IN HET RUSTIGE BERGDORPJE SAMEDAN, IN DE MOOIE ENGADINVALLEI, REALISEERDE HET ZWITSERSE ARCHITECTENDUO MILLER & MARANTA EEN NIET-ALLEDAAGS WELLNESSCONCEPT. ZOWEL DE ARCHITECTUUR ALS DE LOCATIE IS HEEL BIJZONDER.

De historische kern van het gezellige Zwitserse dorpje Samedan, op een boogscheut van het mondaine Sankt Moritz, kreeg een nieuw gezicht. Waar voorheen een kleine supermarkt was, schittert sinds kort het sobere maar in het oog springende ontwerp van de eerste Vertical Spa op Zwitserse bodem. De beslissing om een modern badhuis te bouwen te midden van de traditionele chiesa’s (‘huizen’ in het lokale Reto-Romaans), beladen met fraai stucwerk en typisch voor de Engadinvallei, kwam er niet zonder slag of stoot. Daar had niet zozeer het ontwerp maar vooral de locatie mee te maken : het wellnesscentrum zou gebouwd worden tegen de achterbeuk van de barokke dorpskerk. Zelfs de klassieke oudheid werd erbij gehaald om de dorpelingen ervan te overtuigen dat geestelijke devotie en lichamelijke zuivering best samengaan, en dat een onderdompeling in helend mineraalwater, in de schaduw van de kerktoren, niet zo’n ketters idee is.

VERTICALE SPA

Opvallende, met kleur omrande ramen verrassen aan de buitenzijde. Dat is, volgens het architectenduo Miller & Maranta uit Basel, geen frivole maar een hedendaagse interpretatie van de traditionele lokale bouwstijl. Afgezien daarvan, valt het strakke, sober-witte gebouw amper te onderscheiden van het barokke, witgekalkte kerkje. Het lijkt wel een annexe bij de oude architectuur. Ook binnen is de ontvangstruimte sober, zonder opvallende details. Het strakke houten meubilair en de natuurstenen vloer van lokaal graniet ogen func-tioneel.

Maar hoe onopvallend de wellnesstempel er op het eerste gezicht ook uitziet, des te verrassender is de structuur als je dieper doordringt in het labyrint van kamers en baden. Pas achter de kleedruimtes openbaart zich de ware architectuur. Het basisidee van het architectenduo was een ‘verticale spa’, waarbij baden en rustruimtes over vijf niveaus werden verspreid. Dat had uiteraard te maken met het relatief beperkte beschikbare bouwoppervlak.

Net als in een slakkenhuis werd een circuit van trappen, doorgangen en kamers gecre-eerd, elk met een specifieke functie en sfeer, en met een eigen kleur die van binnen naar buiten wordt doorgetrokken in de omranding van de ramen. Nergens verloren de architecten zich in overtollige details. Integendeel, ze herleidden het baden tot zijn essentie : zuivering en rust. Ondanks de strakke architectuur zorgen volume, kleur, lichtinval en reflectie in het water voor een bijna mystieke ervaring en een verschillende sfeer op elk moment van de dag, en in elk seizoen.

Miller & Maranta spelen ook met de uitzichten op het omringende berglandschap en de lokale architectuur die als schilderijtjes naar binnen worden gehaald.

WELLNESSLABYRINT

De garderobe in de kelderverdieping, met strakke, stijlvolle kledingkastjes van kostbaar Canadees redwood-fineer, is het begin- en het eindpunt van een zintuiglijke reis, waarbij dagelijkse beslommeringen letterlijk en figuurlijk worden weggespoeld. In elke badruimte domineert één kleur. Die wordt weergegeven in geglazuurde keramiektegels in specifieke kleurpatronen. Het grootste bad, acht meter hoog (Bergbad, 35°), baadt in de warme zonnige kleuren van de Engadinherfst. Als in een grot of labyrint zijn in de muren kleine ruimtes en holtes uitgespaard waarin men zich kan afschermen van licht en geluid, ter voorbereiding op het reinigingsritueel dat zich afspeelt in het hogergelegen, vuurrode Dampbad (45)°. In een aaneenschakeling van kamers, gevuld met stoom en kruidendampen zoals in een traditionele hamam, worden de poriën geopend en wordt de huid met een traditionele handschoen geschrobd. De reis wordt vervolgd doorheen het wijnrode bruisbad, het frisgroene heetwaterbad, tot aan het warme buitenbad op het dak, dat een verbluffend uitzicht biedt op het dorp en de omliggende bergen, en op de ranke kerktoren met glanzend gouden ajuinkoepel die het badhuis domineert.

HEILZAAM EN ECOLOGISCH

Aanzet en doorslaggevend argument voor de bouw van het wellnesscentrum was de mineraalwaterbron die hier ontspringt, net op de plaats waar vroeger een Schneider-stube (kleermaker) was en later de dorpsschool, het gemeentehuis en tot 2006 een Coopfiliaal.

Dat water was voor Samedan altijd al van groot belang, en ook de Engadinvallei staat bekend om haar heilzame bergwater. Het waren vooral welgestelde Britten die vanaf de negentiende eeuw, tijdens de zomermaanden en later ook ’s winters, de luxueuze Grands Hotels bevolkten en zich in de talrijke kuurhuizen lieten verwennen en met waterkuren hun kwaaltjes bestreden. Ook het water van de Vertical Spa is rijk aan mineralen en met zijn hoog gehalte aan calcium en zwavel bijzonder heilzaam.

Het water, maar ook de warmte, haalt het badhuis uit de grond. Via een state-of-the-artmachinepark met twaalf warmtepompen wordt de aardwarmte gerecupereerd. In combinatie met groene stroom wordt het badhuis op die manier op ecologische wijze voorzien van de nodige energie, zonder gebruik te moeten maken van fossiele brandstoffen. Natuurvriendelijke filtermethodes op basis van zandsteen, kiezels en ozon garanderen een optimale water-kwaliteit.

Prioritair zijn respect voor de omgeving, voor de natuur, voor lichaam en geest. Een filosofie die ook in de spa geldt. Om het lichaam in balans te brengen is er keuze uit diverse massages, waaronder de Polynesische Lumi-Lumi Nui, de hot stone– en de cranio-sacrale therapie. Ze worden uitgevoerd door medisch opgeleide therapeuten en met gebruik van natuurlijke biologische oliën, verrijkt met edelsteen.

Vertical Spa scoort hoog, zowel visueel als wat de lichamelijke beleving betreft. Het is een prachtige plek en een puik uitgebalanceerd ontwerp. Alleen enkele decoratieve aanvullingen door de vrouw des huizes vallen wat uit de toon en ook het personeel heeft blijkbaar de rustige stijl van het concept nog niet goed door. Hopelijk is dit slechts een kinderziekte die behoort bij de beginfase van dit schitterend oord.

TEKST & FOTO’S KAT DE BAERDEMAEKER

HET BASISIDEE VAN HET ARCHITECTENDUO WAS EEN ‘VERTICALE SPA’, WAARBIJ BADEN EN RUSTRUIMTES OVER VIJF NIVEAUS WERDEN VERSPREID.