorwoord beklemtoont dat zij zelf gelooft in ?de kracht van de duurzame liefde? en haar verwijzing naar ?onze katholieke gemeenschappen?, laat vermoeden dat ze vertrouwd is met ethische en morele discussies over het onderwerp. Haar conclusie is onverbiddelijk : het is tijd om toe te geven dat de mythe van het mooie gezin niet bestaat en om nederig te erkennen dat we ‘de norm niet halen’. ?Misschien is het gewoon eenvoudiger om het failliet van het gezin toe te geven, of beter gezegd om het valse beeld van het gezin van zijn voetstuk te halen. (…) Het zou de strijd in scheidingen een heel stuk milder kunnen maken en mensen ook de kans geven om echt te scheiden zonder zich de rest van hun leven mislukkelingen te voelen.?
Benieuwd of ?de katholieke gemeenschap? haar zal volgen…
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier