Richard Neutra was een van de protagonisten van de modernistische architectuur in de VS. Bepalend daarin zijn de raampartijen. Dat is ook zo in de woning die hij in 1934 bouwde voor de Russische actrice Anna Sten.

In 1932, in de catalogus voor de tentoonstelling International Style schreven Henry-Russel Hitchcock and Philip Johnson het heel duidelijk neer : het raam is een basiselement van de nieuwe modernistische architectuur die in het Europa van de jaren twintig vorm kreeg (” Windows constitute a more important element in modern architecture than they have in any architecture since that of the Gothic cathedrals”). Op deze tentoonstelling in het MoMA in New York werd voor het eerst het werk van Europa’s belangrijkste modernisten als Le Corbusier, Mies van der Rohe, Walter Gropius… aan het Amerikaanse publiek voorgesteld. De auteurs en tentoonstellingsmakers waren ervan overtuigd dat deze nieuwe beweging weldra de hele wereld in haar greep zou krijgen en gelijk kregen ze.

In de VS waren de eerste protagonisten van deze nieuwe beweging de uit Europa geĆ«migreerde Weense architecten Rudolf Schindler en Richard Neutra. Neutra, die in zijn moederland erg beĆÆnvloed was door het werk van Otto Wagner en na zijn studies bij Adolf Loos aan de slag ging, begon zijn Amerikaanse carriĆØre bij Frank Lloyd Wright. Daarna ging hij enige tijd bij zijn vriend Schindler werken, en in 1927 startte hij samen met zijn vrouw Dion een eigen architectuurpraktijk in Los Angeles.

In de ontwerpen van Neutra is de raamverdeling al van in het vroege modernisme enorm van belang. In zijn woningen, ontworpen na de Tweede Wereldoorlog, kiest hij resoluut voor gigantische glasplaten van vloer tot zoldering. Vooral zijn grote hoekramen, die spectaculaire zichten op het landschap wierpen, werden door het grote publiek gegeerd.

De woning Sten-Frenke, die Neutra voor de Russische actrice Anna Sten en haar echtgenoot, de filmproducer Eugene Frenke, in 1934 bouwde, behoort nog helemaal tot de eerste, Bauhausiaanse stijl van het modernisme. Ook deze woning wordt gekenmerkt door de bepalende raampartijen. Al hield Neutra bij deze villa en bij andere ontwerpen uit deze periode weinig rekening met vergezichten, omdat hij toen al voorspelde dat de heuvels rond Los Angeles helemaal zouden dichtslibben door de verkavelingen. Hij focuste dus vooral op de zichten die gecreƫerd werden in de directe omgeving, meer bepaald de tuin. Bij de woning Sten-Frenke ontwierp hij aansluitend op de zitkamer en hoofdslaapkamer een geometrisch rooster dat het zicht op de tuin architecturaal spannender moest maken. Op de eerste verdieping is er een terras met zicht op de oceaan.

Grote soberheid

Het interieur is vandaag heringericht door James Biber van het Amerikaans-Britse bureau Pentagram en straalt in de eerste plaats een grote soberheid uit, waardoor de aandacht van de bezoeker automatisch over het interieur naar de raampartijen glijdt. In het huis hangt geen enkel schilderij, toch wordt dit niet als een leegte ervaren, omdat de volledige buitengevel op de twee verdiepingen voorzien is van een bandraam. De indrukwekkende hal bestaat uit een volledige glazen wand.

Treffend is de manier waarop James Biber, bijna zeventig jaar na de oorspronkelijke inrichting, een soberheid en detaillering in de geest van Neutra wist te uit te werken. Richard Neutra stond erop dat zijn projecten quasi gestript van meubelen en versieringen gefotografeerd zouden worden. Alsof alle menselijke leven eruit verdwenen is en het huis zich als een monument aan de toeschouwer blootgeeft. Daarbij werkte de Weense architect zoveel mogelijk met maatmeubelen. Ook Biber ontwierp hoofdzakelijk meubelen specifiek voor de site.

Hoewel de meeste ontwerpen van Neutra op foto’s zeer koel en niet echt ‘beleefd’ overkomen, noemde hij zichzelf een ’therapeutische’ architect. Erg onder de invloed van de psychoanalyse van Sigmund Freud was Neutra ervan overtuigd dat het de taak van de architect was om de onbewuste verlangens van de klant te achterhalen. En dus om een huis te ontwerpen dat aan de werkelijke noden van de bewoners zou voldoen.

Wie het Sten-Frenkehuis op dit moment bewoont, is onduidelijk. De eigenaar, die het architectenteam Marmol Radziner en Pentagram de opdracht gaf om het huis respectievelijk te restaureren en her in te richten, heeft het vorig najaar op de markt gezet. In de Los Angeles Times werd de woning eind vorig jaar Home of de week getiteld, met daaraan gekoppeld een prijskaartje van acht miljoen dollar. De hoogste vraagprijs ooit voor een ontwerp van Neutra.

Door Stefan Jansen / OWI / Foto’s Verne

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content