Terwijl het toerisme boomt, wordt almaar minder gereisd. Statistieken leren ons dat vaker en korter met vakantie wordt gegaan en dat citytrips hoog scoren. Een opmerkelijke vaststelling, omdat reizen tijd vraagt en omdat steden eenvormiger worden.

De echte reiziger is een einzelgänger, die steeds meer op een afwijking lijkt. Aan de basis van die afwijking ligt bij mij een illusie. De illusie dat het elders anders is. Bijna schreef ik : anders en beter. Het antwoord op de mij vaak gestelde vraag waarom ik zo vaak onderweg ben, is daarmee al grotendeels ingevuld. Omdat ik nooit verzadigd raak van mijn zoektocht naar een Ander Land en vooral naar Andere Mensen.

Aanvankelijk dacht ik dat ik het voor de landschappen deed. Ik was perfect gelukkig in een tentje in de Sahara, voelde me prinsheerlijk als ruiter in zuidelijk Patagonië of met wapperende haren bovenop het dak van een Land Rover langs Skeleton Coast. Jaren later besefte ik dat er op mijn dia’s steeds meer figuren opdoken, en dat het landschap nog slechts als achtergrond fungeerde. In mijn herinnering koesterde ik mensen, geen rivieren, bergen of grotten. Een dwerg in de schaduw van een vliegtuigvleugel in de Egyptische woestijn – met de onderarmen in een oliebad, een grimlachende Australische helikopterpiloot in Borneo, een roerloze Indiase wijze in de deelstaat Tamil Nadu, een vrouw met de leeftijd van mijn moeder op de trein Leuven-Oostende.

Sommigen vullen hun leven met het zoeken naar het gezelschap van gelijkgezinden. Ze verenigen zich in clubjes om elkaar in hun verstardheid te ondersteunen en delen de maatschappij vervolgens op in blank of gekleurd, tjeven of vrijdenkers, in Wij en Zij. Die clubjessfeer heeft me nooit gelegen, omdat ik juist op zoek ben naar verscheidenheid, naar mensen die mijn eigen wankele geloof op de helling zetten, me een ander gezichtspunt aandienen, een ander venster op de wereld openen. Iets in de aard van wat de Fransen lechocdesidées noemen, en waaruit in het beste geval het licht daagt.

Zo heb ik van die dwerg onthouden dat er voor elk probleem minstens twee oplossingen zijn, de helikopterpiloot bleek de illustratie van de veronderstelling dat je uit de beschaafde wereld weg moet om nog enigszins vrij te kunnen ademen, bij de Indiase wijze begreep ik dat woorden er helemaal niet toe doen en de oudere vrouw vertelde me dat ze op haar zeventiende een abortus had laten uitvoeren en dat ze sindsdien niet één gelukkige dag had gekend.

Die verscheidenheid waar ik op mijn reizen zo gulzig naar op zoek ben, ontbreekt steeds vaker in het rijke Westen, en zeker in de steden. Een goed bedoelde maatregel als de leerplicht die iedereen op een ontvankelijke leeftijd door dezelfde trechter jaagt, heeft daar veel schuld aan en ervoor gezorgd dat we nu met kleurloze individuen met almaar meer diploma’s en almaar minder persoonlijkheid zitten. Die dankzij de Europese richtlijnen en maatregels straks allemaal dezelfde kaassoorten gaan eten, en een georganiseerde driedaagse naar Praag een reis noemen.

Wie aan de schraalheid van dat verstikkende conformisme weet te ontsnappen, wordt snel in de groep van de marginalen geduwd, verdacht gemaakt, scheef bekeken, geboycot. Terwijl marginalen juist het mooiste verhaal hebben. Als ze tenminste hun Anders Zijn onder woorden kunnen brengen.

Een reis verdient slechts die naam, als ze die extra kiem van Anders Zijn bevat. Dat de echte reiziger altijd alleen onderweg is en eerst thuis het hoofd heeft leeggemaakt van vooroordelen, is daarbij een conditio sine qua non.

Pierre Darge