Op de grens tussen binnen en buiten is het heerlijk toeven, zelfs op een frisse dag. Veel architecten en decorateurs tasten de grens af tussen woonruimte en tuin, en komen uit bij de goede oude wintertuin.
Zeker in de winter is de woning een beschermende shelter waarin je je terugtrekt voor wat warmte. Nu en dan snak je ook naar wat licht, zeker in de donkere periode. Dan is de tuin net te kaal, te koud of te nat. Precies daarom lieten onze voorouders al hun woning voorzien van een wintertuin. Niet iedereen natuurlijk, want wintertuinen waren heel lang statussymbolen voor rijkelui, enkel zij konden zich zo’n glazen kamer veroorloven.
De oorsprong van de wintertuin vinden we in de victoriaanse tijd. Gefortuneerde Britten die wat in India of Afrika hadden rondgereisd, lieten aan hun woning een ruimte bouwen tussen serre en theehuis, die ze de conservatory noemden. Het woord heeft alles te maken met het Franse werkwoord conversation, de wintertuin was er dus voor een leuke babbel met aperitief of thee. De trend oogstte overal in Europa succes en rond 1830 hadden alle landhuizen en herenhuizen een wintertuin om gasten in te ontvangen. Die mode zou niet mogelijk zijn geweest zonder enkele technische innovaties. Vanaf 1800 werd meer en meer metaal gebruikt voor grote constructies en slaagde men er ook in om grote glasplaten te maken. Dat zorgde voor de doorbraak van de wintertuin. Ook bij ons, denk maar de koninklijke serres van Laken en de feeërieke wintertuin van het Ursulineninstituut in Onze-Lieve-Vrouw Waver.
Er zijn ook periodes van verminderde belangstelling voor groen in huis. Tot enkele jaren geleden was dat zo, interieur en exterieur werden netjes van elkaar gescheiden. Maar nu merken we een ommekeer, interieur en exterieur gaan in elkaar op. Eerst werden de terrassen rond het huis belangrijker. Door het succes van het tuinieren en vooral het kweken van groenten en kruiden, de ecotrend dus, wordt de band met het groen almaar nauwer. De tuin dringt langzaam door tot in de woning. Steeds meer woningen krijgen een leefserre, ook wel veranda genoemd, die eigenlijk een wintertuin is. Je hebt ook allerlei tussenvormen. Van de oranjerie tot een soort open woonkamer met veel glas en groen. We brachten enkele mooie voorbeelden samen, van klassiek tot hedendaags.
Eerst laten we de prachtige oranjerie zien van decorateur-antiquair Axel Vervoordt in het kasteel van ‘s-Gravenwezel, waarin hij behalve planten ook mooie meubelen een plaats geeft. “Er staat altijd een enorme sofa in om rustig naar muziek te luisteren”, aldus Vervoordt. Hij heeft zowel een oude als een nieuwe oranjerie. De oude is dus een wintersalon. De nieuwe doet ook dienst als overwinterplaats voor de planten, maar in de zomer wordt het een soort theehuis.
Architect Alex Van de Walle bedacht nog een andere variatie op het thema. Van een gewone kamer aan de tuinzijde van zijn woning, sloopte hij de gevel, waardoor het een open kamer werd waarin hij graag vrienden ontvangt op regenachtige of frisse dagen. Maar de echte leefserre is natuurlijk nog comfortabeler, daarin kun je je nog beter beschermen tegen regen en wind. In Brugge ontdekten we een serre ontworpen door Jaak Vanderhoydonks (Anresto), helemaal in victoriaanse stijl, die ook als eetkamer wordt gebruikt in het tussenseizoen. Serrebouwer Luc D’Hulst bouwt wat hij zelf noemt leefserres die perfect passen bij een woning uit de belle époque. Met een hele constructie van glas en ijzer schenken ze het huis extra woonruimte.
Uiteraard spreekt het idee meer en meer hedendaagse vormgevers aan die ook de ecologische kwaliteit van de winterkamer of wintertuin waarderen. Zo ontdekten we boven op een flatgebouw aan de Antwerpse Frankrijklei een serre, ontworpen door architect Dirk Engelen van het bureau B-Architecten. Midden in een wilde tuin met een snelwegachtige begroeiing, samengesteld door tuinarchitecten Pieter Croes en Bart Haverkamp, installeerde Engelen een eenvoudige stalen kas met een fijne structuur, uitgevoerd door Pieter Deknock en Wouter Aerts. Zelfs het dak is van staal. Het is een soort meditatieruimte geworden met een indrukwekkend uitzicht over de skyline van de metropool. De serre bewijst dat je ook op een strakke en hedendaagse manier kunt profiteren van een romantische ervaring.
In Gent realiseerde het Office Kersten Geers David Van Severen een wintertuin in een oud huis dat ooit als schooltje dienst deed. Langs de gevel kwam er een glasconstructie, deels open, steunend op een hekwerk van staal. Omdat er tot spiegel gepolijste inox werd gebruikt, krijg je bijna de indruk dat de volledige structuur van glas is. Deze wintertuin schenkt de woning echt een extra leefruimte.
Het contact met het exterieur wordt ervaren als een steeds belangrijker wordende levenskwaliteit, zeker in grote steden waar het groen schaars is. De wintertuin evolueerde dus van statussymbool tot miniatuurtuin voor iedereen. Wie surft op het net, onder meer op Pinterest, ontdekt nog veel meer inspirerende voorbeelden.
Door de ecotrend, vooral het kweken van groenten en kruiden, wordt de band met het groen almaar nauwer
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
