Edelsmid Theo Fabergé te gast bij een Antwerpse juwelier. Glans en glitter uit de tsarentijd.

De kleinzoon van Carl Fabergé, de beroemdste goudsmid van Rusland, spreekt met een sappig Cockney-accent: een verrassing. Dat verklaart het unieke levensverhaal van Theo Fabergé (76) en bewijst de bescheidenheid van deze beroemde man. Hij voelt zich immers beter thuis naast de draaibank in zijn atelier dan bij de rijkelui die zijn kleinodiën kopen.

Theo’s overgrootvader, Gustav, ligt aan de basis van het familieverhaal. In 1814 trok deze Franse hugenoot naar Sint-Petersburg. Met zijn zoon Carl oogstte het atelier internationale faam. Aan de vooravond van de revolutie van 1917 werkten er 700 ambachtslui. Van de duizenden kostbaarheden van goud, email en edelsteen van het huis Fabergé zijn de keizerlijke eieren die de tsaren aan hun vrouwen schonken wellicht het meest legendarisch. Carl werkte uitsluitend voor het hof en de aristocraten van zijn land. Naast eieren ontwierp hij snuisterijen als sigarettenkokers of poederdozen verfraaid met email.

Dit luxegoed was een doorn in het oog van de revolutionairen. Het bedrijf sloot zijn deuren en de vader van Theo, Nicolas Fabergé, trok naar Londen om als modefotograaf te werken. Theo werd opgevoed door een tante en ontdekte pas op de leeftijd van 47 jaar dat hij de zoon van Nicolas en kleinzoon van Carl was: dat was een openbaring. Als ingenieur voelde hij zich altijd al aangetrokken tot fijne handenarbeid. Hij had trouwens een eigen productiefirma van precisie-instrumenten, maar kunstwerkjes had hij nooit eerder gemaakt. Eenmaal bewust van zijn oorsprong gooide hij zich op precisiedraaiwerk van ivoor, hout en metaal. Door een toeval begon hij eieren te maken. In 1979 vroeg een twaalfjarig jongetje hem een houten ei te draaien. Het duurde niet lang of ook anderen wilden zo’n ei van Fabergé, maar wel rijkversierd. Tot 1984 produceerde Theo de kunsteieren louter in opdracht. De vraag werd zo groot, dat hij in 1985 uitpakte met een verkoopcollectie, de St.-Petersburg Collection. Daarvan is een gedeelte van zijn eigen hand, de rest wordt gemaakt door een klein team van gespecialiseerde ambachtslui die edelmetalen gieten, emailschilderen en edelstenen slijpen.

Aan dit monnikenwerk komt dus geen computer te pas. Tot grote ergernis trouwens van de Japanners die de kleine onregelmatigheden, eigen aan handwerk, maar matig appreciëren. Om echte foutjes gaat het natuurlijk niet, want elk stuk wordt grondig gekeurd. Zo’n dertig procent van de producten wordt trouwens vernietigd. Een stuk met een bakfout in het email verschijnt nooit op de markt.

Met de St.-Petersburg Collection sluit Theo helemaal aan bij de familietraditie. Slechts vijf procent van de verzameling bestaat uit eieren die sprekend lijken op de voorbeelden van grootvader Carl. Er zit ook telkens een verrassing in, zoals de Tafels met de Tien Geboden in het Egg of Covenant. Een ander voorbeeld is het Tropical Egg dat op een boom met dode takken rust. Met dit ontwerp brengt Theo Fabergé een hommage aan het met vernietiging bedreigde regenwoud. Omwille van de exclusiviteit worden deze eieren maar in een beperkte oplage gemaakt. Het ligt in de bedoeling van Sarah Fabergé, de dochter Theo, die straks de leiding overneemt, om de oude stijl en de zuiver ambachtelijke afwerking te handhaven: de Fabergé-juwelen blijven een ode aan de tsarentijd.

De Sint-Petersburg Collection van Theo Fabergé wordt tentoongesteld bij juwelier Joe Katz, Appelmansstraat 19, 2018 Antwerpen. Van 29 mei tot 13 juni, dagelijks van 9.30 tot 13u. en van 14 tot 18u.

Piet Swimberghe