CIRQUE DIVERS

Het fors uitgebreide Museum voor Moderne Kunst in Oostende is een waar doolhof geworden, waar je van de ene verrassing in de andere verbijstering kan tuimelen. Zeker deze herfst, want naast de permanente kollektie zijn niet minder dan vier tentoonstellingen tegelijk geprogrammeerd, waarbij de ene al dan niet moeiteloos in de andere overloopt. Centraal staat de retrospektieve rond de Belgische schilder Marc Mendelson (1915), vooral bekend als één van de oprichters van La Jeune Peinture Belge, die na de Tweede Wereldoorlog de Belgische schilderkunst in nieuwe, abstrakter paden zou duwen. Mendelson werkte in die essentiële jaren eerst sterk expressief (met Cobra-invloeden) en evolueerde nadien naar echte matière-schilderijen, vol verwijzingen naar oerstrukturen en -tekens. Dat hij in feite altijd een figuratief kustenaar is geweest, bewijzen zijn vroegste èn zijn later werk. In zijn beginperiode maakte Mendelson verrassende surrealistische schilderijen, hij slaagde er toen bijvoorbeeld in om een simpele kleerkast een beklemmende sfeer mee te geven. En halfweg de jaren zestig keerde Mendelson terug naar een poëtisch-fantastische stijl, met veel Miro-achtige figuren. De kunstenaar zou zich toen ook gaandeweg gaan ontpoppen als een groot akwarellist.

De toch wel belangrijke retrospektieve van Mendelson wordt belaagd door twee draken : de barokke kitsch-keramiek van de Fransman Alain Girel, die op een exuberante manier put uit alle mogelijke reservoirs van goede en slechte smaak, en de amechtige retrospektieve rond Constant Lambrecht, een schilder uit Roeselare die vorig jaar overleed en een tijdgenoot was van Mendelson. Lambrecht kleefde eerst het Latemse expressionisme aan, leerde toen in Parijs de nieuwe abstrakte schilderstijlen kennen en maakte zoals al zijn tijdgenoten de onvermijdelijke evolutie van figuratie naar abstraktie. Lambrecht ging lyrisch abstrakt werken, zoals dat heet, maar de expositie in Oostende maakt duidelijk dat de man inventiviteit en genialiteit miste : wie in de jaren tachtig nog altijd bezig is met de abstrahering van tema’s als “Zittende vrouw” of “Figuren” moet ergens een trein gemist hebben.

Boven in het PMMK werd de hele derde verdieping ingeruild voor het cartoonwerk van Karel Meersman, vooral bekend van zijn politieke cartoons in Trends. Vroeger, in mijn jeugd, zat het speelgoed in de Grand Bazar ook altijd op de hoogste verdieping.

– Vier kunstenaars in het PMMK, Romestraat 11 in Oostende, tot 3 december. tel. (059) 50.81.18.

SCHONE SCHIJN

Insiders kennen de Antwerpse Gentenaar Koen Panier als tv-regisseur (bij de SOM) met een grote beeld-kreativiteit. Alleen intimi wisten dat Panier (graficus van opleiding) ook schildert en hoé : in het Gentse pand Oudburg 18 hangt een achttal grote werken van hem die verrassen door de technische kwaliteit, maar veel meer nog door hun driedubbelzinnige zeggingskracht. Panier schildert kroeg- en bordeeltaferelen, eenzame koppeltjes voor het lege glas en andere nachtelijke tristesse. Hij doet dat extreem figuratief, met verwijzingen naar zowel het burgerlijke realisme uit de 19de eeuw als naar het Duitse expressionisme à la Max Beckmann en Otto Dix. Zijn eigen inbreng is die van het cynische nihilisme, waarin de menselijke soort voorgesteld wordt zoals ze in se is : egoïstisch, vulgair en hulpeloos. Zowel de vieze oude man als het onschuldige kleine meisje zoeken hun pleziertjes, tot in de pissijnen toe, niemand is onschuldig. Panier houdt naar eigen zeggen van de warme kitsch van een wenend zigeunermeisje, zijn eigen ‘kitsch’ is veel genadelozer. Een stijl die op geen enkele manier aansluit op het hedendaagse schilderen en alleen daarom al intrigeert.

– Koen Panier in Oudburg 18 in Gent (bij het Gravensteen), vrijdag 10/11 vanaf 20 uur met het duo Brusselmans-Van Damme, zaterdag 11/11 van 14 tot 20 uur, zondag 12/11 van 11 tot 18 uur.

SINT-PETERSBURG

In 1703 stichtte tsaar Peter de Grote de stad Sint-Petersburg. Vanuit een groots geometrisch grondplan verrees in minder dan drie eeuwen een Russische ‘waterstad’ die als architekturaal teater haar gelijke niet heeft. De ASLK-Galerij toont die evolutie in de expo Sint-Petersburg : stad van steen, triomf en tranen, met meer dan tweehonderd kunstwerken (gravures, akwarellen, lito’s, schilderijen) uit de kollektie van het Staatsmuseum voor de Geschiedenis van de stad Sint-Petersburg. De tentoonstelling bestrijkt de politieke en sociaal-kulturele geschiedenis van de stad in de 18de, 19de en 20ste eeuw. Tema’s die aan bod komen, zijn onder meer de winter in de stad, de keizerlijke monumenten, de volkstypes, en de Nevski Prospekt (de Peterburgse flaneerboulevard). Een unieke selektie.

– “Sint-Petersburg” in de ASLK-Galerij, Kreupelenstraat 12 in Brussel, tot 3 december. Alle dagen behalve maandag open van 10 tot 18 uur. Toegang gratis.

SIGNALEMENTEN

– Pal tegenover het Provinciaal Museum in Hasselt exposeert CIAP (Zuivelmarkt 44) al 19 jaar hedendaagse kunst. Tot 25 november zijn er foto’s te zien van André Bertels, Stefan Kellens, Patrick Poels en Malou Swinnen : fotowerk over lichamelijkheid en erotiek, organische en exotische landschappen. Van elke fotograaf wordt door CIAP een mooie portfolio uitgegeven met twee originele foto’s (3500 fr.). Info : tel. (011) 22.53.21.

– In het Antwerpse Elzenveld is een veertigtal schilderijen te zien van de Pools-Israëlische kunstschilder Joël Kass (1937). De expositie werd georganizeerd door het Vredescentrum van de stad Antwerpen, en dat heeft zo zijn reden : Kass maakte als kind de Holocaust mee, overleefde de tragedie en ontwikkelde zich daarna als kunstenaar die zijn artistieke talenten als medium gebruikte om de herinneringen aan de Holocaust levend te houden. De sterk expressieve werken worden tot 19 november getoond in het centrum Elzenveld, Lange Gasthuisstraat 45 in Antwerpen. Info : tel. (03) 360.45.25.

MARC RUYTERS

“De eerste tram” (1993) van Koen Panier : de bodem van het leven.