Van de eenvoudige wikkeljurk waar ze beroemd mee werd tot, in juli, het voorzitterschap van de Council of Fashion Designers of America : we spraken met de Belgisch-Amerikaanse Diane von Furstenberg in haar Antwerpse boetiek, over de ups en downs in haar bewogen carrière en privéleven.

Het is middag en de kleine boetiek in de Antwerpse Steenhouwersvest ligt er bijna verlaten bij, in afwachting van de stormloop van klanten. In het midden van de winkel, die eind maart opende, staat een feloranje poef. Ernaast een vrouw met lang, golvend haar dat ze op gezette tijden uitschudt, zoals een paard dat na de regen doet. Diane von Furstenberg is bijna zestig maar beweegt zich met de allure van iemand die half zo jong is. Als de fotograaf zijn camera in aanslag brengt, zet ze een paar passen terug, nestelt zich in het pashokje, pakt het gordijn vast en ondergaat een gedaanteverandering : ze draait met haar heupen, steekt haar armen omhoog, houdt haar hoofd schuin, tuit haar lippen. Tussen de opnames ontspant ze zich heel even, om dan opnieuw dezelfde poses aan te nemen.

In 1945 werd ze geboren in Brussel als Diane Halfin, studeerde in Zwitserland, oefende er met een vriendin de frenchkiss. Toen ze in een Geneefse nachtclub prins Egon von und zu Furstenberg ontmoette, vond ze die aanvankelijk een beetje kinderlijk. Maar al snel werd ze verliefd op deze zoon van Clara Agnelli (de zus van de beroemde Fiatbaas Gianni Agnelli) en werd zwanger. Toen ze trouwden, ging er een koude rilling door de Duitse hoogadellijke kringen, omdat één van hun zonen zich met een Joodse verenigde, en nog wel de dochter van een vrouw die de kampen had overleefd. Het stel emigreerde naar de States, waar Diane een allereenvoudigst kledingstuk ontwierp, de wrap dress of wikkeljurk. Zonder ervaring in het milieu maar met veel lef klopte ze bij Diane Vreeland aan, dé fashion queen van Vogue. Die was vrijwel meteen enthousiast, stuurde haar naar haar fashion editor Kezia Keeble Hovey, die haar aanraadde zich als illustere onbekende in te schrijven in de Fashion Calendar. En tot eenieders verbazing veroverde ze in enkele jaren tijd met haar ontwerp de wereld.

Had ze dan precies begrepen op welk kledingstuk iedereen zat te wachten ? Diane von Furstenberg : “Ik had helemaal niets begrepen, geen haar op mijn hoofd had kunnen bedenken dat this stupid little dress de wereld zou veroveren. En sterker nog, dat het dat twintig jaar later weer zou doen. Dat heeft allemaal niets met inzicht te maken, het enige wat ik deed, was mijn instinct volgen, en een kledingstuk ontwerpen waarin ik vrij mezelf kon zijn. Als er al een reden bestaat waarom de wikkeljurk een succes werd, dan is dat ze een vrouw de vrijheid geeft zichzelf te zijn, ongeacht haar leeftijd of sociale klasse. Madonna draagt mijn jurk, net als meisjes van negentien, en het enige wat die gemeen hebben, is dat ze er zich goed en gemakkelijk in voelen. Het maakt zelfs niet uit of je ze nu combineert met hoge hakken of met combat boots. En zo’n jurk heeft nog een bijkomende kwaliteit : (giechelend) ze laat je toe om je in minder dan een minuut te ontkleden, en dat in volstrekte stilte.”

Ze werkte dag en nacht, leidde in de week het leven van een hardwerkende zakenvrouw om zich in de weekends op het platteland terug te trekken, zich er om haar twee kinderen te bekommeren en er op adem te komen. Zitten er twee kanten aan Diane von Furstenberg, of is hier gewoon sprake van een gespleten persoonlijkheid ?

“Niks gespleten persoonlijkheid, ik wilde gewoon alles hebben en alles combineren. Maar in de allereerste plaats wilde ik onafhankelijk zijn en dan heb je geen andere keuze dan hard te knokken. Maar er was nog iets anders dat me in dat helse tempo aantrok : ik wilde het leven van een man leiden, maar dan wel in een vrouwenlichaam. Ik slaagde er niet alleen in beide te combineren, ik kreeg er nog een onverwachte bonus bovenop : door mijn werk hielp ik andere vrouwen om hetzelfde te bereiken en vooral dat laatste bleek erg verrijkend. Noem het de spirit van het merk waarvoor ik sta.”

Voor haar dertigste realiseerde Diane von Furstenberg de American dream, bouwde een mode-imperium uit, bracht twee kinderen groot, stond op de cover van Newsweek, dook de beautybusiness in en slaagde er ook daar in om de top te bereiken. Toen steeds weer nieuwe initiatieven opdoken, deelde ze licenties uit als warme broodjes, zonder al te veel op de achtergrond van de kandidaten te letten. Tot de ontnuchtering kwam, en er enkele financiële lijken uit de kast vielen. Ze deed haar hele imperium van de hand en in 1985 volgde ze de man van haar dromen – ze was intussen al lang gescheiden van haar Duitse prins – naar Parijs, waar zich een transformatie voltrok waar ze nu zelf nog van opkijkt. Ze wisselde als het ware van persoonlijkheid, en werd zowaar de vrouw die, zo dacht ze, hij graag wilde hebben. In haar biografie schreef ze : “If a woman loses the power of her personality, she loses what attracts the man to her in the first place… “ Een ontnuchterende vaststelling ?

“Het bleek een verschrikkelijke maar niet eens uitzonderlijke vergissing, die vrouwen steeds weer maken om de man te behagen van wie ze houden. Terwijl ze toch zouden moeten weten dat als ze zichzelf veranderen, ze ook hun initiële aantrekkingskracht verliezen, niet meer de vrouw zijn op wie hij verliefd werd. Daarom kan ik het tegenover vrouwen niet genoeg herhalen : ‘Don’t ever change your life. ‘ Meestal willen vrouwen zich aanpassen omdat ze misschien instinctief aanvoelen dat ze zelf sterker zijn. Ze gaan zich als kleine meisjes gedragen en geloven nog in de illusie ook. Verschrikkelijk ! Bij mij viel het achteraf allemaal nog wel mee, ook al zie en spreek ik hem niet meer. Maar ik ben wel erg close geworden met zijn kinderen, die ik elke week nog aan de telefoon heb.”

Terwijl we praten, komen jonge vrouwen kleren passen in de boetiek. Als Diane von Furstenberg daarbij enige onzekerheid in hun gedrag registreert, staat ze van de poef op en moedigt hen aan, helpt hen door hun aarzelingen.

In uw biografie beschrijft u zichzelf als a bohemian, en als iemand die niets liever doet dan onderweg te zijn met de auto.

Dat gevoel heb ik nog steeds, onderweg voel ik mij het meest vrij. Vraag me niet waarom, ik weet het zelf niet eens. I love to travel alone. De meeste zakenvrouwen hebben een assistent, terwijl ik gewoon niemand heb omdat ik van de intimiteit hou om mensen te ontmoeten. Terwijl ik ook nog twee keer zoveel energie heb als om het even welke assistent. Ik mag er niet van dromen dat iemand mijn dagorde zou opstellen, ik neem gewoon alle beslissingen liever zelf.

Maar goed, in Parijs vergooide ik gedurende die vier jaar mijn tijd en ook daar kan ik nog mee leven. Ook dat moet kunnen, soms is het zelfs heel nuttig om een keertje niets te doen en te gaan beseffen waar de prioriteiten liggen. Alleen wist ik toen niet dat het ergste nog moest komen. Toen ik naar de States terugkeerde en opnieuw aan de slag wilde, had niemand ook maar enige belangstelling voor me. Bovendien restte er geen spoor meer van wat ik in de jaren ervoor gedaan had, en dat was vreselijk omdat ik altijd het gevoel had dat ik drie kinderen heb grootgebracht : twee van mij en mijn merk. Met mijn kinderen liep het gelukkig prima, maar van het merk bleef zo goed als niets meer over. Ik verloor mijn zelfvertrouwen en dat was heel hard.

Maar u vocht terug en bouwde opnieuw een imperium op. Dat kan toch geen toeval zijn.

Mijn moeder, die zoals je weet de kampen heeft overleefd, zei me altijd dat je elke tegenslag als hefboom in je voordeel kunt gebruiken. Niemand heeft meer invloed op mij gehad dan mijn moeder, en die goede raad is een soort tweede natuur geworden. Het heeft allemaal met verantwoordelijkheid te maken, met alles wat je overkomt in de ogen te durven kijken en ertegenaan te gaan. Ik ben wat gelukkig dat ik die les zo jong ingelepeld kreeg en me die helemaal eigen heb gemaakt. Want als je het niet doet, pakt de tegenslag je bij je nekvel en haalt je onderuit. Ik vergelijk het soms met de taak van de loodgieter : als je buizen niet geregeld schoonmaakt, slibben ze onvermijdelijk dicht en daar kun je beter op voorbereid zijn.

Om tegenslagen als hefbomen te gebruiken voor positieve initiatieven is er wel enige kracht nodig.

Ik heb die kracht, en ze komt van mijn moeder. Toen ik op mijn zevenentwintigste ging scheiden, was het eerste wat ik deed een huis kopen, Cloudwalk. Dat was eigenlijk in de eerste plaats een daad van onafhankelijkheid. Ik wist niet eens of ik het zou kunnen betalen, maar ik was zo blij dat ik het ontdekt had dat ik de moed bijeenraapte om het te kopen. Net zoals ik niet eens een rijbewijs had en toch jarenlang de kinderen in mijn auto heb rondgevoerd. I was insane, maar ik wist dat Cloudwalk belangrijk was en dat is het nog steeds, het is mijn favoriete plek. Ik bewaar er mijn boeken, de brieven van mijn ouders, en wil er begraven worden. Ik heb het wat laten restaureren, kocht de naburige farm en restaureerde ook die in zijn oorspronkelijke staat. Cloudwalk en mijn kinderen zijn de enige constante in mijn leven.

U spreekt weinig over uw vader.

Van mijn vader kreeg ik dan weer de liefde mee, hij heeft ervoor gezorgd dat mijn leven met mannen heel erg eenvoudig loopt. Omdat hij altijd onvoorwaardelijk van me gehouden heeft. Misschien is dat de reden waarom ik er altijd in geslaagd ben om dikke vrienden te blijven met mijn ex-partners. Zelf vind ik dat een prestatie, maar het loopt natuurlijk niet allemaal vanzelf, je moet er gewoon hard aan werken en het vraagt enige behendigheid. Ik ben ook erg fier dat ik die behendigheid aan mijn zoon heb weten door te geven. Hij is gescheiden maar is er niettemin in geslaagd om heel close te blijven met de vrouw die hij in de steek liet. Chapeau ! Zowel met zijn nieuwe vriendin als met zijn ex-vrouw heeft hij een ongelooflijke band en dat vind ik toch wel een prestatie.

Maar voor de buitenwereld bent u in de eerste plaats een zeer succesvolle zakenvrouw.

Ik kan niet zeggen dat ik de grootste zakenvrouw ben die er rondloopt, maar ik heb geleerd van mijn fouten. Business is experience en in mijn tweede carrière heb ik een fantastische vrouw ontdekt en aan mijn zijde kunnen scharen, gewoon de beste die er te vinden is. Ze is nu voorzitter, zonder haar stond ik nooit waar ik nu sta. Ik werk graag met vrouwen, ik ben in mijn bedrijf omringd door vrouwen omdat ze veelzijdig zijn, en sterk : ze werken hard en ze zijn niet bang om iets te ondernemen. Het is een vrouwenbusiness, en elk van ons draagt de kleren die we ontwerpen.

Voor de centen hoeft u het anders allemaal niet meer te doen.

Omdat ik zo lang gestopt ben, lijkt het nu allemaal weer nieuw, fris en opwindend. Ik hoef het inderdaad allemaal niet te doen, maar ik heb er gewoon zin in, ik ben onafhankelijk en ik wil iets achterlaten, omdat ik weet dat die houding overeenkomt met de echte spirit van het merk.

Mijn tweede carrière heeft ook te maken met de behoefte om iets terug geven. Ik ben nu op een moment in mijn leven gekomen dat ik het prettig vind en tijd wil maken om anderen te helpen. Om jongelui te inspireren, hen de gelegenheid te geven naar buiten te treden. Nu ik hier in Antwerpen ben, wil ik iets doen voor de Belgische mode. Ik weet nog niet precies wat, maar ik ga zeker iets doen.

U bent een andere vrouw geworden. Dat tikkeltje arrogantie van vroeger lijkt wel voorgoed opzijgeschoven.

Je hebt gelijk, dat beetje arrogantie was er ongetwijfeld. Maar tegelijkertijd liep ik in ieder geval niet over van zelfvertrouwen, omdat ik altijd van hot naar haar liep, ik voelde de grond onder me trillen. Arrogantie is altijd een teken om onzekerheid te verbergen, je bent nooit arrogant als je weet dat je op een stevige ondergrond staat. Hoe zekerder je van jezelf bent, hoe nederiger je kunt worden. Omdat je niets hoeft te bewijzen. Dat is het voordeel van mijn leeftijd nu, dat ik zonder complexen kan spreken, omdat ik mezelf gelegitimeerd heb. Ik voel me helemaal niet paternalistisch, ik kan met grote kracht en met een uitgesproken mening voor mezelf opkomen, en daar houden de jonge meiden van. Niets geeft meer voldoening dan vast te stellen dat jonge meisjes naar me opkijken, dat ik ze kan inspireren en zij mij. Dat gevoel is beter dan de beste facelift.

Diane von Furstenberg, Steenhouwersvest 44,

2000 Antwerpen.

Door Pierre Darge I Portret Charlie De Keersmaecker